Burton (lingaedje)

lingaedjes > indo-uropeyin > gayel > britonike > burton

Li burton (Brezhoneg e burton), c' est on lingaedje gayel del brantche britonike djåzé el Burtaegne coûtchantrece, parint do walès.

Côde ISO 639-1: br

Li burton est cåzé å coûtchant del Burtaegne (å nôrdouwess del France); li lingaedje n' î a pont di statut oficire, mins nerén, on trouve bråmint des plakes di rowe, paneas sol boird des voyes, evnd. e burton. Ossu, on esteme a 300.000 li nombe di cåzants.

Li pus vî motî d' burton c' est li "Catholicon", on motî e troes lingaedjes, francès/burton/latén, eplaidî e 1464.

Li burton a cwate grands diyalekes, ki corespondèt åzès cwate vîs diyocezes del Burtaegne coûtchantrece, et k' on lome sovint del prumire lete do no do diyoceze:

• leyonès (diyoceze di Leyon), L
• coirnouyès (di Coirnouwaye, Bro-Gernev e burton), K (po Kerne)
• tregorès (di Tregor, Bro-Dreger e burton), T (po Treger)
• vanetès (di Vanes, Bro-Wened e burton), G (po Gwened)

On prumî rfondaedje do burton si fjha e 1908, li burton KLT (des letes des troes diyalekes k' i rascovreut, les scrijheus e burton vanetès, n' ont nén volou radjonde li rfondaedje). Etur 1910 et 1930 on fjha sacwants propôzaedjes po trover on rfondou di tot l' burton, emey ces propôzaedjes i gn ourit e 1911 li ci do betchfessî scrijha zh ki rascovreut li prononçaedje z des diyalekes KLT, eyet li prononçaedje h do vanetès; mins i fårè ratinde co ene trintinne d' anêyes divant k' ene comone ortografeye, lomêye adon KLTG po les cwate pårlers ou co peurunvan (ki vout dire unifyî pår), soeye finålmint adoptêye. On lome ossu pa des côps ci rfondou burton la “sicrijhaedje «zh»”, li betchfessî zh åyant ene grande tchedje emocionele.

L' ortografeye do burton eploye l' alfabet latén, avou les letes a accints ñ eyet ù. Li lete c ni s' eploye nén tote seule, mins dins les ratroclas ch eyet c'h.

• e burton: Dieub ha par en o dellezegezh hag o gwirioù eo ganet an holl dud. Poell ha skiant zo dezho ha dleout a reont bevañ an eil gant egile en ur spered a genvreudeuriezh.
• ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés.

(prumî årtike del Declaråcion univiersele des droets del djin)

René Le Gléau, Dictionnaire classique français-breton, tômes I-X, Al Liamm, Lannion, 10 lives, 1984-1994.

• Wikipedia e burton
• Ofice do lingaedje burton (e burton, francès, inglès)
• Modêye so les fis do "Catholicon" (e burton, francès, almand, inglès, castiyan, itålyin, neyerlandès et portuguès)
• Skolius - geriadur ar skoliataer : burton-francès

I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Burton (lingaedje) .