Konstytucja
Konstytucja (od łac. constituo „urządzać, ustanawiać, regulować”) – akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.
Podręczniki prawnicze określają konstytucję jako ustawę zasadniczą charakteryzującą się specjalnym, wyjątkowym procederem jej zmieniania (według art. 235). Na straży konstytucji stoi głowa państwa, często nad jej przestrzeganiem czuwa specjalny trybunał. Konstytucja jest najwyższym aktem normatywnym.
Inne znaczenia
[edytuj | edytuj kod]Niektóre organizacje nazywają konstytucją główny zestaw reguł, którymi kierują się w działalności.
W Polsce w czasach do konstytucji 1791 określenie konstytucja sejmowa było synonimem zwykłej ustawy, gdyż sejm wydawał wówczas tzw. constitutiones, czyli konstytucje.
W Kościele katolickim podstawowym aktem prawnym (porównanym do ustawy) jest konstytucja apostolska, wydawana przez papieża.
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:
- formę – pisane (formalne) i niepisane (materialne);
- sposób zapisania – akt normatywny (książkowa) i rozproszona (niespisana – pojedyncze ustawy w wielu miejscach);
- treść – pełne i niepełne, tzw. małe konstytucje;
- procedurę powstawania – uchwalane i oktrojowane;
- sposób zmiany – sztywne i elastyczne;
- okres obowiązywania – stałe i czasowe.
Dodatkowo stosuje się podział na konstytucje proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).
Przykłady konstytucji
[edytuj | edytuj kod]
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Konstytucja kwietniowa pozostawiła w mocy niektóre przepisy konstytucji marcowej.
- ↑ Na uchodźstwie obowiązywała do 1990.
- ↑ a b Traktowana najczęściej jedynie jako nowelizacja konstytucji konsularnej z 1799.
- ↑ Sporządzona w marcu 1849, ogłoszona 7 marca, nosiła oficjalną datę 4 marca 1849.
- ↑ Formalnie obowiązywała do 31 grudnia 1851, faktycznie przez cały ten okres zawieszonej (nigdy nie weszła w życie).
- ↑ W 1865 zawieszony, obowiązywał de facto do 1867.
- ↑ Od 1973 zawieszona, de facto obowiązywała do 1981.
- ↑ Treść konstytucji Bośni i Hercegowiny została ustalona jako załącznik nr 4 do układu pokojowego z Dayton.
- ↑ Zmodyfikowana w 1999 i 2001 roku.
- ↑ Data wejścia w życie.
- ↑ Nowelizacje w 1986, 2001 i 2008.
- ↑ Poprzednie wersje konstytucji były przyjmowane w 1948, 1972, 1992 i w 1998 roku.
- ↑ Po odzyskaniu niepodległości przywrócono obowiązywanie konstytucji łotewskiej z 1922 roku.
- ↑ Data przyjęcia w referendum.
- ↑ 18 kwietnia 1999 poddana pod referendum.
- ↑ Data podpisania.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
- Teksty i porównanie konstytucji państw świata po angielsku
- Strona z tekstami konstytucji większości państw świata
- Archiwalna strona z tekstami dawnych i obecnych konstytucji. staff.amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-21)]. (m.in. Polska, Francja, Niemcy, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania)
- Archiwalna strona z tekstami kilkunastu konstytucji w języku polskim. konstytucja.e-studio.biz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-22)].