Przejdź do zawartości

The Rolling Stones

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy grupy muzycznej. Zobacz też: Rolling Stone – magazyn muzyczny.
The Rolling Stones
Ilustracja
The Rolling Stones (2015)
Rok założenia

1962

Pochodzenie

Londyn

Gatunek

rock & roll[1], blues-rock[1], hard rock[1], rock psychodeliczny[1], brytyjska inwazja[1], blues brytyjski[1]

Aktywność

od 1962

Skład
Mick Jagger
Keith Richards
Ronnie Wood
Byli członkowie
Brian Jones
Ian Stewart
Bill Wyman
Dick Taylor
Mick Taylor
Charlie Watts
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

The Rolling Stones [ðɘ rɘʊlɪŋ stɘʊnz] – brytyjski zespół rockowy, założony 12 lipca 1962 w Londynie. Są czwartym zespołem rockowym z największą liczbą sprzedanych wydawnictw muzycznych w historii. Łącznie sprzedali ok. 250 milionów egzemplarzy albumów na całym świecie[2].

Skład

[edytuj | edytuj kod]

Obecni członkowie

[edytuj | edytuj kod]

Byli członkowie

[edytuj | edytuj kod]

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Powstanie i ugruntowanie zespołu

[edytuj | edytuj kod]
Brian Jones, jeden z założycieli zespołu (1965)

W maju 1962 gitarzysta bluesowy Brian Jones zamieścił ogłoszenie w czasopiśmie muzycznym „Jazz News”, że poszukuje muzyków do nowo powstającego zespołu[3]. Pierwszym, który odpowiedział na anons, był pianista Ian Stewart, a wkrótce po nim gitarzysta Geoff Bradford i Brian Knight, który grał na harmonijce[4]. Propozycję zostania wokalistą odrzucił Paul Jones, który uznał śpiewanie w bluesowym zespole za niewystarczająco dochodowe[5]. W czerwcu tego samego roku na jednej z prób pojawili się Mick Jagger, Keith Richards i Dick Taylor, koledzy z leżącego opodal Londynu Dartford, grający w zespole Little Boy Blue & The Blue Boys, których Jones poznał po jednym ze swoich występów w klubie Ealing[6]. Zaakceptowany Jagger postawił jednak warunek, że razem z nim przyjęty musi zostać także Richards[7]. Gitarzysta, zatwardziały rockandrollowiec i fan Chucka Berry’ego, szybko spowodował w grupie różnice artystyczne, w których wyniku odeszli z niej preferujący bluesa Bradford i Knight[8]. Do czwórki dołączył też Taylor, oryginalnie grający na gitarze, który wkrótce zajął pozycję basisty[9]. Podczas pierwszych bezimiennych występów w Ealing, w przerwach między głównymi zespołami, na perkusji grywali różni muzycy związani z klubem.

Zespół w 1965, od lewej Brian Jones, Charlie Watts, Mick Jagger, Keith Richards i Bill Wyman

12 lipca 1962 zagrali pierwszy wspólny koncert w Marquee Club w zastępstwie za Blues Incorporated Charliego Wattsa, zaproszonego do występu w radiu BBC[10]. W tym czasie zespół jeszcze nie miał nazwy, dlatego Jones specjalnie na tę okazję zdecydował, że wystąpią jako Rollin’ Stones (zainspirował się utworem Muddy’ego Watersa o podobnym tytule)[11]. Jaggera, Jonesa (używającego wówczas pseudonimu Elmo Lewis), Richardsa, Taylora i Stewarta wspomógł na bębnach Mick Avory[11]; według innych źródeł grał wtedy Tony Chapman, który był pierwszym perkusistą Stones[12][13][14]. Ich pierwszemu oficjalnemu występowi przyglądał się Watts, który zdążył już wrócić z nagrania w BBC. Z czasem grali regularnie co czwartek w Marquee Clubie, aż do bójki Richardsa z właścicielem klubu Harrym Pendletonem[15]. Zespół grał także w klubie Ealing w Londynie, gdzie został zauważony przez lokalną prasę i zdobył wąskie grono słuchaczy zaintrygowanych ekspresyjnym śpiewem. Najwcześniej zauważył ich Alexis Korner, „ojciec” brytyjskiego bluesa i kilkakrotnie zaprosił na występy do Crawdaddy Club, gdzie sam występował[16][17][12][13][14][18][19].

Od jesieni 1962 do lata 1963 Jones, Jagger i Richards mieszkali razem w londyńskiej dzielnicy Chelsea przy Edith Grove 102[20]. Muzycy nie mieli wtedy środków do życia, utrzymywali się m.in. z drobnej kradzieży jedzenia[21]. Przez blisko rok poświęcali dużo czasu na naukę gry na instrumentach i stworzeniu własnego stylu; Richards i Jones potrafili tak dalece zintegrować swoje gitary, że miało się to stać „znakiem firmowym” zespołu[16][19]. Grupa występowała praktycznie codziennie, koncertowali m.in. w klubach: Eel Pie Island, Flamingo, The Railway Club, Giorgia, Crawdaddy i The Station Hotel, gdzie grali wówczas głównie bluesowe covery[22].

Dick Taylor dość szybko opuścił zespół, pozostawiając resztę muzyków bez basisty[23]. Na przełomie 1962 i 1963 skład zespołu został rozszerzony o Charliego Wattsa i Billa Wymana[24][25], za to Ian Stewart wzbogacał koloryt grą na pianinie. W takim składzie grupa nazwana Rollin’ Stones (z apostrofem) nagrała kilka singli. W tym czasie na jeden z ich występów w klubie Crawdaddy przyszli członkowie zespołu The Beatles, z którymi po występie spędzili wspólny wieczór w mieszkaniu przy Edith Grove, słuchając muzyki[26]. Od lutego do kwietnia 1963 profesjonalnym menedżerem The Rolling Stones został Giorgio Gomelsky, który prowadził The Richmond Jazz Klub i miał rozległe kontakty w świecie klubów muzycznych londyńskiej dzielnicy Richmond. Gomelsky silnie zaangażował się w promocję zespołu[27], jednak nie mógł zagwarantować dalszego rozwoju zespołu (profesjonalnego kontraktu płytowego, tras koncertowych, odpowiedniej promocji w mediach). Z tego powodu w maju 1963 nowym menedżerem zespołu został Andrew Loog Oldham[16], który zadbał o nowy, diaboliczny wizerunek The Rolling Stones. Oldham świadomie podsycał rywalizację zespołu z grupą The Beatles (często wbrew woli Stonesów), wymyślając chwytliwe hasła prasowe i – niekiedy – aranżując skandale[28]. Do ulubionych haseł menedżera należało: Rolling Stones to grupa, którą rodzice uwielbiają nienawidzić. Od dnia podpisania kontraktu z Oldhamem w zespole zaczęła rosnąć rola Jaggera i Richardsa[29], którzy w podpisaniu kontraktu z młodym agentem zaczęli upatrywać szansy na uniezależnienie się od Jonesa, dlatego w krótkim czasie weszli z nowym menedżerem w dobre stosunki koleżeńskie[16][17], a w 1964 zamieszkali razem[30]. Za namową menedżera ze składu odszedł Ian Stewart (uznany przez Oldhama za niewystarczająco przystojnego), który jednak pozostał kierowcą i muzykiem sesyjnym grupy[1][31]. Poza tym zespół zmienił nazwę z The Rollin’ Stones na The Rolling Stones, a także podpisał kontrakt z wytwórnią Decca Records i rozpoczął nagrania debiutanckiej płyty w studiu Regent Sound[32].

Debiut fonograficzny

[edytuj | edytuj kod]

7 czerwca 1963 zespół wydał swój pierwszy singiel, na którym znalazł się cover utworu „Come On” Chucka Berry’ego[33]. Następnie wydali singiel z utworem „I Wanna Be Your Man” (napisany przez Lennona i McCartneya)[24], który dotarł do drugiego miejsca na liście UK Singles Chart[34]. Umieszczony na stronie B singla utwór „Stoned” (niemal w pełni instrumentalny, z Jaggerem wtrącającym kilka pojedynczych słów) był pierwszą wydaną autorską kompozycją zespołu. Pierwszą piosenką, napisaną pod pseudonimem Nanker Phelge (używanego dla określenia wszystkich członków grupy), była „Little By Little”, która znalazła się na stronie B singla „Not Fade Away” (21 lutego 1964) i debiutanckim albumie, zatytułowanym po prostu The Rolling Stones i wydanym w kwietniu 1964. Płyta zyskała uznanie wśród krytyków i słuchaczy. W tym czasie powodzeniem cieszyły się żywiołowe koncerty zespołu, które jednak przeradzały się niekiedy w awantury i bójki, czasem nawet z udziałem członków zespołu[35]. Z tego powodu po koncertach eskortowała ich policja[36]. Również w kwietniu 1964 dzięki singlowi „Tell Me” po raz pierwszy trafili na amerykańską listę przebojów Hot 100[37]; piosenka zadebiutowała na 24. miejscu notowania i pozostała w zestawieniu przez 10 tygodni[38].

Keith Richards, 2006

W maju 1964 wydali swój debiutancki album na amerykańskim rynku – England’s Newest Hit Makers, a w następnym miesiącu odbyli promocyjną trasę koncertową do USA[39], podczas której byli lansowani jako „niegrzeczne” alter ego The Beatles. Zaniepokojona zachowaniem członków grupy prasa pytała o obraz brytyjskiej młodzieży, jaki zawiozą Stonesi za Ocean[potrzebny przypis]. Muzycy oprócz koncertów występowali także w telewizji, m.in. zagrali kilka piosenek w programie Deana Martina The Hollywood Palace oraz wzięli udział w sesji nagraniowej w studiu Chess Records, gdzie nagrali część materiału na swój drugi album, w tym utwory „It’s All Over You” i „Time Is on My Side”[40]. Choć trasa poniosła porażkę frekwencyjną[41], zespół został zauważony, a w ojczyźnie zyskał jeszcze większą popularność[potrzebny przypis].

Drugi album i sukces komercyjny

[edytuj | edytuj kod]

Po krótkim odpoczynku muzycy udali się na dalszy podbój Wysp. W czerwcu 1964 wydali singiel „It’s All Over Now”, który stał się ich pierwszym utworem umieszczonym na szczycie brytyjskiej listy przebojów[24]. Muzycy zadecydowali o porzuceniu wykonywanych dotychczas przez członków zespołu zawodów lub studiów na rzecz poświęcenia się w całości muzyce[potrzebny przypis]. We wrześniu ruszyli w swoją pierwszą ogólnokrajową trasę koncertową, podczas której dzielili scenę z The Everly Brothers i Bo Diddleyem[42]. Jagger podczas koncertów nieustannie szokował purytańską Anglię wyzywającym zachowaniem, jawnie seksualnymi podtekstami i niezwykłą ekspresją sceniczną. W tym czasie zapoznali się z narkotykami[43]. W październiku 1964 wydali swój drugi album na amerykańskim rynku – 12 x 5, a w ramach promocji płyty wystąpili z utworem „Time Is on My Side” w programie The Ed Sullivan Show[44]. Poprzez działania Oldhama już pod koniec roku Jagger i Richards stali się mocno faworyzowani w zespole, przejawiało się to m.in. forsowaniem przez menedżera spółki autorskiej Jagger/Richards przy jednoczesnym bojkotowaniu piosenek Jonesa[45]. Efektem tych zabiegów było powstanie nieprawdziwego wizerunku grupy, który pomniejszał faktyczny wkład Jonesa, Wymana i Wattsa w twórczość zespołu.

Pozycję Stonesów ugruntowało pojawienie się pierwszych autorskich utworów autorstwa duetu Jagger-Richards, który rozpoczęli pisanie własnego repertuaru wzorem duetu Lennon-McCartney. W styczniu 1965 zespół wydał album pt. The Rolling Stones No. 2, a promujące go single „Everybody Needs Somebody to Love” oraz „Time Is on My Side” zdobyły popularność niemal w całej Europie i USA. Miesiąc później na listach przebojów pojawił się singiel „The Last Time” (cover piosenki „This May Be the Last Time” grupy The Staple Sisters), a zaraz później Stonesi wyjechali po raz drugi za ocean[46]. Drugie amerykańskie tournée przyniosło sukces artystyczny i finansowy, o co zadbał Oldham. I tym razem uczestniczyli w sesji nagraniowej w Chess Records, podczas której nagrali m.in. oparty na riffie utwór „(I Can’t Get No) Satisfaction”[47]. Wyrażająca sprzeciw wobec mieszczańskiego konformizmu, konsumpcjonizmu i zakłamania piosenka stała się hymnem pokolenia wkraczającego w dorosły wiek oraz zadecydowała o dalszej karierze grupy, zyskując uznanie krytyków i osiągając komercyjny sukces na świecie[48]. W tym czasie Oldham nawiązał współpracę z Allenem Kleinem, który został drugim menedżerem The Rolling Stones i wynegocjował dla grupy nowy, lukratywny kontakt z Decca Records[49].

Wydany w 1965 album Out of Our Heads oraz singiel „Get Off of My Cloud” zadecydowały, że Stonesi zdobyli tak dużą popularność, jak The Beatles. Zespół koncertował wówczas niemal po całym świecie, zagrał także za „Żelazną Kurtyną”, dając 13 kwietnia 1967 dwa koncerty w Warszawie, które stały się wydarzeniem historycznym w Polsce[50]. W tym okresie na porządku dziennym stały drobne konflikty z prawem i skandale obyczajowe z udziałem The Rolling Stones, które powoli popychały zwłaszcza najbardziej ambitnego i wrażliwego Jonesa, choć skłonnego do paranoi w otchłań narkotycznych odjazdów[51]. Cyniczny Oldham tylko podsycał wewnętrzny ferment, a Jagger i Richards stopniowo wysuwali się na pierwszy plan, zwłaszcza że – zachęceni powodzeniem swojej twórczości – coraz bardziej zdominowali repertuar grupy[52]. Jones nadal pełnił funkcję lidera grupy w studio nagrań, dopiero po nagraniu płyty December’s Children pod koniec 1965 sytuacja w zespole uległa dalszym zmianom, po tej sesji Jones coraz rzadziej uczestniczył w nagraniach jako wokalista wspierający co z wyjątkami trwało już do końca jego udziału w zespole, miejsce Jonesa na tym polu powoli przejmował Richards[16][17].

Sława i narkotyki

[edytuj | edytuj kod]
Mick Jagger, 2003

W 1966 zespół wydał singel „19th Nervous Breakdown”, a zaraz potem album pt. Aftermath, pierwszy w karierze grupy skomponowany w całości przez Jaggera i Richardsa[53]. Płytę promowali m.in. przebojami „Under My Thumb” i „Lady Jane”. Jeszcze przed kolejną trasą w USA na szczyt listy wszedł „Paint It, Black”, ale już w czasie koncertów w Ameryce narkotyzujący się Jones był czasami niezdolny do gry. Siłą rozpędu zespół wydał jeszcze singel „Let’s Spend the Night Together”.

Wydana w 1967 płyta pt. Between the Buttons – mimo dobrych recenzji – po raz pierwszy od lat nie przyniosła grupie nowego hitu[54]. Podczas narkotycznego przyjęcia w domu Richardsa w lutym 1967 aresztowano Jonesa i Jaggera[55]. W czerwcu odbyły się rozprawy przeciwko nim, na którym usłyszeli zarzut posiadania narkotyków (Jagger) bądź udostępnienia przestrzeni do popełnienia przestępstwa (Jones)[56]. W ich obronie wystąpili koledzy po fachu (m.in. Pete Townshend i John Lennon) oraz redakcja magazynu „The Times”. Proces zakończono drobnymi wyrokami w zawieszeniu (Jagger został ukarany trzema miesiącami pozbawienia wolności, Jones – rokiem więzienia), jednak ostatecznie obaj wyszli na wolność po dniu spędzonym z kratami (ze uwagi na zawieszenie wyroków)[57]. Jagger, mimo skruchy, podczas występu przed kamerami BBC w specjalnym programie przedawkował środki uspokajające i ponownie naraził się na krytykę. Czary goryczy dopełnił wydany w grudniu 1967 album pt. Their Satanic Majesties Request, w którym muzycy próbowali naśladować psychodeliczne eksperymenty Beatlesów[58]. Płyta zebrała chłodne recenzje krytyków[59]. W tym samym roku zakończyli współpracę menedżerską z Oldhamem, który odszedł z zespołu[60]. Nieustanne romanse członków grupy i presja mediów przysparzały coraz większej popularności, ale też kłopotów. Jones coraz bardziej uzależniał się od narkotyków[61], jego śladem podążał Richards, tylko perkusista stał się ostoją normalności (miał żonę i córkę). Po odejściu menedżera sami zajęli się produkcją swoich nagrań, z czasem zatrudnili na to stanowisko Jimmy’ego Millera[62].

Rok 1968 przyniósł odmianę na lepsze – wydali bluesowo-swingowy singiel „Jumpin’ Jack Flash”, dzięki któremu – zdaniem krytyków – powrócili do formy po kryzysie wywołanym kontrowersjami w życiu osobistym poszczególnych muzyków[63]. W tym samym roku wydali album pt. Beggars Banquet z kolejnym skandalicznym utworem „Sympathy for the Devil” z efektownym solo gitarowym Richardsa, który wobec niedyspozycji Jonesa prawie całe partie gitarowe nagrał sam. Pod koniec roku premierę miał film dokumentalny Jean-Luca Godarda One Plus One (Sympathy for the Devil) ukazujący kulisy pracy członków The Rolling Stones[64]. Produkcja zebrała bardzo krytyczne recenzje, o produkcji negatywnie wypowiadali się także sami Stonesi[65]. W obliczu nieuchronnego staczania się Jonesa grupa nie mogła zaplanować kolejnych tras koncertowych. Gitarzysta po raz ostatni wystąpił publicznie z zespołem 12 maja 1968 podczas gali rozdania nagród „New Musical Express”, a także zrealizował telewizyjny koncert The Rolling Stones Rock and Roll Circus, ale w czerwcu 1969 został dyskretnie usunięty z grupy[66]. Jako założyciel zespołu otrzymał jednorazowe odszkodowanie finansowe w wysokości 100 tys. funtów za zrzeczenie się praw do nazwy, a także 20 tys. funtów za każdy rok istnienia zespołu[67]. Następcą Jonesa został wówczas 20-letni Mick Taylor[68]. W nocy z 2 na 3 lipca 1969 Jones utopił się we własnym basenie[69]. Zaplanowany wcześniej koncert w londyńskim Hyde Parku odbył się 5 lipca i poświęcony został tragicznie zmarłemu gitarzyście[70]. Występ zobaczyło ok. 300 tys. osób[70].

Jesienią 1969 Stonesi polecieli do USA na swoją kolejną (a zarazem pierwszą od trzech lat), trasę koncertową po kraju, która obejmowała 24 występy w cztery tygodnie[71]. Początkowo przeciętnie grająca grupa (pierwsze koncerty Stonesi potraktowali jako dalszą część prób), z występu na występ była w coraz lepszej formie, a cztery udane koncerty w nowojorskiej Madison Square Garden (27–28 listopada) zostały zarejestrowane i wydane we wrześniu 1970 na drugim koncertowym krążku grupy pt. Get Yer Ya-Ya’s Out!. Wcześniej, bo na początku grudnia 1969, Stonesi wydali album pt. Let It Bleed, który nagrywali przez kilka miesięcy w studiu Sunset Sound w Los Angeles[72].

Tuż po zakończeniu amerykańskiej trasy rozpoczęli nagrania kolejnej płyty[73]. Reagując na krytykę fanów, którzy zarzucali zespołowi sprzedawanie za drogich biletów na swoje koncerty, Stonesi zagrali darmowy show podczas zorganizowanego przez Jaggera festiwalu w Altamont[74]. Podczas wydarzenia bawiło się ok. 300 tys. osób[75]. Pilnujący na festiwalu porządku gang motocyklowy Hells Angels włączał się w chuligańskie burdy, a w jednej z nich zginął Meredith Hunter, który miał przy sobie broń palną[76]. Śmierć 18-latka, a także powszechny dostęp do narkotyków oraz bezradność i cynizm Jaggera obnażyły całą naiwność epoki „dzieci kwiatów”[77]. Stonesi dokończyli koncert, po czym przerażeni opuścili miejsce zdarzenia, ściągając na siebie lawinę krytyki[78]. Zarówno fragmenty koncertu z Altamont, jak i kilka utworów z Nowego Jorku zostały pokazane w filmie dokumentalnym braci Davida i Alberta Mayslesów Gimme Shelter o życiu członków zespołu[79]; tytuł filmu pochodzi od utworu z albumu Let It Bleed.

Po powrocie do Anglii założyli własną firmę płytową z charakterystycznym logo (zaprojektowanym przez Johna Paschego) – wywieszonym jęzorem. Całość obowiązków producenckich wzięli na siebie Jagger i Richards, odtąd podpisujący się jako „Glimmer Twins” („Błyszczące Bliźniaki”).

Lata 70.

[edytuj | edytuj kod]
Charlie Watts, 2006

Rozczarowani współpracą z Allenem Kleinem, który – zachęcając zespół z powodów podatkowych do utworzenia spółki w USA – przywłaszczył sobie prawa do piosenek The Rolling Stones, w grudniu 1970 zerwali współpracę z menedżerem, po czym pozwali go o prawie 30 mln dol[80]. Ostatecznie strony zawarły ugodę wartą 2 mln dol[81]. Chcąc uniknąć płacenia wysokich podatków na Wyspach, muzycy zespołu wkrótce osiedli we Francji, gdzie już wkrótce mieli kłopoty z policją za posiadanie narkotyków[82].

W 1971 wydali album pt. Sticky Fingers, który przyniósł hity, takie jak „Brown Sugar” i „Wild Horses”[83]. Po wyprowadzce do Francji w czerwcu 1971 zaczęli tworzyć materiał na kolejną płytę[84]. W trakcie prac nad krążkiem z zespołem rozstał się Gram Parsons, który miał coraz większe problemy z uzależnieniem od narkotyków[85]. Nagrania płyty zakończyli w Los Angeles[86]. Ich pierwszy w karierze podwójny album pt. Exile on Main Street miał swoją premierę w maju 1972 i, choć początkowo został chłodno przyjęty przez krytyków, z biegiem lat stał się kultowy[87]. Kolejna wielka trasa koncertowa The Rolling Stones sprawiła, że członkowie grupy stali się multimilionerami.

Następne pięciolecie obfitowało raczej w wydarzenia osobiste niż artystyczne. Wydany w 1973 album Goat’s Head Soup był przeciętny, choć przyniósł przebój „Angie”. Nieustanne skandale towarzyszące koncertom i presja psychiczna sprawiły, że w trakcie nagrywania kolejnej płyty w 1975 Taylor odszedł z zespołu[88]. W wyniku przesłuchań do grupy dołączył Ron Wood, który – według muzyków – lepiej pasował do wizerunku i stylu życia zespołu[89]. Żywiołem grupy były znakomite koncerty, ale kryzys był widoczny. Jagger porzucił żonę dla amerykańskiej supermodelki Jerry Hall, Wyman i Watts wydali całkiem udane solowe płyty, za to Richards znowu miał ogromne kłopoty z narkotykami, a latem 1977 aresztowano go w Toronto za posiadanie ponad 20 g heroiny, jednak uniknął więzienia.

Pod koniec lat 70. popularność grupy ponownie wzrosła, a spowodował to kontrowersyjny, lecz bardzo popularny album Some Girls, na którym zespół powrócił do korzeni, ale też umieścił jeden hit disco – „Miss You”, który dotarł do pierwszego miejsca na listach przebojów[90]. Sama płyta była bestsellerem, osiągnęła sprzedaż na poziomie 6 mln egzemplarzy[91]. Również następny album, Emotional Rescue, przyniósł raczej lekką muzykę, a wydany w 1981 Tattoo You był kolejnym zbiorem wcześniej nieopublikowanych utworów, w tym hitu „Start Me Up”[92].

Voodoo Lounge Tour – Zeltweg, Austria – 1 sierpnia 1995

Koniec tysiąclecia

[edytuj | edytuj kod]
Ron Wood, 2004

Między Jaggerem i Richardsem dochodziło do coraz częstszych sporów wywołanych chęcią dominacji w zespole[93]. W konflikcie nagrali jeszcze album pt. Undercover (1983), po czym Jagger w połowie lat 80. podpisał nowy kontakt, na którego mocy zobowiązał się do wydania kilku albumów z zespołem, ale też płyt solowych[94]. Niedługo później Jagger i Richards zawiesili działalność grupy i zdecydowali się na kariery solowe[95]. Swoje albumy z powodzeniem wydawali także pozostali muzycy, a zdolny malarz Wood miał nawet głośne wystawy. W 1986 zespół otrzymał Nagrodę Grammy za całokształt twórczości. Aż do 1989 zespół nie wydał żadnej znaczącej płyty, koncentrując się tylko na graniu od czasu do czasu koncertów złożonych ze starych przebojów, za to został oficjalnie przyjęty do Rock and Roll Hall of Fame[96]. Muzycy w większości spokornieli, choć Wyman zaszokował prasę romansem z niepełnoletnią modelką Mandy Smith[97], a Richards porzucił długoletnią partnerkę Anitę Pallenberg dla młodszej Patti Hansen.

W 1989 Jagger i Richards postanowili wznowić działalność zespołu, upatrując w tym lepszego źródła dochodu niż w przypadku kontynuowania solowych karier[98]. W ramach trasy promującej album Steel Wheels wystąpili m.in. na strahowskim stadionie w Pradze dla ponad 150 tys. fanów. W tym czasie wydali również podwójny album koncertowy pt. Flashpoint.

Zmęczony wieloletnimi występami, a także zlękniony podróżami samolotem[wymaga weryfikacji?], w 1993 z zespołu odszedł Bill Wyman, a jego miejsce zajął Darryl Jones[99][100]. W nowym składzie nagrali dwie nowe płyty, które przyczyniły się do powrotu wielkiej popularności zespołu od połowy lat 90. Zarówno Voodoo Lounge, jak i Bridges to Babylon przyniosły po kilka wielkich przebojów, choć sprzedaż płyt była ledwie przeciętna; za to koncerty ściągały tłumy i to na wielkich stadionach (m.in. w Chorzowie).

W 1999 Stonesi jako pierwsi w historii muzyki osiągnęli zysk netto w wysokości ponad 100 mln dol. rocznie ze sprzedaży płyt, pamiątek i koncertów. Richards z Jaggerem wydali solowe płyty, podobnie jak Watts i Wood. Jagger w 2001 został obdarzony tytułem szlacheckim przez królową brytyjską.

XXI wiek

[edytuj | edytuj kod]

Z okazji 40-lecia grupy w 2002 wydany został podwójny album Forty Licks, zawierający 36 największych przebojów grupy i cztery nowe piosenki. Album był wielkim wydarzeniem, zamieszczone były w nim bowiem utwory z całej historii grupy. Wcześniej było to niemożliwe z powodów prawnych – wytwórnia Decca Records, posiadająca prawa do katalogu Stonesów z lat 60., nie godziła się na ich ponowne wydanie.

W 2005 muzycy wydali album studyjny pt. A Bigger Bang, po czym wyruszyli w trasę koncertową A Bigger Bang Tour obejmujący m.in. dwugodzinny koncert 25 lipca 2007 na warszawskim Służewcu.

W 2012 ruszyli w trasę koncertową w ramach 50-lecia działalności. Pierwsze dwa koncerty odbyły się potajemnie w Paryżu (25 i 29 października), a trasę oficjalnie zainaugurowano w Londynie dwoma koncertami w The O2 Arena (25 i 29 listopada). Następne koncerty odbyły się głównie w USA, a Stonesi wystąpili też na koncercie poświęconym ofiarom huraganu Sandy. 8 lipca 2018 po raz czwarty zagrali w Polsce, dając koncert na PGE Narodowym w Warszawie.

24 sierpnia 2021 zmarł Charlie Watts[101]. Zespół miał w tym czasie zaplanowaną trasę koncertową po USA, określaną nazwą „No Filter” (pierwszą po przerwie spowodowanej pandemią COVID-19), z tym że Watts z powodu choroby serca i przebytego zabiegu nie miał brać w niej udziału – zastępować go miał wskazany przez niego samego amerykański perkusista Steve Jordan, wcześniej współpracujący z zespołem. Po śmierci Wattsa podjęto decyzję, że zaplanowany cykl koncertów odbędzie się jako hołd dla zmarłego muzyka[102][103].

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]

Wielka Brytania (1964–1967)

[edytuj | edytuj kod]

Stany Zjednoczone (1964–1967)

[edytuj | edytuj kod]

Albumy studyjne od 1967

[edytuj | edytuj kod]

Albumy koncertowe i składanki od 1967

[edytuj | edytuj kod]

Trasy koncertowe

[edytuj | edytuj kod]

Koncerty w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
  1. Warszawa (Sala Kongresowa), 13 kwietnia 1967 – dwa koncerty jednego dnia
  2. Chorzów (Stadion Śląski), 14 sierpnia 1998
  3. Warszawa (Służewiec), 25 lipca 2007[107]
  4. Warszawa (PGE Narodowy), 8 lipca 2018[108]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g Stephen Thomas Erlewine, The Rolling Stones Biography [online], allmusic.com [dostęp 2009-08-04] (ang.).
  2. ↑ Nowa trasa Stonesów i reedycja „Sticky Fingers”, „Gazeta Wyborcza”, 1 kwietnia 2015 (pol.).
  3. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 55, 216.
  4. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 55–56.
  5. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 55.
  6. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 52.
  7. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 56.
  8. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 56–57.
  9. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 57.
  10. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 61.
  11. ↑ a b Cohen 2022 ↓, s. 62.
  12. ↑ a b Bob Brunning, Blues. The British Connection, 1986, London: Helter Skelter, 2002, ISBN 1-900924-41-2 (ang.).
  13. ↑ a b Dick Heckstall-Smith, The safest place in the world: A personal history of British Rhythm and blues, 2004, Clear Books, 2004, ISBN 0-7043-2696-5 (ang.).
  14. ↑ a b Harry Shapiro, Alexis Korner: The Biography, 1997, Bloomsbury Publishing PLC, 1997 (ang.).Zagadnienie to omówione jest szczegółowo na stronach 94-213.
  15. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 64.
  16. ↑ a b c d e Bill Wyman, The Rolling Stones, Wiedza i Życie, ISBN 83-7184-272-4. Zagadnienie to omówione jest szczegółowo na stronach 32-232.
  17. ↑ a b c David Hinckley, Debra Rodman, The Rolling Stones: Black and White Blues, 1963, Turner Pub, 1995, ISBN 978-1570361500 (ang.).Zagadnienie to omówione jest szczegółowo na stronach 5-121.
  18. ↑ Marianne Faithfull, David Dalton, Autobiografia, Twój Styl, 2005, ISBN 83-7163-578-8.Zagadnienie to omówione jest szczegółowo s. 85–280.
  19. ↑ a b Anna Wohlin, The Murder of Brian Jones, Blake Publishing, Ltd, 2001, ISBN 978-1857823165.Zagadnienie to omówione jest szczegółowo na stronach 93-234.
  20. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 74.
  21. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 75.
  22. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 76–77, 81, 84, 89.
  23. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 64–65.
  24. ↑ a b c The Rolling Stones Bio. „Rolling Stone”. [dostęp 2017-07-08]. (ang.).
  25. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 66–70.
  26. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 84–86.
  27. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 93.
  28. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 92, 96–97.
  29. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 132.
  30. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 129.
  31. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 94–95.
  32. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 96–98.
  33. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 98.
  34. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 105.
  35. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 102–103.
  36. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 102.
  37. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 131.
  38. ↑ The Rolling Stones | Biography, Music & News | Billboard [online], billboard.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  39. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 134–135.
  40. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 137–139, 142, 150.
  41. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 138, 151–152.
  42. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 100.
  43. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 173.
  44. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 150–152.
  45. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 129–132.
  46. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 133, 152.
  47. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 157–159.
  48. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 157, 160.
  49. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 162–164.
  50. ↑ Paweł Tomasik, Działania Milicji Obywatelskiej związane z koncertami zespołu The Rolling Stones w Warszawie 13 kwietnia 1967 r. w świetle dokumentów z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, wspomnień i prasy, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” (13), 2020, s. 213–214, ISSN 1899-1254 [dostęp 2021-12-14].
  51. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 156, 214.
  52. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 161.
  53. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 181–182.
  54. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 182.
  55. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 190–191.
  56. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 204.
  57. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 206–207.
  58. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 208–211.
  59. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 211–212.
  60. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 212.
  61. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 214.
  62. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 228.
  63. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 224.
  64. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 219.
  65. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 222–223.
  66. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 239–240.
  67. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 240.
  68. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 243.
  69. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 245.
  70. ↑ a b Cohen 2022 ↓, s. 252.
  71. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 272–273.
  72. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 262.
  73. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 273.
  74. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 283–284.
  75. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 286.
  76. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 289–296.
  77. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 303, 307.
  78. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 300–302.
  79. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 275, 288, 303.
  80. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 313–314.
  81. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 314.
  82. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 314, 327.
  83. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 274–275.
  84. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 324.
  85. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 325–326.
  86. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 327.
  87. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 327–328.
  88. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 345–346.
  89. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 120–121, 346.
  90. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 352–353.
  91. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 353.
  92. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 351.
  93. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 347–348.
  94. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 348.
  95. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 349.
  96. ↑ The Rolling Stones: inducted in 1989 [online], The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-07-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-28] (ang.).
  97. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 357.
  98. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 346–347.
  99. ↑ Cohen 2022 ↓, s. 358.
  100. ↑ Chronicle 1993 [online], timeisonourside.com [dostęp 2021-08-25] (ang.).
  101. ↑ Charlie Watts nie żyje. Perkusista The Rolling Stones miał 80 lat [online], TVN24 [dostęp 2021-08-24] (pol.).
  102. ↑ The Rolling Stones wyruszają w trasę koncertową [online], TVN24 [dostęp 2021-08-27] (pol.).
  103. ↑ Grupa The Rolling Stones jednak wyruszy w trasę po Stanach Zjednoczonych [online], rmfclassic.pl [dostęp 2021-08-27] (pol.).
  104. ↑ Hackney Diamonds – The Rolling Stones | Album | AllMusic [online], allmusic.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  105. ↑ New tour! ZIP CODE – 15 City North American Stadium tour | The Rolling Stones [online], rollingstones.com [dostęp 2016-06-12].
  106. ↑ Rolling Stones América Latina Olé stadium tour! | The Rolling Stones [online], rollingstones.com [dostęp 2016-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-20].
  107. ↑ The Rolling Stones przyjadą do Polski po raz trzeci [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2016-10-09] (pol.).
  108. ↑ The Rolling Stones zagrają na PGE Narodowym [online], rmf24.pl [dostęp 2018-02-26] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Rich Cohen, To tylko rock’n’roll. Zawsze The Rolling Stones, Adrian Stachowski (tłum.), Wydawnictwo Poznańskie, 2022, ISBN 978-83-67324-66-3.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
The Rolling Stones
Albumy studyjne
Albumy koncertowe
Kompilacje
Trasy koncertowe
Powiązane
Grammy Lifetime Achievement Award
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029

Nagrody Grammy w kategorii Najlepszy teledysk
Video roku
(1981−1982)
1983–1986
Najlepszy pomysł
na teledysk
(1987−1988)
1989–2009
od 2010

Laureaci nagrody Michael Jackson Video Vanguard Award
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Rolling_Stones&oldid=74950092”