Aleksander Koniecpolski (zm. 1609)

Aleksander Koniecpolski
	; Pobóg
Data śmierci	1609
Ojciec	Stanisław Przedbór Koniecpolski (zm. 1588)
Matka	Elżbieta Ligęza
Żona	Anna Sroczycka
Dzieci	Stanisław, Przedbór, Remigian, Krzysztof, Jan, Aleksandra, Eufrozyna, Leonarda, Barbara

Aleksander Koniecpolski herbu Pobóg (zm. 1609) – starosta wieluński od 1584, starosta żarnowiecki w 1592^[1], kasztelan sieradzki od 1597, starosta brzeźnicki od 1603, kasztelan biecki od 16 marca 1603, wojewoda podolski od 1603^[2], wojewoda sieradzki od 1605^[2], rotmistrz królewski.

Życiorys

Syn magnata Stanisława Przedbóra Koniecpolskiego i Elżbiety Ligęzianki, siostrzenicy hetmana Jana Tarnowskiego.

Wychowany na dworze wojewody kijowskiego, księcia Konstantego Ostrogskiego. W 1579 roku wziął udział w kampanii połockiej Stefana Batorego ze stukonną rotą husarską zaciągniętą na własny koszt. Walczył w pułku Krzysztofa Niszczyckiego w rejonie Szkłowa na granicy moskiewsko-litewskiej. W 1580 roku na wyprawie wielkołuckiej walczył pod komendą Jana Zamoyskiego. Odznaczył się w oblężeniu Pskowa podczas kolejnej kampanii na przełomie 1581/1582. Za wojenne zasługi otrzymał od króla roczną pensję z dochodów starostwa wieluńskiego, a w roku 1584 został starostą wieluńskim. Po wojnie moskiewskiej do roku 1586 służył jako rotmistrz w wojsku kwarcianym na Ukrainie. W czasie elekcji 1587 roku głosował najpierw na Piasta^[3], potem na Zygmunta Wazę^[4]. Poseł na sejm koronacyjny 1587/1588 roku z ziemi wieluńskiej^[5].

Podczas walki o tron polski między Zygmuntem Wazą, a Maksymilianem Habsburgiem bronił oblężonego przez wojska austriackie Krakowa. 14 stycznia 1588 roku wziął udział w bitwie pod Byczyną. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym^[6]. Poseł na sejm pacyfikacyjny 1589 roku z województwa sieradzkiego^[7]. W 1597 roku wszedł w skład Senatu jako kasztelan sieradzki. W 1600 roku był posłem na sejm^[8]. W 1601 roku wziął udział w wyprawie do Inflant opanowanych niemal w całości przez Szwedów. Jego rotę husarską włączono do pułku królewskiego Stefana Potockiego, wówczas starosty felińskiego.

W pierwszym okresie kariery politycznej Aleksander Koniecpolski był gorącym zwolennikiem Jana Zamoyskiego. Stopniowo, zapewne zrażony postępowaniem opozycji antykrólewskiej, a także skuszony możliwościami zdobycia nowych nadań, przechodził do obozu królewskiego. 22 lutego 1603 roku otrzymał nadanie starostwa brzeźnickiego. 16 marca 1603 roku został kasztelanem bieckim, a pod koniec tegoż roku awansował na wojewodę podolskiego. W 1605 roku otrzymał nominację na urząd wojewody sieradzkiego^[2]. Po sejmie warszawskim z 1606 roku na którym wybuchł bunt przeciw królowi uczestniczył w sejmikach i zgromadzeniach szlachty województwa sieradzkiego i ziemi wieluńskiej, usiłując zapobiec udziałowi szlachty w zjeździe rokoszowym. W kwietniu 1606 roku uczestniczył w zjeździe w Stężycy^[9].

Osobny artykuł: Zjazd w Stężycy 1606.

Pojawił się na zjeździe rokoszan w Sandomierzu w lipcu 1606 z którego ledwie uszedł z życiem. Dalej starał się odciągnąć szlachtę od buntu i dzięki tej postawie na sejmie w 1607 mógł wyrobić starostwo wieluńskie swojemu synowi Stanisławowi Koniecpolskiemu. Wywołało to zrozumiałe oburzenie szlachty, gdyż Stanisław miał wówczas około 15 lat. W bitwie pod Guzowem 6 lipca 1607 roku czuwał ze swoją rotą nad bezpieczeństwem króla^[10]. Gorąco popierał interwencję polską w Moskwie podczas Wielkiej Smuty.

Około 1590 roku ożenił się z Anną, córką wojewody kamienieckiego Stanisława Sroczyckiego. Ojciec dziewięciorga dzieci – synowie: Stanisław, Przedbór, Remigian, Krzysztof (wojewoda bełski i chorąży wielki koronny) i Jan (wojewoda sieradzki) oraz córki: Aleksandra, Eufrozyna, Leonarda i Barbara.

Zmarł w 1609 roku w Ruścu dożywszy ok. 50 lat.

Zobacz też

Przypisy

↑ W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo żarnowieckie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 100.
↑ ^a ^b ^c Henryk Kotarski: Aleksander Koniecpolski herbu Pobóg. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny.
↑ Tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego.
↑ Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 301.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 239.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 312.
↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego – 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 96–97.
↑ Stanisław Płaza, Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989, s. 4.
↑ W czasie bitwy Guzowskiej jeden z rokoszan z szyderczym okrzykiem „A gdzie ów Szwed” dotarł do namiotu królewskiego, gdzie został rozsiekany szablami przez żołnierzy Aleksandra Koniecpolskiego; patrz L. Podhorodecki, Stanisław Koniecpolski 1592-1646, Warszawa 1978, s. 27.

Bibliografia

Henryk Kotarski: Aleksander Koniecpolski herbu Pobóg. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2021-01-01].

[1] W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo żarnowieckie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 100.

[ipsb-2] Henryk Kotarski: Aleksander Koniecpolski herbu Pobóg. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny.

[3] Tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego.

[4] Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.

[5] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 301.

[6] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 239.

[7] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 312.

[8] Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego – 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 96–97.

[9] Stanisław Płaza, Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989, s. 4.

[10] W czasie bitwy Guzowskiej jeden z rokoszan z szyderczym okrzykiem „A gdzie ów Szwed” dotarł do namiotu królewskiego, gdzie został rozsiekany szablami przez żołnierzy Aleksandra Koniecpolskiego; patrz L. Podhorodecki, Stanisław Koniecpolski 1592-1646, Warszawa 1978, s. 27.

[1]