Frikativ

Als Frikativ oder Riibluut bezeichnet mer i dr Phonetik e Gruppi vo Konsonante wo dodurch artikuliert werre dass zwee Artikulatore (also meischtens d Zung un en bstimmts Deil vum Mund) e Engi bilde wo deno dr Artikulationsstrom (also dr Atem) duredruggt wird. So bildet zum Byspil bim Luut /f/ d Unterlippe mit de Zähn e Engi wo durch de Luftstrom s Geräusch vum Frikativ /f/ erzüügt. Zämme mit de Plosive bilde d Frikativ e Untergruppi vo de Konsonante wo Obstruente gnännt wird un sich vo Luut wie de Nasale oder Approximante (Sonorante) dodurch unterscheide dass bi ihne d Luft am entwyche ghindert wird. Vo de Plosiv wie z. B. /p t k/ unterscheidet sich d Frikativ dodruch dass bi ihne d Luft zwar ufghalte, aber trotzdäm entwyche cha. Bi Plosiv hygäge sin d Artikulatore ganz gschlosse un d Luft wird ufgschtaut; s Gräusch wo mer hört entstoot wenn d Luft wommer ufgschtaut het uf ei Mool entwycht.

Im Alemannische gits nüün verschidni Frikativ, wo als Fortis-Lenis Paar ufdrätte, also durch ihri Längi unterschide werre. Wobi /h/ sträng gsehe en stimmloser Vokal un kei Frikativ isch. Am Wortaafang drätte Frikativ im Alemannische allerdings numme als Lenis, also churz, uf.

[ç] tritt numme imene Deil vum Niideralemannische als Allophon vo /x/ uf un d velare Frikativ sin i viilene Dialäkt frei ustuuschbar mit de uvulare. [ʁ̊] isch usserdäm ei möglichi Ussproch vum "Zäpfli-r".

• Internationales Phonetisches Alphabet