Xirhomberhombe

Xipalatsa
Switirhisiwa	Muhandzu

Xirhomberhombe a xi hambanangi ngopfu na nkuwa hikuva na xona xi mila enhoveni. Nsinya lowu na wona wu na mafi yo basa yo tala swinene. Mihandzu ya xirhomberhombe i matatana naswona yi hambanile ni ya makuwa hi muhlovo hikuva yona yi na muhlovo wo tshwuka. ^[1]

Mihandzu ya murhi lowu yi rhandziwa swinene hi misinya, timfenhe, timbuti na swiharhi swinwana swa nhova. Mihandzu ya kona a yi kulanga ku fana na makuwa. Murhi lowu wu kula ku fana na misinya yinwana. Marhavi ya kona ma rhetemuka ku fana na ya nkuwa. Mihandzu ya kona yi rhandziwa na hi varisi loko va twa ndlala enhoveni tanihi hiloko na yona yi ri yinwana ya mihandzu ya nhova.^[1]

Mahanti ya xirhomberhombe ma humesa mati lama vuriwaka mafi yo basa, lama ma tirhisiwaka ku tatisa mafi eka vamanana lava mamisaka. Ku phaphiwa mahanti lawa ma swekiwa kutani ku nwisiwa manana loyi a pfumalaka mafi yo mamisa nwana wa yena. Mapa ya mahanti ya thoniseriwa eka xirhumbana kutani xi va xi horile.^[1]

Mati ya timitsu loko ma swekiwile ma tshungula swilondzo swa le nhlokweni, ku vava loku humelelaka loko munhu a heta ku tsakamisa, ku sivela ku humela hi khwirhi na ku pfula mbeleko eka vamanana. Mati ya timitsu ya horisa vuvabyi bya rifuva “TB” na nchuluko. Mati ya murhi lowu ma tshungula mahlo na ku yimisa ku hlanta. Mahanti na timitsu swa kandziwa swi hlanganisiwa na matatana swi tirhisiwa ku horisa mukhuhlwana. Murhi lowu wu tshungula vuvabyi bya mukhuhlwana, wu pfuna na leswaku loko wansati a tikile a sirhelela leswaku ri nga humi. Loko munhu a nwa murhi wo endliwa hi timitsu ta nsinya lowu, swi yimisa ku humaka ngati hi tinhompfu.^[2]