Sztylet
Sztylet (staropol. tulich, wł. stiletto) – krótka kolna broń biała, używana głównie w XVI - XIX w.[1] Zróżnicowana w formie (zwłaszcza względem kręgów kulturowych) najczęściej posiadająca jednak stosunkowo krótką, wąską głownię, przystosowaną do kłucia[2].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Sztylet europejski posiadał najczęściej prostą, cienką, obosieczną głownię o wielokątowym przekroju, niewielki prosty jelec i profilowaną rękojeść. Broń ta rozpowszechniła się w Europie w okresie średniowiecza i renesansu, znajdując zastosowanie zarówno w zakresie wojskowym jak i cywilnym. Sztyletów używano jako broni samodzielnej (zob. np. sztylet tarczkowy, nerkowy, dirk) bądź jako uzupełnienie broni głównej (zob. lewak). Tworzono również sztylety o specjalnym przeznaczeniu (np. mizerykordia służąca do dobijania rannych) lub specyficznej formie (np. sztylet artyleryjski wyposażony w podziałkę do obliczania kalibru dział czy sztylet sprężynowy o rozkładanej głowni służący głównie jako tzw. łamacz mieczy)[2][3][4].
Odmiennie niż w Europie, na Bliskim i Dalekim Wschodzie wytwarzano sztylety zarówno o prostych jak i zakrzywionych głowniach (zob. kindżał, kama, kard, pszak, kris, handżar)[2].
Współcześnie mianem „sztyletów” określą się niekiedy, niektóre rodzaje noży, charakteryzujących się wąską, obosieczną głownią o profilu symetrycznym, z centralnie ułożonym sztychem.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ sztylet, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-15].
- ↑ a b c Kwaśniewicz 1981 ↓, s. 193-196.
- ↑ Michéle Byam: Broń i zbroje. Wyd. III. Warszawa: Arkady, 1991, s. 51. ISBN 83-213-3754-0.
- ↑ Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: PWN, 2010, s. 38. ISBN 978-83-01-16260-3.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981.