Dze
Dze (Ѕ, ѕ, kursive: Ѕ, ѕ; ekzistinaj variantoj: Ꙅ ꙅ, kursive: Ꙅ ꙅ kaj Ꙃ ꙃ, kursive: Ꙃ ꙃ) estas litero de cirila alfabeto. Ĝi ĉeestis en ĉiuj malnovaj cirilaj alfabetoj, sed nun restas nur en la makedona alfabeto, en kiu ĝi estas la dek unua litero kaj signifas la voĉan alveolaran afrikaton [d͡z].[1]
| Dze | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Cirila alfabeto | ||||||
| Slavaj literoj | ||||||
| А | Б | В | Г | Ґ | Д | Ђ |
| Ѓ | Е | Ѐ | Ё | Є | Ж | З |
| Ѕ | И | Ѝ | І | Ї | Й | Ј |
| К | Л | Љ | М | Н | Њ | О |
| П | Р | С | Т | Ћ | Ќ | У |
| Ў | Ф | Х | Ц | Ч | Џ | Ш |
| Щ | Ъ | Ы | Ь | Э | Ю | Я |
| Neslavaj literoj | ||||||
| Ӑ | Ӓ | Ә | Ӛ | Ӕ | Ғ | Ҕ |
| Ӻ | Ӷ | Ԁ | Ԃ | Ӗ | Ӂ | Җ |
| Ӝ | Ԅ | Ҙ | Ӟ | Ԑ | Ӡ | Ԇ |
| Ӣ | Ҋ | Ӥ | Қ | Ӄ | Ҡ | Ҟ |
| Ҝ | Ԟ | Ԛ | Ӆ | Ԓ | Ԡ | Ԉ |
| Ԕ | Ӎ | Ӊ | Ң | Ӈ | Ҥ | Ԣ |
| Ԋ | Ӧ | Ө | Ӫ | Ҩ | Ԥ | Ҧ |
| Ҏ | Ԗ | Ҫ | Ԍ | Ҭ | Ԏ | Ӯ |
| Ӱ | Ӳ | Ү | Ұ | Ҳ | Ӽ | Ӿ |
| Һ | Ԧ | Ҵ | Ҷ | Ӵ | Ӌ | Ҹ |
| Ҽ | Ҿ | Ӹ | Ҍ | Ӭ | Ԝ | Ӏ |
| Arĥaikaj literoj | ||||||
| Ҁ | Ѻ | Ѹ | Ꙉ | Ѡ | Ѿ | Ѣ |
| Ꙓ | Ꙗ | Ѥ | Ѧ | Ѫ | Ѩ | Ѭ |
| Ѯ | Ѱ | Ѳ | Ѵ | Ѷ | Ꙟ | Ꙩ |
| Ꙫ | Ꙭ | ꙮ | Ꚙ | Ԫ | Ꚁ | Ꚉ |
| Ꚅ | Ꚏ | Ꚗ | Ꙁ | Ꙃ | Ꚇ | Ԙ |
| Listo de cirilaj literoj | ||||||
Historio
redaktiEn Slavono ĝia nomo estas ѕѣлѡ̀ (dzelo aŭ zelo), kio signifas "tre". En kirilico la litero Ѕ aspektas kiel kaj inter la cirilaj ciferoj havas valoron 6, en glagolico al ĝi respektivas la litero , kiu havas la valoron 8.[2]
La deveno de la cirila litero Ѕ estas malklara. Eble ĝi devenas de la greka litero stigmo Ϛ, kiu estas ligaturo de la literoj sigmo kaj taŭo. En la greka stigmo havas la saman valoron 6.
En malnovaj manuskriptoj ekzistas diversaj variantoj por skribado de Ѕ. La reflektita skribo Ꙅ ꙅ troviĝas jam en la epitafo fare de la bulgara caro Samuilo — la plej frua specimeno de kirilico, en kiu oni indikis la daton (993). Tie ĝi estas uzata reflektite ne kiel ordinara litero, sed kiel cifero 6. Alia varianto estas Ꙃ ꙃ.[3]
Kodoj
redakti| Signo | Ѕ | ѕ | ||
|---|---|---|---|---|
| Unikoda nomo | CYRILLIC CAPITAL LETTER DZE | CYRILLIC SMALL LETTER DZE | ||
| Enkodigo | dekume | deksesume | dekume | deksesume |
| Unikodo | 1029 | U+0405 | 1109 | U+0455 |
| UTF-8 | 208 133 | D0 85 | 209 149 | D1 95 |
| HTML | Ѕ | Ѕ | ѕ | ѕ |
| Nomita referenco en HTML | Ѕ | ѕ | ||
| CP855 | 137 | 89 | 136 | 88 |
| Windows-1251 | 189 | BD | 190 | BE |
| ISO-8859-5 | 165 | A5 | 245 | F5 |
| MacCyrillic | 193 | C1 | 207 | CF |
Aliaj variantoj:
| Signo | Ꙅ | ꙅ | Ꙃ | ꙃ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Unikoda nomo | CYRILLIC CAPITAL LETTER REVERSED DZE |
CYRILLIC SMALL LETTER REVERSED DZE |
CYRILLIC CAPITAL LETTER DZELO |
CYRILLIC SMALL LETTER DZELO | ||||
| Enkodigo | dekume | deksesume | dekume | deksesume | dekume | deksesume | dekume | deksesume |
| Unikodo | 42564 | U+A644 | 42565 | U+A645 | 42562 | U+A642 | 42563 | U+A643 |
| UTF-8 | 234 153 132 | EA 99 84 | 234 153 133 | EA 99 85 | 234 153 130 | EA 99 82 | 234 153 131 | EA 99 83 |
| HTML | Ꙅ | Ꙅ | ꙅ | ꙅ | Ꙃ | Ꙃ | ꙃ | ꙃ |
Referencoj
redakti- ↑ Ager, Simon (ed.). Macedonian. Omniglot: writing systems & languages of the world. Alirita 2019-12-12.
- ↑ La artikolo Зело en la Enciklopedia vortaro de Brockhaus kaj Efron.
- ↑ Карский, Е.Ф.. (1928) Славянская кирилловская палеография (ruse). Leningrado: Издательство Академии наук СССР, p. 189–190., ekzistas reeldono de 1979, Moskvo, la eldonejo "Наука".