Ferrara

Ferrara, miasto renesansu i jego delta Po^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Włochy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III, IV, V, VI
Numer ref.	733
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1995; na 19. sesji
Dokonane zmiany	1999
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Ferrara
	gmina
Herb	Flaga
Państwo	Włochy
Region	Emilia-Romania
Prowincja	Ferrara
Kod ISTAT	038008
Powierzchnia	404 km²
Populacja (01.06.2023); • liczba ludności	; 129 126
• gęstość	320 os./km²
Numer kierunkowy	0532
Kod pocztowy	44100
	Położenie na mapie Włoch Ferrara
	Położenie na mapie Emilii-Romanii Ferrara
	44°50′N 11°37′E/44,833333 11,616667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ferrara – miasto w północnych Włoszech, w regionie Emilia-Romania, w prowincji Ferrara, ok. 50 km na NNE od Bolonii, nad rzeką Pad, która płynie 5 km na północ od centrum. Według danych na rok 2023 gminę zamieszkiwało 129 126^[1] osób (320 os./km²).

Przemysł spożywczy, chemiczny, maszynowy, metalowy, włókienniczy, ośrodek handlu rolnego, węzeł kolejowy (stacja Ferrara) i drogowy, ośrodek uniwersytecki. Liczne zabytki i muzea. Wśród nich ogromny zamek rodu d’Este i monumentalna katedra gotycka, typowa dla miast Emilii-Romanii (Parmy, Modeny czy Fidenzy)

Historia

Podobno założona jako rzymska kolonia o nazwie Forum Alieni. Ślady osadnictwa znaleziono wokół katedry^[2] oraz w pobliżu tzw. castrum bizantino. Pierwsze źródła pisane odnotowują Ferrarę w 754 roku jako miasto wchodzące wcześniej w skład egzarchatu Rawenny. W 984 weszła w skład księstwa Modeny (lenna cesarza Ottona I). Pierwszym władcą był Tedald z Kanossy, kuzyn Ottona I. Potem weszła w skład posiadłości papieskich, uzyskała niezależność w 1101 jako komuna miejska, należąca jako wolne miasto do Ligi Lombardzkiej. Od 1240 we władaniu rodu d’Este jako księstwo, za panowania tego rodu miasto przeżywało rozkwit. W 1385 rozpoczęła się budowa zamku św. Michała, a w 1391 został założony uniwersytet. Na dwór d’Este przybywało wielu artystów, malarzy poetów i muzyków, wśród nich Petrarka, Ludovico Ariosto czy Torquato Tasso. Ferrara jest miejscem narodzin renesansowego kaznodziei Girolama Savonaroli w 1452.
O potędze rodu d’Este świadczy to, iż udało się zawrzeć w 1501 roku małżeństwo między Alfonsem d’Este, a córką papieża Aleksandra VI – Lukrecją Borgia. W późniejszych okresach dochodziło do mariaży pomiędzy potomkami d’Este a dziećmi ważnych monarchów europejskich, np. córka króla Francji Ludwika XII – Renée Francuska poślubiła Alfonsa II d’Este.

Do 1597 Ferrara była lennem, a od 1598 prowincją Państwa Kościelnego^[3], w okresie 1794–1814 pod okupacją francuską, 1832–1859 pod kontrolą (okupacją) austriacką, przeszła pod zarząd Królestwa Sardynii, a w 1861 włączona do Królestwa Włoch.

Zabytki

Starówka w Ferrarze otoczona jest fortyfikacjami bastionowymi z XV-XVI w. o długości 9 km. Są to, obok Lukki, najlepiej zachowane umocnienia renesansowe we Włoszech.

Do najbardziej znanych budowli należy zamek d’Este (Castello Estense) usytuowany w centrum miasta. Jest to ceglany budynek z masywnymi bastionami, otoczony fosą. Jego budowę rozpoczęto w 1385. Został przebudowany po pożarze w 1554, a jego wnętrza jeszcze wielokrotnie przekształcane.

Katedra konsekrowana w 1135 w stylu romańskim i dokończona w XIII w., z renesansową kampanilą z lat 1451–1493 i barokowym wystrojem wnętrza.

Ratusz przebudowany w XVIII w., wcześniej rezydencja rodu d’Este.

Średniowieczny uniwersytet z wydziałami prawa, architektury, medycyny, farmacji i nauk przyrodniczych, z ogrodem botanicznym.

Renesansowe pałace, m.in.: Palazzo dei Diamanti, Casa Romei, Palazzo Schifanoia.

Klasztor dominikanów z grobowcami członków rodu d’Este: Alfonsa I, Alfonsa II, Ercole I, Ercole II, Lukrecji Borgia, Eleonory Aragońskiej i in.

Synagoga pierwotnie z 1421, odnowiona i przebudowana w 1820 oraz Muzeum Żydowskie w obrębie dawnego getta z lat 1627–1859.

Opera (Teatro Comunale) z lat 1786–1797.

Klasztor kartuzów z cmentarzem z XIX w.

Kościoły: NMP, św. Benedykta, św. Karola, św. Krzysztofa, św. Dominika, św. Franciszka, św. Jerzego, św. Pawła, św. Romana.

Dom poety Ludovico Ariosto, w którym tenże zmarł w 1532.

Pałac Ludovico il Moro.

Inne informacje

31 maja 1503 roku Mikołaj Kopernik uzyskał na uniwersytecie w Ferrarze tytuł doktora prawa kanonicznego^[4]. 25 grudnia 1815 roku urodził się tutaj Temistocle Solera, kompozytor i librecista znany przede wszystkim ze współpracy z Giuseppe Verdim. Ferrara jest także rodzinnym miastem wybitnego włoskiego reżysera Michelangelo Antonioniego, gdzie urodził się 29 września 1912 roku. Miasto to często pojawia się w jego filmach. Dwie damy, siostry z Ferrary, Dorabella i Fiordiligi pojawiają się również w operze Wolfganga Amadeusa Mozarta – Così fan tutte (KV 588).

W mieście znajdują się stacje kolejowe Ferrara oraz Pontelagoscuro.

Miasta partnerskie

Uwagi

↑ W celu wyszukania liczby mieszkańców należy na stronie źródła^[1] wybrać Ripartizione: Nord-est, Regione: Emilia-Romagna, Provincia: Ferrara, Comune: Ferrara i kliknąć Cerca.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Bilancio demografico mensile [online], demo.istat.it [dostęp 2023-08-06] .
↑ Ferrara / Ferraria (new name, see moved from Voghenza) - Italy in 624 (Chronology of Catholic dioceses: Italy).
↑ JarosławJ. Swajdo JarosławJ., Ferrara Delikatna i subtelna, piękna i racjonalna, [w:] Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [online] [dostęp 2021-08-19] .
↑ KarolK. Górski KarolK., Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne i samotność, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2012, s. 118, ISBN 978-83-231-2777-2 .

Bibliografia

Źródło danych: Istituto Nazionale di Statistica estense.com

[3] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[4] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[2] W celu wyszukania liczby mieszkańców należy na stronie źródła^[1] wybrać Ripartizione: Nord-est, Regione: Emilia-Romagna, Provincia: Ferrara, Comune: Ferrara i kliknąć Cerca.

[DEMO-1] Bilancio demografico mensile [online], demo.istat.it [dostęp 2023-08-06] .

[5] Ferrara / Ferraria (new name, see moved from Voghenza) - Italy in 624 (Chronology of Catholic dioceses: Italy).

[Krajoznawcy-6] JarosławJ. Swajdo JarosławJ., Ferrara Delikatna i subtelna, piękna i racjonalna, [w:] Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [online] [dostęp 2021-08-19] .

[7] KarolK. Górski KarolK., Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne i samotność, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2012, s. 118, ISBN 978-83-231-2777-2 .

[:1-8] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Ukrainą

[1]