What do you think?
Rate this book
The Angel of Darkness
A novel by the award-winning Argentinian author of "On Heroes and Tombs". Set in teeming, corrupt Buenos Aires in the watershed year of 1973, it creates a portrait of a city, a culture and the tortured soul of a man who dares to look truth in the face.
435 pages, Hardcover
First published January 1, 1974
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 135 reviews
September 7, 2022
“And they had a king over them, which is the angel of the bottomless pit, whose name in the Hebrew tongue is Abaddon, but in the Greek tongue hath his name Apollyon.” Revelation 9:11
Conditionally Angel of Darkness may be called Ernesto Sabato’s autobiographical novel – there he is just another, partly fictional character interacting with the other fictional characters and standing against the legion of darkness.
The novel is an elaborate and profound contemplation on the nature of evil and its manifestation, personification and undivided power over man through mass media, politics, religion, occultisms and literature…
In the contemporary society, evil takes the most unusual and twisted forms so we live amongst the bigots possessed by evil…
Our existence in the modern world is similar to “a sinister carnival – amongst the jesters dressed in motley there are some real monsters.”
He who searches for the absolute will be lost in the labyrinths of evil… Demons will lead him astray.
Conditionally Angel of Darkness may be called Ernesto Sabato’s autobiographical novel – there he is just another, partly fictional character interacting with the other fictional characters and standing against the legion of darkness.
…I’m not talking about the figure of the writer inside the fiction. I’m talking about the possibility of the extreme cases, in which it’s the author of the novel that’s inside the novel. Not as an observer, though, or a chronicler, or a witness… As just another character, the same sort of character as all the rest…
The author would be a man maddened, somehow, and living with his own doubles, aspects of his own self.
The novel is an elaborate and profound contemplation on the nature of evil and its manifestation, personification and undivided power over man through mass media, politics, religion, occultisms and literature…
“I told you once that poets are invariably on the side of the demons, even though they don’t always know it themselves, and I noticed that you didn’t agree with me… That exaggeration is Blake’s, but never mind – I repeat it all the time, there must be some reason for that.”
In the contemporary society, evil takes the most unusual and twisted forms so we live amongst the bigots possessed by evil…
Our existence in the modern world is similar to “a sinister carnival – amongst the jesters dressed in motley there are some real monsters.”
He who searches for the absolute will be lost in the labyrinths of evil… Demons will lead him astray.
August 15, 2023
First published in Argentina in 1974, The Angel of Darkness by Ernesto Sabato is probably the greatest overlooked novel of the twentieth century. For example - 39 reviews here on Goodreads compared to 22,367 for One Hundred Years of Solitude and 17,603 for The Old Man and the Sea.
I recall with fascination Allen Josephs' 1991 New York Times book review back when The Angel of Darkness was first translated into English. In his review, Mr. Josephs wrote: "It's no surprise that the fictional Sabato's biography, which serves as a skeletal plot, parallels Mr. Sabato's own life and career. In piecemeal fashion we reconstruct Sabato's friendships and animosities; his countless fears and phobias; his abandonment of physics for literature in Paris of the late 1930s; the publication to acclaim of his first novel, The Tunnel, in 1948; the publication of his second novel, On Heroes and Tombs, in 1961; his growing status as an intellectual celebrity, as an essayist and curmudgeon, as the subject of doctoral dissertations and so forth."
Here are a number of snapshots from the book that have remained with me since my first reading nearly thirty years ago. As I reread the novel over the past few weeks, Sabato's literary strobe light flashes invaded my mind and heart with even more sharpness and impact:
In Buenos Aires, tipsy from drinking his glasses of anise liqueur, Natalicio stumbles out of a bar late at night and walks toward the docks down by the sea. Raising his eyes, to his horror, he sees a firey dragon spread out across the sky, the monster spewing fire from each of its seven heads. Natalicio faints.
In many sections of the book, the narrator simply refers to Sabato as S, perhaps taking advantage of the serpentine shape of the capital letter S. returns from a public talk and reflects on how for those two tortuous hours it was as though he’d stripped off every shred of his clothing, put all his scabs on display for a roomful of superficial dolts. As bad as his skin, underneath was even worse – like everyone else, he lived his life of dreams and secret vices. “Below, in the subterranean depths – the grotesque throng, the wicked, evil piling up of darkness.”
S is interviewed for a magazine and wonders if those around him realize they are talking to a Sabato substitute, a usurping clown - the real Sabato grows increasingly isolated and distant, senses he is drifting out to sea and is incapable of so much as signaling to the last passing ship that he is drowning. Meanwhile, behind the scenes, journalists leak the news he had leprosy as a way of tricking a head editor into publishing an article on him in a leading newspaper.
"He'd left science to write fiction, like some nice housewife that suddenly decides to go into drugs and prostitution. What had led him to invent those stories? And what was it they actually were? Generally speaking, fiction was considered a kind of mystification, a not altogether serious undertaking. Professor Houssay, the Nobel Prize winner, had refused to shake hands with Sabato when he heard of his decision."
In one of the many discussions on the nature of literature, the arts and creativity, Sabato proclaims how a novelist, as creator, is in every facet of the novel, everything is chosen, plot, setting, landscape, mood. It’s not like what Plato says in The Republic, that God created the archetype of a table, the carpenter builds a copy and the artist paints a copy of a copy. No. Such a production is mere imitative art. All great art is completely opposite, not a reduction of life but an invigoration of life, a giver of life.
S continues: there is always an ongoing tension and interaction between life and art, between truth and things like pretense, deception and cunning. When literature is reduced to the level of mere manipulation of words or trite playing of games, as if by magic, instantly there materializes a life-enhancing infusion of energy to save it from staleness and death. For every Byzantine cleverness, a Hemingway or Céline appears on the scene to set things straight.
How do you “explain” a Béla Bartók string quartet? Sabato remarks: “Myth, like art, is a language. It expresses a certain type of reality in the only way that reality can be expressed, and it is irreducible to any other form of language." That’s why, in many respects, I do not enjoy or give much attention to literary theory – any attempt to place literature, especially a form such as the novel, in preconceived conceptual categories, to my mind, smacks of the worst reductionism.
"Yes, there it was: that face through which the soul of S looked out on (and suffered) the Universe, like a man sentenced to death, looking out between the bars."
In a dream sequence we see the set for a popular television show starring the one and only Pipo Mancera. For today’s special occasion, Pipo appears in a sparkling white wedding gown. The studio audience applauds wildly. Then none other than Jorge Luis Borges, looking natty in his tuxedo, takes his place on the set as the best man. Finally, after several moments anticipation, the groom appears – short, scrawny, spindly legged Ernesto Sabato wearing only his underwear. As if on cue, the audience hoots and jeers, laughs and guffaws at this pathetic excuse for a man. All falls silent and the wedding ceremony commences.
Another notable quote from Mr. Josephs' review: "The Angel of Darkness has a huge cast of eccentric characters from every walk of Argentine life, including many from Mr. Sabato's second novel - even the ghost of its deceased main character. All the ghastly obsessions from that novel are here too: slime, filth, lizards, snakes, rats, cockroaches, weasels and, above all, the obsessive, morbid, hideously rendered Sect of the Blind, which had obsessed Fernando, the paranoid character in the previous novel, and which now obsesses and "persecutes" his "creator."
On the first page of the novel, Bruno observes his friend S cross a dangerous intersection without the least concern for cars or busses, without so much as looking in either direction. What has happened? Eventually, we have our answer: there’s a detailed description of how Sabato’s feet shrivel up into the black claws of a bat. Sabato’s legs and torso and finally arms and head follow – the literary man has been transformed into a revolting, hideous four feet high winged rat – a bat complete with repulsive-looking bat wings and bat sonar replacing his eyes.
Ah, now I understand why that erudite New York Times review by Allen Josephs was titled Bat Man of Argentina. I hope my review (bringing the grand total of Goodread reviews to 40) will prompt a number of readers to seek out this classic and give its pages a careful read.
"He leafed through the hundreds of pages-outlines, outlines of outlines, variations on outlines-all as contradictory and incoherent as his own soul. Dozens of characters were waiting there, like reptiles sleeping, catatonic, through the cold months of the year, the life in them imperceptible, silent, secret, latent, though they might be ready to sting, inject their venom the moment warmth restored them to their fuller existence."
September 8, 2017
Αβαδδών ο Άγγελος της Κόλασης.
"Κατά τη δαιμονολογία που αναπτύχθηκε στο Μεσαίωνα θιασώτες της οποίας συνεχίζουν να υπάρχουν και σήμερα ο Αβαδδών κατέχει την ανώτατη τάξη της δαιμονικής ιεραρχίας με συνέπεια, όπως υποστηρίζεται από τη σχετική αντίληψη, να μην ισχύουν επ΄ αυτού αλλά και ούτε επί τους ομότιμούς του οι συνήθεις εξορκισμοί".
Ερνέστο Σάμπατο
θα τον χαρακτήριζα ως θρυλική και ύψιστη μορφή στη λογοτεχνία της Αργεντινής αλλά και διεθνώς ως τον ανώτερο μύστη
νοήματος-συμβολισμών της παγκόσμιας τέχνης της γραφής.
Σε αυτό το έργο πρωταγωνιστεί ο ίδιος,άλλοτε με τη μορφή του Αγγέλου και άλλοτε ταυτιζόμενος ολοκληρωτικά ή αποσπασματικά με τους ήρωες του μυθιστορήματος.
Πρόκειται για ένα αξεπέραστο γραπτό,πολυεπίπεδο και εξόχως συναρπαστικό.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί πως αν δεν προηγηθεί αναγνωστικά το αριστούργημα "περί ηρώων και ταφών",είναι ανούσιο και ακατανόητο το συγκεκριμένο βιβλίο.
«Αβαδδών ο εξολοθρευτής»
τι να γράψεις, ποια κριτική άποψη να εκφράσεις χωρίς να νιώσεις δέος και αίσθημα πνευματικής ανεπάρκειας μπροστά σε αυτό το ευαγγέλιο του διαλογισμού
επι παντός επιστητού.
Πρόκειται για ενα "ολικό" μυθιστόρημα όπως το χαρακτήρισε ο δημιουργός του.
Ένα ριζοσπαστικό,μνημειώδες,
επαναστατικό και "καθολικό" μυθιστόρημα θα έλεγα εγώ.
Μια επική αυτοβιογραφία που αρχικά νομίζεις πως διαβάζεις σε κάθε κεφάλαιο αποσπάσματα διαφορετικων βιβλίων.
Μοιάζουν όλα μπερδεμένα και ασύνδετα. Εξελικτικά όμως όλα συνδέονται με σαφείς προσδιορισμούς,συνοχή και αλληλουχία προσώπων και καταστάσεων (κυρίως απο το "περί ηρώων και ταφών"),αλλά παράλληλα με τη βοήθεια των γνώσεων,των εμπειριών,των ονείρων,των αναμνήσεων και των παράδοξων και μεταφυσικών συμβολισμών του συγγραφέα.
Κυρίαρχο στοιχείο είναι η αμφισβήτηση της πραγματικότητας και η άρνηση για το προφανές.
Ο μύθος,το υποσυνείδητο,η χαοτική ενέργεια της ψυχής
-που μεγαλουργεί με τα δαιμόνια της αυτογνωσίας-
και τα όνειρα είναι η αληθινή υπαρξιακή υπόσταση.
"Όλα αυτά ήταν μια μορφή φαντασίας, αυταπάτες μετριοτήτων που παραληρούν. Το μόνο αληθινά πραγματικό ήταν η σχέση του ανθρώπου με τις θεότητές του, μεταξύ του ανθρώπου και των δαιμόνων του. Το αληθινό ήταν πάντα συμβολικό και ο ρεαλισμός της ποίησης ήταν το μόνο έγκυρο..."
Αναφέρεται στην "τέχνη"ως υπαρκτή μορφή ζωής και επαναστατικής θεωρίας και πιστοποιεί πως η δημιουργία της λογοτεχνίας αποτελεί λυτρωτική θρησκεία που είναι αιώνια και εξελικτικά παντοδύναμη.
"Μόνο τα βάσανα μεγάλων ανθρώπων που πέρασαν πριν από σένα απ' αυτόν τον γολγοθά, μπορεί να σου είναι χρήσιμα (ΙΣΧΥΕΙ!).Σε τέτοιες στιγμές, δε θα χρειαστείς μόνο το ταλέντο ή την ευφυία, αλλά και άλλες πνευματικές αρετές, το θάρρος να λες την αλήθεια, την επιμονή να συνεχίσεις, ένα περίεργο κράμα αυτού που έχεις να πεις και αμφισβήτησης των δυνάμεών σου,ένα περίεργο κράμα μετριοφροσύνης μπ��οστά στους γίγαντες της αλαζονείας μπροστά στου ηλίθιους, μια ανάγκη στοργής και θάρρους να μείνεις μόνος, να αρνηθείς τον πειρασμό-που είναι εξίσου επικίνδυνος- των μικρών ομάδω�� και των γκαλερί με τους καθρέπτες."
(Τρέλανε μας δάσκαλε).
Εκεί που σταματάει η ευφυΐα ξεκινά η παραδοξολογία που συνοδεύεται απο μεγάλη ευαισθησία,με συγκινητικές παρατηρήσεις,για τη ζωή,το θάνατο και την αιώνια αγάπη.
Η κοσμοαντίληψη του συγγραφέα βρίθει εμπεριστατωμένων απόψεων περί φιλοσοφίας,ιστορίας,τέχνης,
πολιτισμού και πολιτικής.
Ακολουθούν αληθινές τρυφερές αναφορές στους Αργεντίνους αναρχικούς και τη δράση τους,τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα.
Κάποιους τους γνώριζε προσωπικά ο Σάμπατο (Σεβερίνο,Ντι Τζιοβάννι κλπ).
Επικρατεί μια θυελλώδης κρίση προσωπικότητας εξαιτίας βιωμάτων και προβληματισμών με φόντο την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Αργεντινή.
Οι ζωντανοί εφιάλτες με τη στρατιωτική χούντα,τους αντάρτες,πιο πίσω χρονολογικά,με τους απελευθερωτικούς πολέμους για μια "ενιαία χώρα"που λιμοκτονεί και πνίγεται στο αίμα στο βωμό της ελευθερίας.
Συγκλονιστική η περιγραφή του θανάτου του Ερνέστο Γκεβάρα,καθώς και το αποχαιρετιστήριο γράμμα του όταν εγκαταλείπει την Κούβα με σκοπό να «μεταφέρει την επανάσταση σε όλο τον κόσμο».
Όλο το βιβλίο διαπνέεται απο την βαθιά ανθρωπιστική αγάπη του συγγραφέα και τα υψηλά ιδεώδη και ιδανικά του. Συναντιέται πνευματικά με τους διαχειριστές της καρδιάς... Κάφκα,Μπαλζάκ.
Συγχέει το μύθο με την πραγματικότητα.
Πολεμάει μέχρι παράνοιας με το σύμπλεγμα ύπαρξης σκότους-φωτός.
Μας γνωστοποιεί ακόμη μια φορά την παντοδυναμία της τυφλότητας. Ακυρώνει παραδειγματικά την αποθέωση της τεχνολογικής εξέλιξης και την αλάθητη κυριαρχία της επιστήμης,εξηγώντας αριστουργηματικά πως δεν συμβάλλουν ��την λύση των μεγάλων υπαρξιακών προβλημάτων και τους συσχετισμούς τους.
«Στον σύγχρονο κόσμο που τον έχει εγκαταλείψει η φιλοσοφία και τον έχουν κατακερματίσει οι εκατοντάδες επιστημονικές εξειδικεύσεις, μας έμεινε το μυθιστόρημα σαν έσχατο παρατηρητήριο απ’ όπου μπορείς να αγκαλιάσεις την ανθρώπινη ζωή σαν σύνολο».
Μετά την ολοκλήρωση της τριλογίας "το τούνελ"• "περί ηρώων και ταφών"• "Αβαδδών ο εξολοθρευτής" μπορώ να πω de profundis ότι χωρίς τα όνειρα δεν υπάρχει νόημα στη μυθοπλασία της ύπαρξης και ο ρεαλισμός καθιστά πιο πιστευτό το μεταφυσικό στοιχείο...
Καλή ανάγνωση!!
Πολλούς ασπασμούς!
"Κατά τη δαιμονολογία που αναπτύχθηκε στο Μεσαίωνα θιασώτες της οποίας συνεχίζουν να υπάρχουν και σήμερα ο Αβαδδών κατέχει την ανώτατη τάξη της δαιμονικής ιεραρχίας με συνέπεια, όπως υποστηρίζεται από τη σχετική αντίληψη, να μην ισχύουν επ΄ αυτού αλλά και ούτε επί τους ομότιμούς του οι συνήθεις εξορκισμοί".
Ερνέστο Σάμπατο
θα τον χαρακτήριζα ως θρυλική και ύψιστη μορφή στη λογοτεχνία της Αργεντινής αλλά και διεθνώς ως τον ανώτερο μύστη
νοήματος-συμβολισμών της παγκόσμιας τέχνης της γραφής.
Σε αυτό το έργο πρωταγωνιστεί ο ίδιος,άλλοτε με τη μορφή του Αγγέλου και άλλοτε ταυτιζόμενος ολοκληρωτικά ή αποσπασματικά με τους ήρωες του μυθιστορήματος.
Πρόκειται για ένα αξεπέραστο γραπτό,πολυεπίπεδο και εξόχως συναρπαστικό.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί πως αν δεν προηγηθεί αναγνωστικά το αριστούργημα "περί ηρώων και ταφών",είναι ανούσιο και ακατανόητο το συγκεκριμένο βιβλίο.
«Αβαδδών ο εξολοθρευτής»
τι να γράψεις, ποια κριτική άποψη να εκφράσεις χωρίς να νιώσεις δέος και αίσθημα πνευματικής ανεπάρκειας μπροστά σε αυτό το ευαγγέλιο του διαλογισμού
επι παντός επιστητού.
Πρόκειται για ενα "ολικό" μυθιστόρημα όπως το χαρακτήρισε ο δημιουργός του.
Ένα ριζοσπαστικό,μνημειώδες,
επαναστατικό και "καθολικό" μυθιστόρημα θα έλεγα εγώ.
Μια επική αυτοβιογραφία που αρχικά νομίζεις πως διαβάζεις σε κάθε κεφάλαιο αποσπάσματα διαφορετικων βιβλίων.
Μοιάζουν όλα μπερδεμένα και ασύνδετα. Εξελικτικά όμως όλα συνδέονται με σαφείς προσδιορισμούς,συνοχή και αλληλουχία προσώπων και καταστάσεων (κυρίως απο το "περί ηρώων και ταφών"),αλλά παράλληλα με τη βοήθεια των γνώσεων,των εμπειριών,των ονείρων,των αναμνήσεων και των παράδοξων και μεταφυσικών συμβολισμών του συγγραφέα.
Κυρίαρχο στοιχείο είναι η αμφισβήτηση της πραγματικότητας και η άρνηση για το προφανές.
Ο μύθος,το υποσυνείδητο,η χαοτική ενέργεια της ψυχής
-που μεγαλουργεί με τα δαιμόνια της αυτογνωσίας-
και τα όνειρα είναι η αληθινή υπαρξιακή υπόσταση.
"Όλα αυτά ήταν μια μορφή φαντασίας, αυταπάτες μετριοτήτων που παραληρούν. Το μόνο αληθινά πραγματικό ήταν η σχέση του ανθρώπου με τις θεότητές του, μεταξύ του ανθρώπου και των δαιμόνων του. Το αληθινό ήταν πάντα συμβολικό και ο ρεαλισμός της ποίησης ήταν το μόνο έγκυρο..."
Αναφέρεται στην "τέχνη"ως υπαρκτή μορφή ζωής και επαναστατικής θεωρίας και πιστοποιεί πως η δημιουργία της λογοτεχνίας αποτελεί λυτρωτική θρησκεία που είναι αιώνια και εξελικτικά παντοδύναμη.
"Μόνο τα βάσανα μεγάλων ανθρώπων που πέρασαν πριν από σένα απ' αυτόν τον γολγοθά, μπορεί να σου είναι χρήσιμα (ΙΣΧΥΕΙ!).Σε τέτοιες στιγμές, δε θα χρειαστείς μόνο το ταλέντο ή την ευφυία, αλλά και άλλες πνευματικές αρετές, το θάρρος να λες την αλήθεια, την επιμονή να συνεχίσεις, ένα περίεργο κράμα αυτού που έχεις να πεις και αμφισβήτησης των δυνάμεών σου,ένα περίεργο κράμα μετριοφροσύνης μπ��οστά στους γίγαντες της αλαζονείας μπροστά στου ηλίθιους, μια ανάγκη στοργής και θάρρους να μείνεις μόνος, να αρνηθείς τον πειρασμό-που είναι εξίσου επικίνδυνος- των μικρών ομάδω�� και των γκαλερί με τους καθρέπτες."
(Τρέλανε μας δάσκαλε).
Εκεί που σταματάει η ευφυΐα ξεκινά η παραδοξολογία που συνοδεύεται απο μεγάλη ευαισθησία,με συγκινητικές παρατηρήσεις,για τη ζωή,το θάνατο και την αιώνια αγάπη.
Η κοσμοαντίληψη του συγγραφέα βρίθει εμπεριστατωμένων απόψεων περί φιλοσοφίας,ιστορίας,τέχνης,
πολιτισμού και πολιτικής.
Ακολουθούν αληθινές τρυφερές αναφορές στους Αργεντίνους αναρχικούς και τη δράση τους,τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα.
Κάποιους τους γνώριζε προσωπικά ο Σάμπατο (Σεβερίνο,Ντι Τζιοβάννι κλπ).
Επικρατεί μια θυελλώδης κρίση προσωπικότητας εξαιτίας βιωμάτων και προβληματισμών με φόντο την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Αργεντινή.
Οι ζωντανοί εφιάλτες με τη στρατιωτική χούντα,τους αντάρτες,πιο πίσω χρονολογικά,με τους απελευθερωτικούς πολέμους για μια "ενιαία χώρα"που λιμοκτονεί και πνίγεται στο αίμα στο βωμό της ελευθερίας.
Συγκλονιστική η περιγραφή του θανάτου του Ερνέστο Γκεβάρα,καθώς και το αποχαιρετιστήριο γράμμα του όταν εγκαταλείπει την Κούβα με σκοπό να «μεταφέρει την επανάσταση σε όλο τον κόσμο».
Όλο το βιβλίο διαπνέεται απο την βαθιά ανθρωπιστική αγάπη του συγγραφέα και τα υψηλά ιδεώδη και ιδανικά του. Συναντιέται πνευματικά με τους διαχειριστές της καρδιάς... Κάφκα,Μπαλζάκ.
Συγχέει το μύθο με την πραγματικότητα.
Πολεμάει μέχρι παράνοιας με το σύμπλεγμα ύπαρξης σκότους-φωτός.
Μας γνωστοποιεί ακόμη μια φορά την παντοδυναμία της τυφλότητας. Ακυρώνει παραδειγματικά την αποθέωση της τεχνολογικής εξέλιξης και την αλάθητη κυριαρχία της επιστήμης,εξηγώντας αριστουργηματικά πως δεν συμβάλλουν ��την λύση των μεγάλων υπαρξιακών προβλημάτων και τους συσχετισμούς τους.
«Στον σύγχρονο κόσμο που τον έχει εγκαταλείψει η φιλοσοφία και τον έχουν κατακερματίσει οι εκατοντάδες επιστημονικές εξειδικεύσεις, μας έμεινε το μυθιστόρημα σαν έσχατο παρατηρητήριο απ’ όπου μπορείς να αγκαλιάσεις την ανθρώπινη ζωή σαν σύνολο».
Μετά την ολοκλήρωση της τριλογίας "το τούνελ"• "περί ηρώων και ταφών"• "Αβαδδών ο εξολοθρευτής" μπορώ να πω de profundis ότι χωρίς τα όνειρα δεν υπάρχει νόημα στη μυθοπλασία της ύπαρξης και ο ρεαλισμός καθιστά πιο πιστευτό το μεταφυσικό στοιχείο...
Καλή ανάγνωση!!
Πολλούς ασπασμούς!
August 29, 2021
Kada spavamo duša digne sidro i počinje mračno putovanje po velikom noćnom jezeru. Noćne more bi bile vizije te grozne vaseljene.
Prvo da izrazim veliki naklon i poštovanje prema gospodinu Sabatu. U ovoj knjizi je iznjeo jednu stvar koja me je prilično dotakla u svakom pogledu. Izraz tog zadovoljstva je bio nemjerljiv. O, meso!
Druga stvar koja je fascinantna jeste da su svi putevi vodili da se napiše ovako nešto. Argentinski pisac Ernesto Sabato rođen je dvadeset četvrtog juna 1911. i taj dan po njegovom saznanju jeste zlokoban. Dan u godini kada se skupljaju vještice. Takođe smrt njegovog brata i preuzimanjem njegovog imena biće ono što će ga opsjedati tokom čitavog života. Zatim prezime Sabato izvedeno od imena Saturna, Anđela samoće u Kabali. Isto ono što je zanimljivo jeste da je Sabato živio sto godina. Ostala su dva mjeseca da se na torti pojavi broj sto. Da li to znači da je neko ko je imao sedamdeset godina za njega bio mladić? Ah da...
Sabato je vrsan i dovitljiv mehaničar. Ona mašina koja je radila djelimično u Tunelu, a naročito u knjizi O junacima i grobovima; sad nastavlja da radi i u ovoj knjizi. Sabato njegujući mašinu podmazuje zupčanike i miris tog podmazivanja liči na sve samo ne na Buenos Ajres.*
Ovaj treći Sabatov roman je konzistentan svojim prethodnicima uz još dublji i tamniji tonalitet. Sada je kako on kaže prodro u zabranjenu oblast. Duboka je i zbog toga što se sam uključio u nju boraveći sa svojim junacima iz prethodna dva romana, pod nazivom S. Tako da je ova knjiga fikcija unutar fikcije, meta narativ unutar meta narativa. Horizontalni diskursi romana nastoje da uvuku čitaoca u jedan vrtlog nad kojim bdi Abadon. Roman svjedoči o jednom permanentom ludilu ljudi i adolescenata. Sabato će da ispituje porijeklo zla i da ga prikaže na već manifestovane događaje naročito one iz 20. vijeka. Ići će dosta unazad pa će se osvrtati i na Biblijske priče i odražavati ih na nekim primjerima koji postoje do danas. Argentinski tokovi kretanja, memoari, fikcija, različit tempo u pogledu mjesta i vremenskog događaja jeste ono iz čega je ova knjiga komponovana i čime je zacrtana jedna cijelina. Likovi u njoj su paranoici i izdašni skeptici, mučeni agonijom postojećeg stanja na zemlji. Oni iz blata i balege upućuju očajničke krike ili umiru bacajući bombe u nekom kutku vaseljene. "Izvještaj o sljepima" biće djelimično na tapeti. Sabato ne odustaje od stava iz prethodnog romana, da se sljepi skupljuaju u kriptama i katakombama i da vladaju ovim svijetom.
Izgleda da je Abadon uvijek ispred i da nas čeka na svim kapijama svijetova. Neumoljiv, raširio je svoja krila i zaklonio zrake svjetlosti. Nema više gore. Nema više dole. Samo tama i ništavilo. Ne možemo pobjeći, jer Abadon ima svoje satelite - nazivaju se Sljepim, a stanište im je ova zemlja.
June 12, 2020
اولین کاری که از ارنستو ساباتو خوندم تونل بود. زمانی که دانشجو بودم کتاب تونل رو به پیشنهاد خودم از قفسه ی کتابفروشی(که اون زمان تاره منتشر شده بود) برداشتم و خوندم خیلی ازش خوشم آمد. جوری که دوباره هم خوندمش و بعد یک روز که توی کتابفروشی بودم، دیدم کتاب دیگری هم از این نویسنده منتشر شده. قهرمانان و گورها. درنگ نکردم و برداشتم. هنوز توی فضای مالیخولایی تونل بودم که به دنیای سحر آمیز قهرمانان و گورها وارد شدم که خود اون کتاب از چهار بخش تشکیل شده: اژدها و شاهزاده خانم؛ چهره های نامرئی؛ گزارش درباره ی نابینایان؛خدایی بی نام و نشان. که اگه بتونی از این چهار بخش جونِ سالم در ببری می تونی بری سراغ کتاب فرشته ی ظلمت.
من کتاب فرشته ی ظلمت رو در زمان خدمت سربازیم خوندم. در زمانی که حال خیلی خرابی داشتم و اونطور که باید، نتونستم بهش دل بدم. توی این کتاب به کرّات ارجاع میده به "گزارش درباره ی نابینایان" و اگر کتاب قهرمانان و گورها رو نخونده باشی، نخواهی تونست با فرشته ی ظلمت ارتباط برقرار کردندی. این کتاب فرشته ی ظلمت، با اون دوتای دیگه متفاوته. چرا که در دو
کتاب اخیر، نویسنده در پشت شخصیت های داستانش پنهان شده اما قهرمانِ رمانِ فرشته ی ظلمت، خودِ ساباتوئه و میشه گفت یک رمان اتوبیوگرافیکاله. ساباتو در اصل استاد فیزیک بوده و در کنارش رمان می نوشته(که البته ممکنه بر عکس هم بوده باشه) و عادت داشته نوشته هاش رو می سوزونده و کتاب تونل رو هم به اصرار دوستانش نسوزونده و چاپ کرده و تا جایی که من اطلاع دارم همین سه کتاب رو منتشر کرده. مصطفی مفیدی هم به حق؛ خوب ترجمه کرده. به نظرم ساباتو از خوبای ادبیات آمریکای لاتینه.
من کتاب فرشته ی ظلمت رو در زمان خدمت سربازیم خوندم. در زمانی که حال خیلی خرابی داشتم و اونطور که باید، نتونستم بهش دل بدم. توی این کتاب به کرّات ارجاع میده به "گزارش درباره ی نابینایان" و اگر کتاب قهرمانان و گورها رو نخونده باشی، نخواهی تونست با فرشته ی ظلمت ارتباط برقرار کردندی. این کتاب فرشته ی ظلمت، با اون دوتای دیگه متفاوته. چرا که در دو
کتاب اخیر، نویسنده در پشت شخصیت های داستانش پنهان شده اما قهرمانِ رمانِ فرشته ی ظلمت، خودِ ساباتوئه و میشه گفت یک رمان اتوبیوگرافیکاله. ساباتو در اصل استاد فیزیک بوده و در کنارش رمان می نوشته(که البته ممکنه بر عکس هم بوده باشه) و عادت داشته نوشته هاش رو می سوزونده و کتاب تونل رو هم به اصرار دوستانش نسوزونده و چاپ کرده و تا جایی که من اطلاع دارم همین سه کتاب رو منتشر کرده. مصطفی مفیدی هم به حق؛ خوب ترجمه کرده. به نظرم ساباتو از خوبای ادبیات آمریکای لاتینه.
July 30, 2023
Para empezar quiero destacar que con con sólo tres novelas publicadas y varios ensayos, Sábato ha conseguido hacerse un hueco en la historia de la literatura universal. Esto puede parecer extraño... hasta que lo lees, porque la calidad de las mismas sin duda lo valen, y mucho! Recordado su escritura atormentada a figuras tan célebres como Poe o Kafka, sus escritos tienen la capacidad de remover tus entrañas como muy pocos saben hacerlo.
"Abaddón el exterminador" es la tercera y última obra publicada por Ernesto Sábato y vendría a constituir una especie de trilogía junto a las anteriores (y magníficas) "El túnel" y "Sobre héroes y tumbas". Personalmente no pienso que esta obra sea el "final" de una trilogía al uso, es algo así como un compendio final, un intento por reunir todo su pensamiento en una sola ficción.
"Una novela sobre esa búsqueda del absoluto, esa locura de adolescentes pero también de hombres que no quieren o no pueden dejar de serlo: seres que en medio del barro y del estiercol lanzan gritos de desesperación o mueren arrojando bombas en algún rincón del universo. Una historia sobre chicos como Marcelo y Nacho y sobre un artista que en recónditos reductos de su espíritu siente agitarse esas criaturas (en parte visulmbradas fuera de sí mismo, en parte agitadas en lo más profundo de su corazón) que demandan eternidad y absoluto. Para que el martirio de algunos no se pierda en el tumulto y en el caos sino que pueda alcanzar el corazón de otros hombres, para removerlos y salvarlos".
Con estas maravillosas palabras, arranca la novela, una novela "TOTAL", mezcla de historia, poesía, ensayo, y novela en estado puro. Una novela en la que, destrozando los límites del texto, el propio autor es un personaje más. Una novela que fascina por su lucidez y por su oscuridad. Por su aire de explicación y justificación y por el sufrimiento que pone Sábato en sus páginas.
Como he dicho antes, el propio Sábato se convierte en uno de los protagonistas principales del libro, rompiendo con la "lógica" de la novela tradicional. "Abaddón" pasa a ser una obra de autoficción en la que "la función del arte" y "la posición del escritor ante su obra" adquieren un carácter fundamental. Tanto es así que las recurrentes obsesiones del autor, sus sucesivos desgarramientos y la permanente búsqueda de eternidad a través del arte y la escritura, además de ofrecernos claves acerca de la obra anterior de Sábato, constituyen el núcleo de "Abaddón".
Por otra parte, "El túnel" y "Héroes y tumbas" sí que son novelas más o menos al uso. Por contra, "Abaddón" es, al mismo tiempo, novela, ensayo sobre arte, texto político, tratado filosófico y una suerte de guía de lectura de toda la obra de Sábato. Es una obra de ficción que habla de sí misma, un libro fragmentario, confuso y oscuro, mucho menos "directo" y más experimental que sus antecesores. Vamos, que no se encuentra aquí una historia de "amor" como la de Juan Pablo Castel y María Iribarne o la de Alejandra y Martín, pero sí que volverán a aparecer muchas de las "filias y fobias" presentes en las anteriores novelas de Sábato y esa perpetua búsqueda del ABSOLUTO.
Asimismo y pese a esta última apreciación, "Abaddón" constituye para mi un texto imprescindible, sobre todo por dos motivos. El primero es su "modernidad". Se trata de un texto que trata de salir de los límites de la novela en busca, quizá, de la misma totalidad o absoluto que buscan sus personajes. Y esto, pese a su fragmentariedad, lo consigue magistralmente. El segundo motivo es que, pese a situarse en un contexto político y geográfico muy concreto, "Abaddón" trasciende ese contexto y se sitúa en el ámbito de lo universal. Las dudas, miedos, terrores y obsesiones más profundas e inconscientes son, básicamente, las mismas y Sábato nos las hace sentir en toda su crudeza.
Y así, entre personajes que se persiguen y se espían hasta la exasperación, la novela avanza entre la melancolía, el horror y, si, también tiene cabida el humor, "que surge sobre todo en los diálogos: impecables, inteligentes y agudísimos" hacia ese territorio de sombras, el mal que forma parte de la esencia del ser humano, y que cada uno lleva dentro de sí pero muy pocas veces se dispone siquiera a mirar de reojo. Ernesto Sábato sí se enfrenta de nuevo a este mundo nuestro de las tinieblas, subiendo el último peldaño en la trilogía de la novela, negando la casualidad para perseverar en la búsqueda entregada que confiere sentido a toda su obra. Enorme Sábato!
"Abaddón el exterminador" es la tercera y última obra publicada por Ernesto Sábato y vendría a constituir una especie de trilogía junto a las anteriores (y magníficas) "El túnel" y "Sobre héroes y tumbas". Personalmente no pienso que esta obra sea el "final" de una trilogía al uso, es algo así como un compendio final, un intento por reunir todo su pensamiento en una sola ficción.
"Una novela sobre esa búsqueda del absoluto, esa locura de adolescentes pero también de hombres que no quieren o no pueden dejar de serlo: seres que en medio del barro y del estiercol lanzan gritos de desesperación o mueren arrojando bombas en algún rincón del universo. Una historia sobre chicos como Marcelo y Nacho y sobre un artista que en recónditos reductos de su espíritu siente agitarse esas criaturas (en parte visulmbradas fuera de sí mismo, en parte agitadas en lo más profundo de su corazón) que demandan eternidad y absoluto. Para que el martirio de algunos no se pierda en el tumulto y en el caos sino que pueda alcanzar el corazón de otros hombres, para removerlos y salvarlos".
Con estas maravillosas palabras, arranca la novela, una novela "TOTAL", mezcla de historia, poesía, ensayo, y novela en estado puro. Una novela en la que, destrozando los límites del texto, el propio autor es un personaje más. Una novela que fascina por su lucidez y por su oscuridad. Por su aire de explicación y justificación y por el sufrimiento que pone Sábato en sus páginas.
Como he dicho antes, el propio Sábato se convierte en uno de los protagonistas principales del libro, rompiendo con la "lógica" de la novela tradicional. "Abaddón" pasa a ser una obra de autoficción en la que "la función del arte" y "la posición del escritor ante su obra" adquieren un carácter fundamental. Tanto es así que las recurrentes obsesiones del autor, sus sucesivos desgarramientos y la permanente búsqueda de eternidad a través del arte y la escritura, además de ofrecernos claves acerca de la obra anterior de Sábato, constituyen el núcleo de "Abaddón".
Por otra parte, "El túnel" y "Héroes y tumbas" sí que son novelas más o menos al uso. Por contra, "Abaddón" es, al mismo tiempo, novela, ensayo sobre arte, texto político, tratado filosófico y una suerte de guía de lectura de toda la obra de Sábato. Es una obra de ficción que habla de sí misma, un libro fragmentario, confuso y oscuro, mucho menos "directo" y más experimental que sus antecesores. Vamos, que no se encuentra aquí una historia de "amor" como la de Juan Pablo Castel y María Iribarne o la de Alejandra y Martín, pero sí que volverán a aparecer muchas de las "filias y fobias" presentes en las anteriores novelas de Sábato y esa perpetua búsqueda del ABSOLUTO.
Asimismo y pese a esta última apreciación, "Abaddón" constituye para mi un texto imprescindible, sobre todo por dos motivos. El primero es su "modernidad". Se trata de un texto que trata de salir de los límites de la novela en busca, quizá, de la misma totalidad o absoluto que buscan sus personajes. Y esto, pese a su fragmentariedad, lo consigue magistralmente. El segundo motivo es que, pese a situarse en un contexto político y geográfico muy concreto, "Abaddón" trasciende ese contexto y se sitúa en el ámbito de lo universal. Las dudas, miedos, terrores y obsesiones más profundas e inconscientes son, básicamente, las mismas y Sábato nos las hace sentir en toda su crudeza.
Y así, entre personajes que se persiguen y se espían hasta la exasperación, la novela avanza entre la melancolía, el horror y, si, también tiene cabida el humor, "que surge sobre todo en los diálogos: impecables, inteligentes y agudísimos" hacia ese territorio de sombras, el mal que forma parte de la esencia del ser humano, y que cada uno lleva dentro de sí pero muy pocas veces se dispone siquiera a mirar de reojo. Ernesto Sábato sí se enfrenta de nuevo a este mundo nuestro de las tinieblas, subiendo el último peldaño en la trilogía de la novela, negando la casualidad para perseverar en la búsqueda entregada que confiere sentido a toda su obra. Enorme Sábato!
May 26, 2020
"Αβαδδών ο εξολοθρευτής "
Αβαδδών είναι ο άγγελος της αβύσσου κ��ι στα εβραϊκά σημαίνει εξολοθρευτής.
Στο παρόν μυθιστόρημα καταβάλλουμε προσπάθεια να γνωρίσουμε τον ίδιο τον συγγραφέα , τον Σάμπατο μια και το ανάγνωσμα εμπεριέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Στο βιβλίο υπάρχουν φιλοσοφικές, ιστορικές και πολιτικές αναφορές. Είναι ένα αμιγώς στοχαστικό βιβλίο που εξυμνεί τη δεξιοτεχνία του συγγραφέα και τον κατατάσσσει στους κορυφαίους συγγραφείς.
Ένα ολοκληρωμένο, τέλειο έργο που τέρπει τον αναγνώστη από την αρχή μέχρι το τέλος.
Το κείμενο ξεκινά με μια εξομολόγηση του Σάμπατο. Μια εξιστόρηση των μύχιων σκέψεων και φόβων του.
Υπό το αίσθημα τρόμου και φόβου, υπό την τάση αυτοκαταστροφής που τον κατατρέχουν έκαιγε τα χειρόγραφα που είχε συντάξει.
Η Ζωή του είναι γεμάτη αοριστίες και αμφιβολίες. Ο χρόνος κυλά αδυσώπητα και οι συμπτώσεις τον ακολουθούν σα δαίμονες.
Οι συζητήσεις έχουν ως κεντρικό θέμα τον υπαρξισμό. Ο θάνατος, η απώλεια αθώων μικρών ψυχών. Ποιος ορίζει τη μοίρα;
Οι τέχνες, μουσική, λογοτεχνία, ζωγραφική απλά υπάρχουν για να ψυχαγωγούν. Στην ουσία δε βοηθάνε στην επιβίωση του ανθρώπου. Παιδιά πεθαίνουν από την πείνα. Τι αξία έχουν λοιπόν, οι τέχνες αφού δε συνδράμουν στην εξάλειψη της πείνας;;
Εδώ εμφανίζεται και οι λεγεώνα των ξένων. Πολίτες, Ούγγροι, Πολωνοί, Τσέχοι, Σέρβοι, Γερμανοί, τυχοδιώκτες που εγκαταστάθηκαν στο Μπουένος ��ιρες για μια καλύτερη ζωή μετά τον ΒΠΠ. Εκεί ο Σάμπατο γνωρίζει τον Σνάιντερ.
Ο Σάμπατο συνδιαλέγεται σε όλη τη διάρκεια της πορείας του με πολλές προσωπικότητες. Ποικίλα θέματα των συνδιαλέξεων, η επιστήμη, ο ρόλος της λογοτεχνίας στην επανάσταση, ο ρόλος της τέχνης. Οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους διαφυγής από τα καθεστώτα που τους εξευτελίζουν και τους εκμεταλλεύονται. Η λογοτεχνία αποτελεί το μέσο αφύπνισης και ευαισθητοποίησης των πολιτών. Όμως, αυτό δεν καθίσταται πάντα εφικτό.
Η επιστήμη και η τέχνη είναι δύο διαφορετικές έννοιες που δε συγκλίνουν κάπου.
Οι εφιάλτες, όπως κ στο "περί ηρώων και τάφων " είναι το υποσυνείδητο. Σύμφωνα με θρύλους και μύθους προμηνύουν τα βασανιστήρια της Κόλασης. Όσα πρόκειται να βιώσει ο άνθρωπος στο μέλλον.
Ο Σάμπατο κατακρίνει τον μοντερνισμό στη λογοτεχνία. Οι συγγραφείς δεν υφίσταται να υπακούουν στη "μόδα ". Ο καθείς έχει το δικό του προσωπικό στυλ το οποίο πρεσβεύει και οφείλει να το ακολουθεί στη συγγραφική του καριέρα.
Η επανάσταση είναι υψίστης σημασίας διαδικασία. Όλοι οι πλούσιοι θα πρέπει να αφανιστούν ώστε να απαλλαχθούν οι φτωχοί από τα δεσμά τους και να επιβιώσουν. Συμπέρασμα, δε χρειάζονται οι αστοί στην κοινωνία. Η ισότητα είναι μια αξία πανανθρώπινη.
Παρ' όλα αυτά η επανάσταση στο πέρασμα της ιστορίας δημιουργήθηκε από αστούς, τον Λένιν, τον Τρότσκι, τον Μαρξ, τον Τσε Γκεβάρα.
Η Τέχνη αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.
Αντίφαση μεταξύ μύθου και πραγματικότητας.
Η επιστήμη και η τεχνολογική ανάπτυξη χλευάζονται.
Ριζοσπαστικό, ρηξικέλευθο, ένα τέλειο έργο που βρίθει από φιλοσοφικά νοήματα. Ο Σάμπατο αναζήτησε την αλήθεια και γι αυτό αμφισβητούσε τα πάντα.
Μέσα σ αυτό το ανάγνωσμα γνωρίζουμε κ τη δράση του Τσε Γκεβάρα ο οποίος φεύγοντας για το βολιβιανικό αντάρτικο, που το οραματιζόταν σαν κεντρο και αρχή απελευθέρωσης ολόκληρης της λατινικής Αμερικής, στέλνει δύο γράμματα, ένα στον Φιντέλ Κάστρο και ένα στην οικογένεια. Μετά από λίγο καιρό δολοφονείται από τους Ρειντζερς με ειδεχθή τρόπο κ σκυλεύεται το σώμα του.
Η ολότητα του ανθρώπου μπορεί να προσεγγιστεί πάρα μονάχα με την τέχνη. 《Ας σημειωθεί ότι αυτό δεν το λένε μόνο οι ψωριαρηδες σαν κι εμένα, αλλά μεγάλοι μαρξιστές》. Όλοι οι φιλόσοφοι όταν θέλησαν να προσεγγίσουν το απόλυτο χρειάστηκε να προστρεξουν σε κάποια μορφή μύθου ή ποίησης . Για τους υπαρξιστές αυτά είναι αυτονόητα.
Θεωρίες περί θρησκείας δε θα ήταν δυνατόν να παραλειφθουν. Επισημαίνεται ο ρόλος του Σατανά και του Ιησού.
Η κρεατοφαγία ή η διατροφή από πτώματα επιφέρει ασθένειες, συντομεύει τη ζωή, αποκτηνωνει τη συνείδηση του ανθρώπου , πυροδοτεί τα πάθη.
Ακόμα και η εκμετάλλευση των ζώων είναι εγκληματική ενέργεια. Ο άνθρωπος φτάνει στα άκρα της αγριότητας και του πρωτογονισμού κ υποθάλπτει τέτοια εγκλήματα. Το κρέας διαφθείρει τις αισθήσεις και μετατρέπει τα πλάσματα που τα καταναλώνουν σε επιθετικά.
Αυτό το αναγνωστικό ταξίδι οφείλω να ομολογήσω πως είχε "ανήφορο ". Κάθε κεφάλαιο αποτελούσε και την ανάβαση ενός σκαλοπατιού μιας σκάλας που θα οδηγούσε στον απώτατο σκοπό, τ��ν ευδαιμονία. Ένα ταξίδι υπομονής και επιμονής, κυριως όμως μάθησης, διεύρυνσης των οριζόντων μου. Με αφύπνισε, με έκανε να αναθεώρησω τις απόψεις μου,με δίδαξε, με ταλαιπώρησε, με έσμπρωξε σε μια άβυσσο γεμάτη από φιλοσοφικές θεωρίες. Μου ζήτησε να κολύμπησω σε βαθιά νερά. Κάποιες φορές ένιωσα να παρασύρομαι από τα ρεύματα, να χάνω τις αισθήσεις μου και να βουλιάζω. Πάλεψα κ βγήκα στην επιφάνεια γιατί αναζητούσα τη δική του αλήθεια.
Διαβάστε το!
Αβαδδών είναι ο άγγελος της αβύσσου κ��ι στα εβραϊκά σημαίνει εξολοθρευτής.
Στο παρόν μυθιστόρημα καταβάλλουμε προσπάθεια να γνωρίσουμε τον ίδιο τον συγγραφέα , τον Σάμπατο μια και το ανάγνωσμα εμπεριέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Στο βιβλίο υπάρχουν φιλοσοφικές, ιστορικές και πολιτικές αναφορές. Είναι ένα αμιγώς στοχαστικό βιβλίο που εξυμνεί τη δεξιοτεχνία του συγγραφέα και τον κατατάσσσει στους κορυφαίους συγγραφείς.
Ένα ολοκληρωμένο, τέλειο έργο που τέρπει τον αναγνώστη από την αρχή μέχρι το τέλος.
Το κείμενο ξεκινά με μια εξομολόγηση του Σάμπατο. Μια εξιστόρηση των μύχιων σκέψεων και φόβων του.
Υπό το αίσθημα τρόμου και φόβου, υπό την τάση αυτοκαταστροφής που τον κατατρέχουν έκαιγε τα χειρόγραφα που είχε συντάξει.
Η Ζωή του είναι γεμάτη αοριστίες και αμφιβολίες. Ο χρόνος κυλά αδυσώπητα και οι συμπτώσεις τον ακολουθούν σα δαίμονες.
Οι συζητήσεις έχουν ως κεντρικό θέμα τον υπαρξισμό. Ο θάνατος, η απώλεια αθώων μικρών ψυχών. Ποιος ορίζει τη μοίρα;
Οι τέχνες, μουσική, λογοτεχνία, ζωγραφική απλά υπάρχουν για να ψυχαγωγούν. Στην ουσία δε βοηθάνε στην επιβίωση του ανθρώπου. Παιδιά πεθαίνουν από την πείνα. Τι αξία έχουν λοιπόν, οι τέχνες αφού δε συνδράμουν στην εξάλειψη της πείνας;;
Εδώ εμφανίζεται και οι λεγεώνα των ξένων. Πολίτες, Ούγγροι, Πολωνοί, Τσέχοι, Σέρβοι, Γερμανοί, τυχοδιώκτες που εγκαταστάθηκαν στο Μπουένος ��ιρες για μια καλύτερη ζωή μετά τον ΒΠΠ. Εκεί ο Σάμπατο γνωρίζει τον Σνάιντερ.
Ο Σάμπατο συνδιαλέγεται σε όλη τη διάρκεια της πορείας του με πολλές προσωπικότητες. Ποικίλα θέματα των συνδιαλέξεων, η επιστήμη, ο ρόλος της λογοτεχνίας στην επανάσταση, ο ρόλος της τέχνης. Οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους διαφυγής από τα καθεστώτα που τους εξευτελίζουν και τους εκμεταλλεύονται. Η λογοτεχνία αποτελεί το μέσο αφύπνισης και ευαισθητοποίησης των πολιτών. Όμως, αυτό δεν καθίσταται πάντα εφικτό.
Η επιστήμη και η τέχνη είναι δύο διαφορετικές έννοιες που δε συγκλίνουν κάπου.
Οι εφιάλτες, όπως κ στο "περί ηρώων και τάφων " είναι το υποσυνείδητο. Σύμφωνα με θρύλους και μύθους προμηνύουν τα βασανιστήρια της Κόλασης. Όσα πρόκειται να βιώσει ο άνθρωπος στο μέλλον.
Ο Σάμπατο κατακρίνει τον μοντερνισμό στη λογοτεχνία. Οι συγγραφείς δεν υφίσταται να υπακούουν στη "μόδα ". Ο καθείς έχει το δικό του προσωπικό στυλ το οποίο πρεσβεύει και οφείλει να το ακολουθεί στη συγγραφική του καριέρα.
Η επανάσταση είναι υψίστης σημασίας διαδικασία. Όλοι οι πλούσιοι θα πρέπει να αφανιστούν ώστε να απαλλαχθούν οι φτωχοί από τα δεσμά τους και να επιβιώσουν. Συμπέρασμα, δε χρειάζονται οι αστοί στην κοινωνία. Η ισότητα είναι μια αξία πανανθρώπινη.
Παρ' όλα αυτά η επανάσταση στο πέρασμα της ιστορίας δημιουργήθηκε από αστούς, τον Λένιν, τον Τρότσκι, τον Μαρξ, τον Τσε Γκεβάρα.
Η Τέχνη αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.
Αντίφαση μεταξύ μύθου και πραγματικότητας.
Η επιστήμη και η τεχνολογική ανάπτυξη χλευάζονται.
Ριζοσπαστικό, ρηξικέλευθο, ένα τέλειο έργο που βρίθει από φιλοσοφικά νοήματα. Ο Σάμπατο αναζήτησε την αλήθεια και γι αυτό αμφισβητούσε τα πάντα.
Μέσα σ αυτό το ανάγνωσμα γνωρίζουμε κ τη δράση του Τσε Γκεβάρα ο οποίος φεύγοντας για το βολιβιανικό αντάρτικο, που το οραματιζόταν σαν κεντρο και αρχή απελευθέρωσης ολόκληρης της λατινικής Αμερικής, στέλνει δύο γράμματα, ένα στον Φιντέλ Κάστρο και ένα στην οικογένεια. Μετά από λίγο καιρό δολοφονείται από τους Ρειντζερς με ειδεχθή τρόπο κ σκυλεύεται το σώμα του.
Η ολότητα του ανθρώπου μπορεί να προσεγγιστεί πάρα μονάχα με την τέχνη. 《Ας σημειωθεί ότι αυτό δεν το λένε μόνο οι ψωριαρηδες σαν κι εμένα, αλλά μεγάλοι μαρξιστές》. Όλοι οι φιλόσοφοι όταν θέλησαν να προσεγγίσουν το απόλυτο χρειάστηκε να προστρεξουν σε κάποια μορφή μύθου ή ποίησης . Για τους υπαρξιστές αυτά είναι αυτονόητα.
Θεωρίες περί θρησκείας δε θα ήταν δυνατόν να παραλειφθουν. Επισημαίνεται ο ρόλος του Σατανά και του Ιησού.
Η κρεατοφαγία ή η διατροφή από πτώματα επιφέρει ασθένειες, συντομεύει τη ζωή, αποκτηνωνει τη συνείδηση του ανθρώπου , πυροδοτεί τα πάθη.
Ακόμα και η εκμετάλλευση των ζώων είναι εγκληματική ενέργεια. Ο άνθρωπος φτάνει στα άκρα της αγριότητας και του πρωτογονισμού κ υποθάλπτει τέτοια εγκλήματα. Το κρέας διαφθείρει τις αισθήσεις και μετατρέπει τα πλάσματα που τα καταναλώνουν σε επιθετικά.
Αυτό το αναγνωστικό ταξίδι οφείλω να ομολογήσω πως είχε "ανήφορο ". Κάθε κεφάλαιο αποτελούσε και την ανάβαση ενός σκαλοπατιού μιας σκάλας που θα οδηγούσε στον απώτατο σκοπό, τ��ν ευδαιμονία. Ένα ταξίδι υπομονής και επιμονής, κυριως όμως μάθησης, διεύρυνσης των οριζόντων μου. Με αφύπνισε, με έκανε να αναθεώρησω τις απόψεις μου,με δίδαξε, με ταλαιπώρησε, με έσμπρωξε σε μια άβυσσο γεμάτη από φιλοσοφικές θεωρίες. Μου ζήτησε να κολύμπησω σε βαθιά νερά. Κάποιες φορές ένιωσα να παρασύρομαι από τα ρεύματα, να χάνω τις αισθήσεις μου και να βουλιάζω. Πάλεψα κ βγήκα στην επιφάνεια γιατί αναζητούσα τη δική του αλήθεια.
Διαβάστε το!
February 5, 2019
Sabato will remain my favourite writer. I read this book when I was 20 or so, I was so happy to rediscover it 20 years later.
Do you know those books, which is said they are food for the soul. This is what Sabato's books are for me. If it is Abaddon, or if it is "Sobre heroes y tumbas" (which by the way someday I will read in Spanish, and maybe Abaddon also). His essays are still something I still have to discover.
I would have liked to know Sabato, I would have liked to drink a coffee with him in a Cafe in Buenos Aires.
The big task now is to read all the authors he refers to in his book - Joyce, Proust, Lermontov, Borges, Musil, Hesse, Tolstoi, Kafka, Baudelaire, Voltaire, Mallarme (poetry I used to read as I was young, I stopped doing it - probably a big mistake), Ruben Dario, Cesar Vallejo. Maybe is so that the poetry is a ray of light in the everyday routine!
" pentru ca intr-un fel sau altul, toti suntem frustrati, iar daca triumfam in ceva, suntem invinsi in altceva, frustrarea reprezentand destinul inevitabil al oricarei fiinte care s-a nascut pentru a muri; pentru ca toti suntem singuri, sau, intr-o buna zi, sfarsim prin a fi singuri"
"In ramasitele trupul tau,
in viermii infometati si febrili,
chiar si in astea se va afla sufletul meu,
vechi locuitor al unui pamant devastat,
fara casa de-acum, si fara patrie,
orfan care isi cauta fiintele dragi
prin strigate anonime
si daramaturi"
"Coco i-a spus atunci lui Inti: n-as vrea sa te vad niciodata mort, pentru ca nu stiu cum o sa ma comport. Din fericire stiu ca o sa mor cel dintai, asa i-a spus. Si intr-adevar asa a si fost. Coco era un tovaras generos si de un foarte mare curaj, dar a plans in ziua cand l-au ucis pe Ricardo. Inti nu-l vazuse murind. El nu era un om care sa planga, dar din ziua aceea a devenit mult mai tacut"
" Vor rasari flori, si cuvinte si ceruri care sa te aminteasca:
ploi precum aceasta, si vei trai neschimbat
dupa cele intamplate.
Dormi, liber de orice dusmanie, cu toata mandria
tristetii"
Do you know those books, which is said they are food for the soul. This is what Sabato's books are for me. If it is Abaddon, or if it is "Sobre heroes y tumbas" (which by the way someday I will read in Spanish, and maybe Abaddon also). His essays are still something I still have to discover.
I would have liked to know Sabato, I would have liked to drink a coffee with him in a Cafe in Buenos Aires.
The big task now is to read all the authors he refers to in his book - Joyce, Proust, Lermontov, Borges, Musil, Hesse, Tolstoi, Kafka, Baudelaire, Voltaire, Mallarme (poetry I used to read as I was young, I stopped doing it - probably a big mistake), Ruben Dario, Cesar Vallejo. Maybe is so that the poetry is a ray of light in the everyday routine!
" pentru ca intr-un fel sau altul, toti suntem frustrati, iar daca triumfam in ceva, suntem invinsi in altceva, frustrarea reprezentand destinul inevitabil al oricarei fiinte care s-a nascut pentru a muri; pentru ca toti suntem singuri, sau, intr-o buna zi, sfarsim prin a fi singuri"
"In ramasitele trupul tau,
in viermii infometati si febrili,
chiar si in astea se va afla sufletul meu,
vechi locuitor al unui pamant devastat,
fara casa de-acum, si fara patrie,
orfan care isi cauta fiintele dragi
prin strigate anonime
si daramaturi"
"Coco i-a spus atunci lui Inti: n-as vrea sa te vad niciodata mort, pentru ca nu stiu cum o sa ma comport. Din fericire stiu ca o sa mor cel dintai, asa i-a spus. Si intr-adevar asa a si fost. Coco era un tovaras generos si de un foarte mare curaj, dar a plans in ziua cand l-au ucis pe Ricardo. Inti nu-l vazuse murind. El nu era un om care sa planga, dar din ziua aceea a devenit mult mai tacut"
" Vor rasari flori, si cuvinte si ceruri care sa te aminteasca:
ploi precum aceasta, si vei trai neschimbat
dupa cele intamplate.
Dormi, liber de orice dusmanie, cu toata mandria
tristetii"
March 1, 2021
Αν ποτέ βρεθεί αυτό το βιβλίο στον δρόμο σας ( σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλειο κατά κύριο λόγο!) μην το προσπεράσετε! Θα είναι σαν να αφήνετε να σας φύγει από τα χέρια σας ο πιο πολύτιμος θησαυρός γνωσης! Η ανάγνωσή του βέβαια προϋποθέτει να έχετε διαβάσει το "Περί ηρώων και τάφων" του ίδιου συγγραφέα. Τι να πρωτοπώ για αυτόν το "άθλο" ! Να πω ότι είναι ένα έργο γεμάτο φιλοσοφία ζωής, ότι είναι προφητικό και οραματιστικό, ότι καταπιάνεται με όλες τις εκφάνσεις της ίδιας της ύπαρξής μας και στο τέλος καταφέρνει να συνδέσει τα πάντα εκεί όπου όλα ξεκίνησαν. Διάβαζα λέξη προς λέξη ,συγκινημένη από την συγγραφική δεινότητα του Σάμπατο και σκεφτόμουν ,όσο κλισέ και αν ακούγεται,ότι τέτοια βιβλία δεν ξαναγράφονται! Μια βαθιά υπόκλιση στο αιώνιο πνεύμα του που θα μείνει για πάντα ζωντανό.
August 19, 2023
Autofiction delirante. Libro difficile da definire, somma di generi, autobiografico, pessimista, una specie di lunga indagine sul destino dell’uomo e sulla morte. Pieno di personaggi enigmatici e angosciati, tra cui l’autore stesso, che lasciano addosso una vago senso di inquietudine e incomunicabilità. Molta gente che cammina, entra nei caffè, si siede sulle panchine, torna a casa e poi riesce. Una Buenos Aires spesso oscura e piovosa, topograficamente dettagliata, rumorosa. Laceranti i riferimenti alla dittatura, alle torture e ai desaparecidos. Diverse sequenze oniriche/allucinate.
Sabato sembra essere stato un personaggio notevole: dottorato in fisica, ricercatore sulle radiazioni atomiche, a stretto contatto con i surrealisti francesi, comunista vicino al Partito ma deluso da Stalin. Morto a cento anni con tre romanzi pubblicati a distanze siderali, ha portato la letteratura argentina verso una dimensione metafisica e intellettualistica.
Quasi fondamentale aver già letto Il tunnel e, in particolare, Sopra eroi e tombe, cui si fanno molteplici riferimenti (si ritorna più volte al Rapporto sui ciechi). E pure in questo caso la sensazione di avere talvolta a che fare con frammenti incomprensibili non è del tutto scansata. Un libro che dà poco spazio alle certezze. Potrebbe piacere ai fan di Rayuela o dei Detective Selvaggi.
Molto cupo.
[81/100]
∞ Una teoria deve essere spietata.
∞ Dio fu una tappa necessaria, che fra cent’anni farà ridere gli studenti, come adesso ridiamo di Tolomeo.
∞ Non credere in quelli che scrivono di qualsiasi argomento. Le ossessioni hanno radici molto profonde, e quanto più profonde sono, meno sono numerose. (…) Scrivi quando non ce la fai più a tenere duro, quando capisci che potresti impazzire. E a quel punto rimettiti a scrivere la stessa cosa.
∞ Mi succedono cose che non posso spiegare.
∞ Non esiste una felicità assoluta. (…) La frustrazione è l'inevitabile destino di ogni essere nato per morire; tutti siamo soli o restiamo soli un giorno o l'altro. (…) La vita intera è un eterno abbandono (…) e nostro padre muore senza averci detto parole forse fondamentali.
Sabato sembra essere stato un personaggio notevole: dottorato in fisica, ricercatore sulle radiazioni atomiche, a stretto contatto con i surrealisti francesi, comunista vicino al Partito ma deluso da Stalin. Morto a cento anni con tre romanzi pubblicati a distanze siderali, ha portato la letteratura argentina verso una dimensione metafisica e intellettualistica.
Quasi fondamentale aver già letto Il tunnel e, in particolare, Sopra eroi e tombe, cui si fanno molteplici riferimenti (si ritorna più volte al Rapporto sui ciechi). E pure in questo caso la sensazione di avere talvolta a che fare con frammenti incomprensibili non è del tutto scansata. Un libro che dà poco spazio alle certezze. Potrebbe piacere ai fan di Rayuela o dei Detective Selvaggi.
Molto cupo.
[81/100]
∞ Una teoria deve essere spietata.
∞ Dio fu una tappa necessaria, che fra cent’anni farà ridere gli studenti, come adesso ridiamo di Tolomeo.
∞ Non credere in quelli che scrivono di qualsiasi argomento. Le ossessioni hanno radici molto profonde, e quanto più profonde sono, meno sono numerose. (…) Scrivi quando non ce la fai più a tenere duro, quando capisci che potresti impazzire. E a quel punto rimettiti a scrivere la stessa cosa.
∞ Mi succedono cose che non posso spiegare.
∞ Non esiste una felicità assoluta. (…) La frustrazione è l'inevitabile destino di ogni essere nato per morire; tutti siamo soli o restiamo soli un giorno o l'altro. (…) La vita intera è un eterno abbandono (…) e nostro padre muore senza averci detto parole forse fondamentali.
January 21, 2022
“A che scopo creare, se la realtà che ci è
stata data ci soddisfa? Dio non scrive romanzi: questi nascono dalla nostra imperfezione, dal mondo difettoso in cui ci
hanno obbligato a vivere. Io non ho chiesto di essere messo al mondo, e tu nemmeno: ci hanno portati qui con la forza.”
Spacciato per il seguito di “Sopra eroi e tombe”, che in confronto ha il ritmo di un bestseller, “L’angelo dell’abisso” è un libro difficile, prolisso, con un cuore nerissimo. È difficile leggerlo ed è difficile parlarne perché non è “solo” una specie di seguito di Eroi e tombe ma è un vero e proprio viaggio nel cuore, nel cervello e nell’immaginario di Ernesto Sabato, che scrive un libro in cui c’è di tutto: aneddoti della sua vita, racconti dei suoi personaggi, vite di altre persone, interviste, riflessioni sullo scrivere, sulla politica, sulla storia… A fare da guida c’è lui stesso, che si fa personaggio narrante e narrato. Sabato fa da guida in questa selva scurissima e allo stesso tempo è guidato lui stesso, da forze oscure, sette misteriose, logge più più nere di Twin Peaks: esiste davvero la setta dei ciechi del famoso Rapporto? O semplicemente il Male è parte stesso della natura umana? L’anima che si slega dal corpo lo sa bene, è preda di dolori maggiori e invecchia prima del corpo che la ospita perché nei nostri incubi si trova da sola a conoscere quelle forze oscure che sono dominate dalla luce diurna della scienza e dell’ordine. E allora solo gli artisti possono mostrarci da svegli gli abissi infernali spalancati costantemente ai nostri piedi e ricordarci sempre la fallibile condizione umana che siamo costretti a vivere.
“Perché non c’è poesia gioiosa, qualcuno aveva detto, dato che forse può parlare solo del tempo e dell’irreparabile”.
stata data ci soddisfa? Dio non scrive romanzi: questi nascono dalla nostra imperfezione, dal mondo difettoso in cui ci
hanno obbligato a vivere. Io non ho chiesto di essere messo al mondo, e tu nemmeno: ci hanno portati qui con la forza.”
Spacciato per il seguito di “Sopra eroi e tombe”, che in confronto ha il ritmo di un bestseller, “L’angelo dell’abisso” è un libro difficile, prolisso, con un cuore nerissimo. È difficile leggerlo ed è difficile parlarne perché non è “solo” una specie di seguito di Eroi e tombe ma è un vero e proprio viaggio nel cuore, nel cervello e nell’immaginario di Ernesto Sabato, che scrive un libro in cui c’è di tutto: aneddoti della sua vita, racconti dei suoi personaggi, vite di altre persone, interviste, riflessioni sullo scrivere, sulla politica, sulla storia… A fare da guida c’è lui stesso, che si fa personaggio narrante e narrato. Sabato fa da guida in questa selva scurissima e allo stesso tempo è guidato lui stesso, da forze oscure, sette misteriose, logge più più nere di Twin Peaks: esiste davvero la setta dei ciechi del famoso Rapporto? O semplicemente il Male è parte stesso della natura umana? L’anima che si slega dal corpo lo sa bene, è preda di dolori maggiori e invecchia prima del corpo che la ospita perché nei nostri incubi si trova da sola a conoscere quelle forze oscure che sono dominate dalla luce diurna della scienza e dell’ordine. E allora solo gli artisti possono mostrarci da svegli gli abissi infernali spalancati costantemente ai nostri piedi e ricordarci sempre la fallibile condizione umana che siamo costretti a vivere.
“Perché non c’è poesia gioiosa, qualcuno aveva detto, dato che forse può parlare solo del tempo e dell’irreparabile”.
March 9, 2016
¿Vieron esas personas que le agradecen a su padre por hacerlos hincha de cierto equipo de fútbol? Bueno, yo le agradezco a mi papá por hacerme lectora de Sabato. De verdad se lo agradezco mucho.
March 2, 2018
sabato’nun romancı olmadığını vurgulayarak başlamak gerek. romancı olmamak, kötü roman yazmak anlamına gelmiyor. bunun dışında bir şey. romanı amaç yapmamak kabaca. sabato dünyayı varoluşçuluğa dayanan felsefi temeliyle nasıl açıkladığını-anlamlandırdığını gösteren bir “büyük roman” ortaya koymak istiyor üçlemesiyle. dünyayı düşüncesine sığdırmaya çalışıyor. roman amaç değil, işlevsel gibi görünen bir araç sadece. farkı kısa yoldan anlatmak için karamazov kardeşler düşünülebilir mesela. bir dakika bile yeter, dostoyevski’nin şahsi dünya görüşüyle karamazov kardeşler’in dünyasını karşılaştırılabilir. sabato’yla romanları arasındaki durum bu bir dakikada akla gelenin tam tersi.
sabato’nun romancı olmadığını vurguladıktan sonra artık “teknik” denebilecek sorunlardan uzun uzun bahsetmeye gerek yok. üçlemenin ikinci kitabında roman içinde roman “çözümünü“ bulan sabato üçüncü kitaba “kahraman” olarak kendini dahil etme yoluna gidiyor ve romanla anlatmak istediği her şeyi okuru zorlamaktan başka bir şeye hizmet etmeyen bir kurgu içinde doğrudan anlatıyor. bu, temel bir sorun . hatta temelsizlik demek daha doğru. ancak başarısı da tam bu noktada sabato’nun: temelsizliğine rağmen çökmüyor kitapları. sabato’nun kitaplarında neredeyse hayatının tüm birikimiyle ayakta tuttuğu bir yapı söz konusu. doğrudan anlattıkları önemli. üçlemenin son kitabında özellikle, bazen tartışma üslubunda bazen hesap verir bazen de öğretir gibi anlattıkları önemli. başlıklarla sınırlamak istemiyorum, hayata ve dünyaya bakışta kapılar pencereler açan nitelikte hemen her şey, böyle önemli ve bu sebeple okunmalı sabato.
sabato’nun romancı olmadığını vurguladıktan sonra artık “teknik” denebilecek sorunlardan uzun uzun bahsetmeye gerek yok. üçlemenin ikinci kitabında roman içinde roman “çözümünü“ bulan sabato üçüncü kitaba “kahraman” olarak kendini dahil etme yoluna gidiyor ve romanla anlatmak istediği her şeyi okuru zorlamaktan başka bir şeye hizmet etmeyen bir kurgu içinde doğrudan anlatıyor. bu, temel bir sorun . hatta temelsizlik demek daha doğru. ancak başarısı da tam bu noktada sabato’nun: temelsizliğine rağmen çökmüyor kitapları. sabato’nun kitaplarında neredeyse hayatının tüm birikimiyle ayakta tuttuğu bir yapı söz konusu. doğrudan anlattıkları önemli. üçlemenin son kitabında özellikle, bazen tartışma üslubunda bazen hesap verir bazen de öğretir gibi anlattıkları önemli. başlıklarla sınırlamak istemiyorum, hayata ve dünyaya bakışta kapılar pencereler açan nitelikte hemen her şey, böyle önemli ve bu sebeple okunmalı sabato.
September 22, 2023
Merhaba, ağzım burnum kanlar içinde yazıyorum bu satırları, zira Ernesto Sabato'dan dev bir dayak yedim. Buna benzer son büyük dayağımı Carlos Fuentes'ten yemiştim, Deri Değiştirmek'i okurken. Böyle şeyleri nasıl yazıyorsunuz ya? Okuru bunca zorlamak acımasızlık değil mi?
Eylül Hanım ne diyorsunuz Allah aşkına, valla ne diyorum ben de bilmiyorum. Sénior Sabato ile Tünel'de "meh" duygusu ile başlayan, Kahramanlar ve Mezarları ile "ooo" dedirten yolculuğum, "vay canına" diye karşıladığım Karanlıkların Efendisi ile şimdilik sonlandı. Romana bunca benzemeyen ve bir yandan da köküne kadar roman olan çok az kitap vardır, sanırım kendisini en iyi böyle anlatabilirim.
Sabato, görece konvansiyonel başladığı üçlemesinde deneysel şeyler deneyeceğinin sinyalini ikinci kitapta vermişti, burada ise arşa çıkarıyor konuyu. Kendisinin aslen fizikçi olmasına şaşmamak gerek, romanın bildiğimiz biçimleri ve dinamikleriyle bir fizikçinin maharetiyle oynamış çünkü. İkinci kitapta roman içine roman yerleştirirken, bu defa yazarı romanın içine, kahramanları kitabın dışına koyuyor. (Avignon'dan Lawrence Durrell bunu beğendi...) Sanırım kitaptaki şu bölümü buraya almak iyi olacaktır meseleyi anlatmak adına: "Söz konusu olan, romanın bunalımı mı yoksa bunalımın romanı mı? İkisi de. Özü, misyonu, değeri araştırılıyor. Ama bütün bunlar dışarıdan yapıldı. İçeriden inceleme denemeleri oldu fakat daha derine gidilmeliydi. Romancının, oyuna katıldığı bir roman. Kurgunun içindeki bir yazardan söz etmiyorum. Romanın içinde bulunanın, romanın yazarı olması gibi uç bir olasılıktan söz ediyorum. Fakat bir gözlemci, bir gazeteci, bir tanık olarak değil, bir roman kişisi olarak; ancak kendi ruhundan çıkmış olsalar da ötekilerle aynı nitelikte olan bir yazardan söz ediyorum. Kendi bileşenleriyle birlikte yaşayacak, çıldırmış bir özne olarak."
Tam buradaki gibi, çıldırmış bir Ernesto Sabato'nun öyküsünü, hem yazar hem kahraman olarak okuyoruz. Sanatın da, beynin de sınırlarını zorlayan ve bence çok sıkı bir sistem eleştirisi sunan çok nev-i şahsına münhasır ve anlatılamaz bir kitap kendisi. Bunun ötesinde bir şey demek sahiden zor, bir koca deneyim olarak yaşamak gerek. Arz ederim.
Eylül Hanım ne diyorsunuz Allah aşkına, valla ne diyorum ben de bilmiyorum. Sénior Sabato ile Tünel'de "meh" duygusu ile başlayan, Kahramanlar ve Mezarları ile "ooo" dedirten yolculuğum, "vay canına" diye karşıladığım Karanlıkların Efendisi ile şimdilik sonlandı. Romana bunca benzemeyen ve bir yandan da köküne kadar roman olan çok az kitap vardır, sanırım kendisini en iyi böyle anlatabilirim.
Sabato, görece konvansiyonel başladığı üçlemesinde deneysel şeyler deneyeceğinin sinyalini ikinci kitapta vermişti, burada ise arşa çıkarıyor konuyu. Kendisinin aslen fizikçi olmasına şaşmamak gerek, romanın bildiğimiz biçimleri ve dinamikleriyle bir fizikçinin maharetiyle oynamış çünkü. İkinci kitapta roman içine roman yerleştirirken, bu defa yazarı romanın içine, kahramanları kitabın dışına koyuyor. (Avignon'dan Lawrence Durrell bunu beğendi...) Sanırım kitaptaki şu bölümü buraya almak iyi olacaktır meseleyi anlatmak adına: "Söz konusu olan, romanın bunalımı mı yoksa bunalımın romanı mı? İkisi de. Özü, misyonu, değeri araştırılıyor. Ama bütün bunlar dışarıdan yapıldı. İçeriden inceleme denemeleri oldu fakat daha derine gidilmeliydi. Romancının, oyuna katıldığı bir roman. Kurgunun içindeki bir yazardan söz etmiyorum. Romanın içinde bulunanın, romanın yazarı olması gibi uç bir olasılıktan söz ediyorum. Fakat bir gözlemci, bir gazeteci, bir tanık olarak değil, bir roman kişisi olarak; ancak kendi ruhundan çıkmış olsalar da ötekilerle aynı nitelikte olan bir yazardan söz ediyorum. Kendi bileşenleriyle birlikte yaşayacak, çıldırmış bir özne olarak."
Tam buradaki gibi, çıldırmış bir Ernesto Sabato'nun öyküsünü, hem yazar hem kahraman olarak okuyoruz. Sanatın da, beynin de sınırlarını zorlayan ve bence çok sıkı bir sistem eleştirisi sunan çok nev-i şahsına münhasır ve anlatılamaz bir kitap kendisi. Bunun ötesinde bir şey demek sahiden zor, bir koca deneyim olarak yaşamak gerek. Arz ederim.
September 10, 2016
No es una novela fácil, el mismo Sabato lo confesó, es difícil porque no tiene la típica continuidad narrativa, es de tipo fragmentario, son fragmentos, pequeños relatos que intentan abarcar el absoluto. Sabato siguiendo la línea de sus pensamientos, en la que asegura que la única forma de conocer o entender a una persona no es mediante la razón, sino que a través de sus delirios y pesadillas. Nos lleva a conocer su propia esencia, nos invita a conocer las respuestas e incógnitas que quedaron en "El túnel" y en "Sobre héroes y tumbas"; él no conoce las respuestas de sus delirios y nos invita a buscarlas por nosotros mismos en sus ficciones más oscuras, en sus pesadillas.
Sabato llevó su alma a la ficción. Imaginen que toman una silla y se sientan en el centro de ella; una tormenta de imágenes y escenas acechan, están en la región donde la influencia de la razón es cero y el caos domina. Todas las ficciones creadas por Sabato se entremezclan con sus recuerdos y experiencias; la esencia del autor en toda su expresión. Todo sucede a distintas velocidades. Así como algunas escenas e imágenes pasan a alta velocidad, algunas alcanzan a ser visibles a los ojos del lector. Son esos pequeños y fugaces destellos los que Sabato nos muestra a través de sus palabras, son secciones de diálogos, escritos, ideas y un eterno deambular de sus personajes, alucinaciones y demonios. No hay respuesta para el caos, quizá una visión general del todo sea la única forma de comunicarlo al mundo.
Sabato llevó su alma a la ficción. Imaginen que toman una silla y se sientan en el centro de ella; una tormenta de imágenes y escenas acechan, están en la región donde la influencia de la razón es cero y el caos domina. Todas las ficciones creadas por Sabato se entremezclan con sus recuerdos y experiencias; la esencia del autor en toda su expresión. Todo sucede a distintas velocidades. Así como algunas escenas e imágenes pasan a alta velocidad, algunas alcanzan a ser visibles a los ojos del lector. Son esos pequeños y fugaces destellos los que Sabato nos muestra a través de sus palabras, son secciones de diálogos, escritos, ideas y un eterno deambular de sus personajes, alucinaciones y demonios. No hay respuesta para el caos, quizá una visión general del todo sea la única forma de comunicarlo al mundo.
August 6, 2015
یک رمان ششصد صفحه ای که د�� واقع فاقد داستان است در این کتاب با انسان هاسرو کار داریم انسانهایی که همچون خود ما و با ذات مشترک بشری زندگی می کنند و روزی از بین می روند. در این کتاب با چندین ساباتو مواجه هستیم ،ساباتو به عنوان نویسنده ،ساباتو یی که در داستان حضور دارد و حتی ساباتویی از زبان دوستش .
در این کتاب رد پایی از رمان های دیگر نویسنده مانند تونل و قهرمانان و گور ها به چشم می خورد ، حتی به کرات در مورد زمانی که ساباتو فیزیکدانی بیش نبود سخن گفته شده است .
در این کتاب راجع به سیاست ،تاریخ ، مذهب ، ادبیات ،رویا ،انسان و حیات او نوشته های قابل تاملی وجود دارد
و آنچه نویسنده در نهایت در جستجو و آرزوی آن می باشد "آرامــــــــش " است . .
قسمتی از متن کتاب : تمدن ما بیمار و در حال احتضار است .مسئله تنها بر سر بهره کشی و فقر نیست ،فقر روحی هم هست ما در باره ی اینکه به هر کسی در جهان یک یخچال بدهند صحبت نمی کنیم .ما از امکان آفریدن نوع تازه ای از انسان می گوییم و وظیفه ی نویسنده نوشتن حقیقت است ، نه کمک به زوال و انحطاط با دروغ ..
در این کتاب رد پایی از رمان های دیگر نویسنده مانند تونل و قهرمانان و گور ها به چشم می خورد ، حتی به کرات در مورد زمانی که ساباتو فیزیکدانی بیش نبود سخن گفته شده است .
در این کتاب راجع به سیاست ،تاریخ ، مذهب ، ادبیات ،رویا ،انسان و حیات او نوشته های قابل تاملی وجود دارد
و آنچه نویسنده در نهایت در جستجو و آرزوی آن می باشد "آرامــــــــش " است . .
قسمتی از متن کتاب : تمدن ما بیمار و در حال احتضار است .مسئله تنها بر سر بهره کشی و فقر نیست ،فقر روحی هم هست ما در باره ی اینکه به هر کسی در جهان یک یخچال بدهند صحبت نمی کنیم .ما از امکان آفریدن نوع تازه ای از انسان می گوییم و وظیفه ی نویسنده نوشتن حقیقت است ، نه کمک به زوال و انحطاط با دروغ ..
July 25, 2019
3.5
No pude conectar tanto con esta novela como con las otras del autor. Tal vez el tipo de narración cacofónica me apartó de lo que podría haberme transmitido. De todas formas, me gustó, y tiene partes que recuerdan al que en mi opinión es el mejor Sabato, al de Sobre héroes y tumbas.
No pude conectar tanto con esta novela como con las otras del autor. Tal vez el tipo de narración cacofónica me apartó de lo que podría haberme transmitido. De todas formas, me gustó, y tiene partes que recuerdan al que en mi opinión es el mejor Sabato, al de Sobre héroes y tumbas.
September 11, 2022
Una extensa y fragmentada reflexión sobre el oficio de escribir y de vivir en un mundo sin sentido.
Este libro concluye la obra narrativa de Sábato, que inicia con El Túnel, pasa por Sobre Héroes y Tumbas, para finalmente desembocar aquí en Abaddón El Exterminador, la conclusión de todo, el caos total. La obsesión de Sábato por encontrar un sentido a sus palabras lo lleva a materializarse dentro de su propia obra para intentar adentrarse en sus pensamientos más temibles, lo que también le permite dialogar con sus personajes directamente, dejando de ser una especie de dios para convertirse en una creación más.
Es un libro muy deprimente y cruel, sobre todo en su tramo final, con pasajes que realmente me afectaron y me hicieron retirar los ojos de las páginas. Para los que leyeron Sobre Héroes y Tumbas, específicamente el Informe sobre Ciegos, este libro será una especie de retorno a ese paisaje tan simbólico y extraño que observamos junto a Fernando Vidal Olmos.
Es obligatorio leer El Túnel y Sobre Héroes y Tumbas antes de llegar aquí, pues los personajes de esas dos historias se reúnen en este último libro para culminar lo que para mí es una trilogía perfecta.
No diría que Abaddón El Exterminador es un libro perfecto, pero para mí es precisamente eso lo que lo hace una obra maestra, totalmente a la altura de las otras dos novelas del autor. Con esto dicho, Ernesto Sábato se consagra como uno de mis autores favoritos.
Este libro concluye la obra narrativa de Sábato, que inicia con El Túnel, pasa por Sobre Héroes y Tumbas, para finalmente desembocar aquí en Abaddón El Exterminador, la conclusión de todo, el caos total. La obsesión de Sábato por encontrar un sentido a sus palabras lo lleva a materializarse dentro de su propia obra para intentar adentrarse en sus pensamientos más temibles, lo que también le permite dialogar con sus personajes directamente, dejando de ser una especie de dios para convertirse en una creación más.
Es un libro muy deprimente y cruel, sobre todo en su tramo final, con pasajes que realmente me afectaron y me hicieron retirar los ojos de las páginas. Para los que leyeron Sobre Héroes y Tumbas, específicamente el Informe sobre Ciegos, este libro será una especie de retorno a ese paisaje tan simbólico y extraño que observamos junto a Fernando Vidal Olmos.
Es obligatorio leer El Túnel y Sobre Héroes y Tumbas antes de llegar aquí, pues los personajes de esas dos historias se reúnen en este último libro para culminar lo que para mí es una trilogía perfecta.
No diría que Abaddón El Exterminador es un libro perfecto, pero para mí es precisamente eso lo que lo hace una obra maestra, totalmente a la altura de las otras dos novelas del autor. Con esto dicho, Ernesto Sábato se consagra como uno de mis autores favoritos.
March 30, 2018
Friendship ended with Borges, now Sabato is my new best friend.
But really, the best book I've ever read. Nothing even comes close to this underrated masterpiece.
But really, the best book I've ever read. Nothing even comes close to this underrated masterpiece.
February 11, 2016
A 5 stars rating doesn t do this book any justice. Goodreads should implement an Excellency rating option.
May 13, 2021
Magnificent, a breathtaking piece of work.
Peace.
Peace.
October 3, 2016
Al fin terminé de leerlo. Fueron algo así como tres semanas, no me había demorado tanto en un libro desde hace mucho tiempo. Actualmente, debido a cuestiones laborales, tengo menos tiempo para la lectura.
Abaddon el exterminador es un demonio-dragón de 7 cabezas que expulsan humo y azufre. Se presente en el cielo Bonarense cada que un joven es torturado hasta la muerte en algún calabozo clandestino. Suceso que se repetía constantemente en la Argentina de la Dictadura iniciada en 1976. Sabato nos presenta una novela con tintes apocalíptico, un relato del fin del mundo, del ocaso de la esperanza y del reino de las pesadillas. Como en su trabajo anterior, las historias y personajes se cruzan y convergen en este "universo oscuro" que explora los rincones más ocultos y funestos de la existencia humana.
Ernesto se coloca a él mismo como personaje de la novela. El texto es una suerte de autobiografía fantástica. Los personajes de sus novelas anteriores cobran vigencia como seres fragmentarios del mismo Sabato. Se habla de ocultismo, de literatura, de los Argentinos, de hastío, el vacío existencial, de la tortura, del ideal de un mejor mañana que nunca llega.
Alguno de los pasajes impactantes del libro fueron:
El encuentro de Sabato con Soledad en los recovecos subterráneos de Buenos Aires. Un ojo lubricado, lujurioso, vaginal, voluptuoso indicó a S. que sería un ser de las tinieblas. Su destino implacable lo marcó como un inquilino de la oscuridad. Buscó la luz de la ciencia que terminó por abandonar, para dedicarse al ensayo y a la novela. El resto de su vida la dedicó a una exhaustiva investigación sobre los crímenes de lesa humanidad de la dictadura.
El relato que hace Palito, joven ex-guerillero, de los último días de Ernesto Guevara. Su captura y ejecución. El autor engalana esta parte, con extractos del diario del comandante, de partes policiales y de relatos periodísticos.
El secuestro forzado y la tormentosa muerte de Marcelo Carranza, es desgarradora y visceral. Sabato es muy minucioso en los detalles y logra trasladar al lector a una de los calabozos de torturas donde fueron vejados hasta la muerte miles de Argentinos.
Disfruté mucho con la "trilogía" del Universo Sabato, me queda la sensación de vislumbrar parte de la gran literatura latinoamericana. Me dan ganas de conocer Buenos Aires, ciudad emblemática para nuestro continente, con su misterio, la sudestada, el psicoanálisis y esa bipolaridad animal que Sabato describe en sus letras.
Pesimista, apocalíptico, imprescindible.
Abaddon el exterminador es un demonio-dragón de 7 cabezas que expulsan humo y azufre. Se presente en el cielo Bonarense cada que un joven es torturado hasta la muerte en algún calabozo clandestino. Suceso que se repetía constantemente en la Argentina de la Dictadura iniciada en 1976. Sabato nos presenta una novela con tintes apocalíptico, un relato del fin del mundo, del ocaso de la esperanza y del reino de las pesadillas. Como en su trabajo anterior, las historias y personajes se cruzan y convergen en este "universo oscuro" que explora los rincones más ocultos y funestos de la existencia humana.
Ernesto se coloca a él mismo como personaje de la novela. El texto es una suerte de autobiografía fantástica. Los personajes de sus novelas anteriores cobran vigencia como seres fragmentarios del mismo Sabato. Se habla de ocultismo, de literatura, de los Argentinos, de hastío, el vacío existencial, de la tortura, del ideal de un mejor mañana que nunca llega.
Alguno de los pasajes impactantes del libro fueron:
El encuentro de Sabato con Soledad en los recovecos subterráneos de Buenos Aires. Un ojo lubricado, lujurioso, vaginal, voluptuoso indicó a S. que sería un ser de las tinieblas. Su destino implacable lo marcó como un inquilino de la oscuridad. Buscó la luz de la ciencia que terminó por abandonar, para dedicarse al ensayo y a la novela. El resto de su vida la dedicó a una exhaustiva investigación sobre los crímenes de lesa humanidad de la dictadura.
El relato que hace Palito, joven ex-guerillero, de los último días de Ernesto Guevara. Su captura y ejecución. El autor engalana esta parte, con extractos del diario del comandante, de partes policiales y de relatos periodísticos.
El secuestro forzado y la tormentosa muerte de Marcelo Carranza, es desgarradora y visceral. Sabato es muy minucioso en los detalles y logra trasladar al lector a una de los calabozos de torturas donde fueron vejados hasta la muerte miles de Argentinos.
Disfruté mucho con la "trilogía" del Universo Sabato, me queda la sensación de vislumbrar parte de la gran literatura latinoamericana. Me dan ganas de conocer Buenos Aires, ciudad emblemática para nuestro continente, con su misterio, la sudestada, el psicoanálisis y esa bipolaridad animal que Sabato describe en sus letras.
Pesimista, apocalíptico, imprescindible.
September 5, 2021
Ernesto Sábato comprende lo que es el mal; de hecho, las tinieblas parecieran estremecerlo a la vez que reconfortarlo. Es lo que hay: este es el ser que somos. Ese mismo que es susceptible de amar y asesinar, de besar y apuñalar sin previo aviso. Aquí, en Abbadón, se cierran las preguntas por el mal y se anticipan posibles respuestas ante la brutalidad de la violencia de nuestro siglo: ¿cómo fue que los nazis fueron capaces de un exterminio semejante? ¿Cómo es que el proyecto soviético engendró el gulag? ¿En qué momento Hiroshima y Nagazaki pareció una idea brillante? El intelecto y sus potencias parecieran extinguirse en medio de la oscuridad de las supersticiones y precariedades humanas. Sábato, ese que huyó de la luz del quehacer científico para sumergirse en la noche de las letras, reconoce que el pensamiento científico y esotérico no están tan lejos. Más bien, todo pareciera indicar que los vicios de nuestra razón estaban volcados al servicio de la muerte.
Si Mann en su "Doktor Faustus" ya brindaba luces sobre la miseria de nuestro pensamiento (sobre el reverso del pensamiento ilustrado y sus demonios), aquí Sábato muestra cómo es que a la base de nuestro saber científico y nuestra vivencia cotidiana se oculta el esoterismo: el reverso de lo real, la posibilidad de lo siniestro como esa fuerza que impulsa a los humanos a preguntarse por la muerte y la posibilidad de la destrucción antes que la creación.
Si pudiese recomendar dos libros para entender la miseria del siglo XX, bien serían estos dos: "Doktor Faustus" y "Abbadón, el exterminador". Aquí yacen las potencias del mal explayadas hasta su propia extinción y risa mefistofélica.
Si Mann en su "Doktor Faustus" ya brindaba luces sobre la miseria de nuestro pensamiento (sobre el reverso del pensamiento ilustrado y sus demonios), aquí Sábato muestra cómo es que a la base de nuestro saber científico y nuestra vivencia cotidiana se oculta el esoterismo: el reverso de lo real, la posibilidad de lo siniestro como esa fuerza que impulsa a los humanos a preguntarse por la muerte y la posibilidad de la destrucción antes que la creación.
Si pudiese recomendar dos libros para entender la miseria del siglo XX, bien serían estos dos: "Doktor Faustus" y "Abbadón, el exterminador". Aquí yacen las potencias del mal explayadas hasta su propia extinción y risa mefistofélica.
September 10, 2021
[Capisce? I romanzi somigliano molto ai sogni, che possono essere crudeli, spietati, omicidi, sadici, anche quelli delle persone normali, che di giorno sono disposte a fare favori. Questi sogni a volte sono come sfoghi. E lo scrittore sogna per la comunità. Una specie di sogno collettivo. Una comunità che proibisse i romanzi correrebbe gravissimi rischi.]
Non è un sogno, L'angelo dell'abisso. E non è nemmeno un incubo. È un puzzle che potrebbe sembrare un'allucinazione ma è, invece, opera di una mente lucidissima - forse troppo.
Mi è sembrato, a tratti, un anti-romanzo, un ibrido, intriso di filosofia. Nietzschiano, per certi versi. Solo che qui a essere morto non è solo Dio, ma anche l'uomo - e, forse, la civiltà tutta.
È un libro impegnativo, faticoso. E non vi sfiori neppure l'idea di provarci se non avete già letto Sopra eroi e tombe.
[Ernesto Sábato, L'angelo dell'abisso, traduzione di Raul Schenardi, SUR]
Non è un sogno, L'angelo dell'abisso. E non è nemmeno un incubo. È un puzzle che potrebbe sembrare un'allucinazione ma è, invece, opera di una mente lucidissima - forse troppo.
Mi è sembrato, a tratti, un anti-romanzo, un ibrido, intriso di filosofia. Nietzschiano, per certi versi. Solo che qui a essere morto non è solo Dio, ma anche l'uomo - e, forse, la civiltà tutta.
È un libro impegnativo, faticoso. E non vi sfiori neppure l'idea di provarci se non avete già letto Sopra eroi e tombe.
[Ernesto Sábato, L'angelo dell'abisso, traduzione di Raul Schenardi, SUR]
December 21, 2013
This is indeed a very experimental book (I tend to like such books), but I did not enjoy this one very much. I have read two or three books by Sabato and they were quite interesting, well written, rich and worth reading. But I completely failed to "connect" with this one. In fact, I am quitting it now, having read one third of it. Some few passages were somewhat interesting and promising, but apparently lead to nowhere, or at least I may have missed the point completely. Sabato shifts too frequently among different scenarios, some of them in which he is himself part of (which is interesting), but it becomes more and more difficult to become engaged with the book, at least this is how I felt. Maybe some day I will try it again.
October 7, 2017
Dio non scrive romanzi
Terzo e ultimo dei tre romanzi scritti da Sabato, l’Angelo dell’abisso è anche quello che ha impegnato per più tempo lo scrittore argentino, considerato che a una prima edizione del 1974 ne è seguita una seconda e definitiva solo nel 1990.
In effetti si tratta di un testo non semplicissimo da maneggiare perché se già con Sopra eroi e tombe (il capolavoro di Sabato e uno dei vertici assoluti della letteratura latinoamericana) l’autore si era cimentato con una forma letteraria che mescolava narrativa, poesia, diaristica, saggistica e altro ancora, qui aggiunge un ulteriore elemento a quelli citati: lo scrittore che entra in prima persona nella trama ed interagisce con i suoi personaggi. Lo scopo è cercare di dare risposta agli interrogativi suscitati dal suo precedente romanzo (per questo considero la lettura di Sopra eroi e tombe propedeutica a quella de l’Angelo dell’abisso, oltreché imprescindibile) e a un altro sacco di domande.
Perché scrivere? Questa, ad esempio, è una delle prime che Sabato si pone, rispondendo che la scrittura è per lui un modo di tramandare pensieri e insieme un viatico verso l’assoluto.
Scrivere di cosa? Si domanda subito dopo, risolvendo che non è fondamentale la ricerca di temi universali, ma che anche una storia minima, intima, può stimolare riflessioni ed avere valore consolatorio.
Cos’è L’Angelo dell’abisso lo spiega l’autore stesso all’inizio, in una dichiarazione d’intenti che è anche la miglior recensione possibile per questo libro (un romanzo su quella ricerca dell'assoluto, una follia tipica degli adolescenti ma anche di quegli uomini che non vogliono o non possono smettere di esserlo, e che in mezzo al fango e allo sterco lanciano grida disperate o muoiono gettando bombe in qualche angolo dell'universo. Una storia di ragazzi come Marcelo o Nacho, e di un artista che nei reconditi recessi del suo spirito sente agitarsi quelle creature (in parte intraviste fuori di sé, e in parte nelle profondità del suo cuore) che richiedono eternità e assoluto. Affinché il martirio di alcuni non si perda nel tumulto e nel caos ma possa toccare il cuore di altri uomini, per smuoverli e salvarli. Magari di qualcuno come lo stesso Sabato davanti a quel tipo di adolescenti implacabili, dominato, oltre che dalla propria brama di assoluto, dai demoni che continuano a perseguitarlo dai loro antri, personaggi che a volte sono comparsi nei suoi libri ma che si sentono traditi dalla goffaggine o dalla vigliaccheria del loro intermediario; e vergognandosi lui stesso, Sabato, di essere sopravvissuto a quegli esseri capaci di morire o di uccidere per odio o per amore, o per il loro impegno nello sviscerare il significato dell'esistenza. E vergognandosi non solo di essergli sopravvissuto, ma di farlo in modo meschino, con tiepide compensazioni. Con la nausea e la tristezza del successo).
Di nostro possiamo aggiungere che questo è un libro nel quale l’autore alterna prima e terza persona, autobiografismo e narrazione (la prosecuzione della storia di Sopra eroi e tombe), realismo e mistero. Un libro nel quale i personaggi si muovono su un terreno minato, fatto di contraddizioni continue: speranze, sogni interrotti, premonizioni, ossessioni, cospirazioni vere o presunte… un avanzare a tentoni nelle nebbie della vita (dentro di lui tutto era confuso, si faceva disfaceva, non riusciva mai a capire cosa volesse o dove si stesse dirigendo), dove l’unica certezza e che non si raggiungeranno mai certezze durature.
Sono contraddizioni che sembrano nascere dalla lacerazione che Sabato vive tra il suo mondo concettuale e quello sotterraneo, tra la scienza che aveva abbandonato e la letteratura che aveva abbracciato senza riuscire a spiegarsi fino in fondo i motivi di questa scelta. Un conflitto irrisolto dunque, un continuo tentativo di giustificare e, quasi, giustificarsi: davanti ai giovani, che si sentono traditi e gli rinfacciano di non aver mantenuto fede agli ideali della prima ora per lasciarsi traviare dal mondo borghese, davanti a se stesso, diviso tra una parte che si sente lontana dagli altri, e quella che invece vive in mezzo alla gente ma che è solo un simulacro del vero Ernesto Sabato.
Contrasti, dunque. Come quello tra vita e arte, tra verità assoluta e verità personali. Come quello tra corpo e anima che apre ad una visionaria teoria dei sogni, un contrasto figlio della natura duale dell’uomo stesso, perché oltre la parte razionale esiste anche un inconscio, che troppo spesso si cerca di soffocare.
In conclusione, L’Angelo dell’abisso è un grande libro sulla crisi dell’uomo, un’opera a volte oscura, a tratti contorta, un testo in bilico tra saggio e narrativa che merita di esser letto.
Terzo e ultimo dei tre romanzi scritti da Sabato, l’Angelo dell’abisso è anche quello che ha impegnato per più tempo lo scrittore argentino, considerato che a una prima edizione del 1974 ne è seguita una seconda e definitiva solo nel 1990.
In effetti si tratta di un testo non semplicissimo da maneggiare perché se già con Sopra eroi e tombe (il capolavoro di Sabato e uno dei vertici assoluti della letteratura latinoamericana) l’autore si era cimentato con una forma letteraria che mescolava narrativa, poesia, diaristica, saggistica e altro ancora, qui aggiunge un ulteriore elemento a quelli citati: lo scrittore che entra in prima persona nella trama ed interagisce con i suoi personaggi. Lo scopo è cercare di dare risposta agli interrogativi suscitati dal suo precedente romanzo (per questo considero la lettura di Sopra eroi e tombe propedeutica a quella de l’Angelo dell’abisso, oltreché imprescindibile) e a un altro sacco di domande.
Perché scrivere? Questa, ad esempio, è una delle prime che Sabato si pone, rispondendo che la scrittura è per lui un modo di tramandare pensieri e insieme un viatico verso l’assoluto.
Scrivere di cosa? Si domanda subito dopo, risolvendo che non è fondamentale la ricerca di temi universali, ma che anche una storia minima, intima, può stimolare riflessioni ed avere valore consolatorio.
Cos’è L’Angelo dell’abisso lo spiega l’autore stesso all’inizio, in una dichiarazione d’intenti che è anche la miglior recensione possibile per questo libro (un romanzo su quella ricerca dell'assoluto, una follia tipica degli adolescenti ma anche di quegli uomini che non vogliono o non possono smettere di esserlo, e che in mezzo al fango e allo sterco lanciano grida disperate o muoiono gettando bombe in qualche angolo dell'universo. Una storia di ragazzi come Marcelo o Nacho, e di un artista che nei reconditi recessi del suo spirito sente agitarsi quelle creature (in parte intraviste fuori di sé, e in parte nelle profondità del suo cuore) che richiedono eternità e assoluto. Affinché il martirio di alcuni non si perda nel tumulto e nel caos ma possa toccare il cuore di altri uomini, per smuoverli e salvarli. Magari di qualcuno come lo stesso Sabato davanti a quel tipo di adolescenti implacabili, dominato, oltre che dalla propria brama di assoluto, dai demoni che continuano a perseguitarlo dai loro antri, personaggi che a volte sono comparsi nei suoi libri ma che si sentono traditi dalla goffaggine o dalla vigliaccheria del loro intermediario; e vergognandosi lui stesso, Sabato, di essere sopravvissuto a quegli esseri capaci di morire o di uccidere per odio o per amore, o per il loro impegno nello sviscerare il significato dell'esistenza. E vergognandosi non solo di essergli sopravvissuto, ma di farlo in modo meschino, con tiepide compensazioni. Con la nausea e la tristezza del successo).
Di nostro possiamo aggiungere che questo è un libro nel quale l’autore alterna prima e terza persona, autobiografismo e narrazione (la prosecuzione della storia di Sopra eroi e tombe), realismo e mistero. Un libro nel quale i personaggi si muovono su un terreno minato, fatto di contraddizioni continue: speranze, sogni interrotti, premonizioni, ossessioni, cospirazioni vere o presunte… un avanzare a tentoni nelle nebbie della vita (dentro di lui tutto era confuso, si faceva disfaceva, non riusciva mai a capire cosa volesse o dove si stesse dirigendo), dove l’unica certezza e che non si raggiungeranno mai certezze durature.
Sono contraddizioni che sembrano nascere dalla lacerazione che Sabato vive tra il suo mondo concettuale e quello sotterraneo, tra la scienza che aveva abbandonato e la letteratura che aveva abbracciato senza riuscire a spiegarsi fino in fondo i motivi di questa scelta. Un conflitto irrisolto dunque, un continuo tentativo di giustificare e, quasi, giustificarsi: davanti ai giovani, che si sentono traditi e gli rinfacciano di non aver mantenuto fede agli ideali della prima ora per lasciarsi traviare dal mondo borghese, davanti a se stesso, diviso tra una parte che si sente lontana dagli altri, e quella che invece vive in mezzo alla gente ma che è solo un simulacro del vero Ernesto Sabato.
Contrasti, dunque. Come quello tra vita e arte, tra verità assoluta e verità personali. Come quello tra corpo e anima che apre ad una visionaria teoria dei sogni, un contrasto figlio della natura duale dell’uomo stesso, perché oltre la parte razionale esiste anche un inconscio, che troppo spesso si cerca di soffocare.
In conclusione, L’Angelo dell’abisso è un grande libro sulla crisi dell’uomo, un’opera a volte oscura, a tratti contorta, un testo in bilico tra saggio e narrativa che merita di esser letto.
December 17, 2022
Mais oui, mais oui.
September 13, 2017
Porque el mundo no sólo estaba fuera sino en lo más recóndito de su corazón, en sus vísceras e intestinos, en sus excrementos. Y tarde o temprano aquel universo incorruptible concluía pareciéndole un triste simulacro, porque el mundo que para nosotros cuenta es éste de aquí: el único que nos hiere con el dolor y la desdicha, pero también el único que nos da la plenitud de la existencia, esta sangre, este fuego, este amor, esta espera de la muerte; el único que nos ofrece un jardín en el crepúsculo, el roce de la mano que amamos, una mirada destinada a la podredumbre pero nuestra: caliente y cercana, carnal.
De verdad me gusta mucho la narrativa de Sábato. Me gusta adentrarme en un mundo que desconozco pero que al mismo tiempo puede estar muy en el fondo de mi alma. Me gusta su oscuridad y toda la temática de la soledad y la muerte. Es especialmente hermoso cuando sopesa la (des)esperanza de la vida. Él encontró la forma de ver el mundo como realmente es: un caos de gran belleza.
Abbadón, el exterminador es la destrucción. ¿De qué trata la novela? De las viscitudes del escritor Sábato y de Bruno, y de cómo estos se relacionan con gente miserable, solitaria y llena de pasiones y vida. Es un caos, en realidad. Y tiene bastante pesimismo:
Porque el deseo de vivir es así: incondicional e insaciable.
¿Cuántos horrores como el de ellos habría en ese mismo momento, cuántas desconocidas soledades en esa ciudad execrable?
Pensaba la cantidad de libros que ya no volvería nunca más a leer antes de su muerte.
En esta novela, para mi sorpresa, hay humor. Humor jocoso, satírico y agudo. Cuestiona a la sociedad y a las personas ignorantes que creen ser más inteligentes de lo que realmente son. Fue agradable y raro entender que Sábato también tenía sentido del humor, ya que se burla de sí mismo y de cosas realmente estúpidas (o de la estupidez y superficialidad de la gente). También tiene política, pero eso es otra cuestión (cómo critica las "revoluciones" es muy bueno, sabiendo que él fue comunista, pero es algo que no me interesa abordar).
Hay muchísimos personajes, volviendo a aparecer Bruno de Sobre héroes y tumbas (que por alguna razón, me recuerda al mismo Sábato. Es como una mimetización de él). Hay menciones a personajes de sus dos anteriores novelas y eso afirma lo que el autor piensa: sus personajes nunca se van, nunca desaparecen, siempre están allí, haciéndole saber de sus existencias y de su miseria, de su tristeza y de su soledad. Igualmente, Sábato es un personaje. Y es increíble cómo expresa sus frustraciones, pero al mismo tiempo se está ficcionalizando y utiliza su propio individuo dentro de la novela.
Aunque pienso que Sobre héroes y tumbas es la mejor de las novelas de Sábato, Abbadón, el exterminador tocó sensibilidades, haciendo que llorara un poco al final. Creo que ahonda un poco más y es más sensible con el tema de la muerte. ¿Por qué me encanta la obra narrativa de Sábato? Porque está obsesionado con los mismos temas que a mí me obsesionan: la soledad, la muerte (que desentraña la vida, o viceversa), el amor, la tristeza, la identidad (el yo), el tiempo (el pasado nostálgico). Para finalizar, esta hermosa cita sobre el pasado:
Y así, el pasado no es algo cristalizado, como algunos suponen, sino una configuraci��n que va cambiando a medida que avanza nuestra existencia y que alcanza su sentido verdadero en el instante en que morimos, cuando ya para siempre quedará petrificado.
Estoy satisfecha de haber terminado sus novelas. Son excelentes y recomendables.
Displaying 1 - 30 of 135 reviews