Aller au contenu

rexhe

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye 1

[candjî]

Tayon-bodje latén « exire » (aler foû) avou l’ betchete « ri- » des viebes, çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -xhe » des viebes; mot cité dins l’ FEW 3 296a (lére). Å dijh-setinme sieke, exhe egzistéve co come dins li fråze : " Nos èstans bons, francs èt loyåls, èheûs del fine fowaye de Lîdje. " Sourdance : Quatre dialogues de paysans (1631-1636), ramexhnés pa Jean Haust

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) rexhe
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) rexhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) rexhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) rexhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) rexhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) rexheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) rexhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av) rexhou
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

rexhe (v. sins coplemint)

  1. moussî foû.
    • Ça fwait ki, assoteymint assez, li Walonreye furlêye ses sôs po ki les Belès Ouves ki rexhèt foû di s’ schô, on n’ ricnoxhe nén k’ c’ est da sinne. — F. André et al, rat. pa L. Mahin, (sourdant a recråxhî).
    • C’ esteut ene bele cacaye, ci revey la ; bawaite ! gn aveut tot ki rexheut foû Jean-François Brackman (fråze rifondowe).
    • C’ est teribe les cwantités d’ waermayes ki plént rexhe di Mouze å bea tins. — Jules Waslet (fråze rifondowe).
  2. (pus stroetmint) moussî foû d’ tere, tot djåzant d’ ene pitite crexhante waide.
  3. vini å monde, disclôre.
  4. bouter rade.
Parintaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]
Sipårdaedje do mot
[candjî]

w. do Mitan, w. do Coûtchant

Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E170


Sipårdaedje do mot

[candjî]

w. do Mitan, w. do Levant (Hesabaye)

Ratournaedjes
[candjî]
passer di dvins å dfoû

Codjowas

[candjî]

rexhe

  1. indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « rexhe ».
  2. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « rexhe ».
  3. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « rexhe ».
Ratournaedjes
[candjî]
Indicatif prezintrece
Suddjonctif prezintrece
Kimandeu

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
rexhe rexhes

rexhe femrin

  1. sitindêye di yebe ki rexhe di tere.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Sinonimeye
[candjî]
Ratournaedjes
[candjî]
rexhe

Etimolodjeye 2

[candjî]

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin rexhe rexhes
femrin atribut rexhe rexhes
femrin epitete
(todi padvant)
rexhe rexhès

rexhe omrin et femrin

  1. ki grete cwand on l’ djond.
    • Su n’réche couviette à broquette,
      On boutte leû platnée d’astos,
      Pinsèt achîs à purette,
      S’qu’il ont strannét lès deux stos !
      Léon Bernus, (ratournant Lafontinne).
    • Foû d' ene pôve coine di tere k' esteut coriace et rexhe,
      Nos tåyes ont fwait l' djårdén pol pô d' tchoi ki ns estansLouis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 118 (fråze rifondowe).
Mots vijhéns
[candjî]
Mots d’ aplacaedje
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :


Ratournaedjes
[candjî]
rexhe