Internet

Dit artikel es geschreevn in 't Kortryks, en da zou best ozô bluuvn.

't Internet is e weireldwyde communicoatie-infrastructuur dat het meuglik makt voor computers met mekoar te loatn klappn.

An de boasis ligt 't Amerikoans leger dat den Internet Protocol (IP) ipgeleid eit an al eur leveranciers. Diene protocol loat toe om twêe computers die ip 't zelfde netwerk angesloten zyn me mekoar te loatn klappn en klêne berichtjes uut te wisseln ip een betrouwboare maniere.

't Principe van IP es dat den ontvangendn computer, oat ie 't bericht goe verstoan eit, dat'ie antwoordt voe te zeggn da 't oal in ordre es en dat'ie grêed is om 't volgende bericht t'ontvangn. Oat er veel stôrienge ip de lyne zit en den ontvanger verstoat het niet, ton zwygt ie lik vermôord. Oat de zender gêen bericht krygt binn ne bepoaldn tyd, weet ie dat'er wa mis es en probeert ie nog un poar kêern teut da't 'n andern leevn makt en 't in ordre es. Oat'ie te vele moe probeern weet ie dat de lyne of de computer oan den anderen kant nie goe zyn en probeert ie de protocol were ip te starten van 't begun.

Den ôofdregle is da iedre computer in principe een uniek IP-adres eit.

Moar 't es nie omdat twêe computers me mekoar keun klappn dat de verschillende programma's ip de computers me mekoar keunn babblen. Om dadde toe te loatn eit 't Amerikoans leger oak de protocol-couche TCP (Transfer Control Protocol) ipgeleid.

Met dienen TCP keunn programma's grôte berichten zenden noar of leustren an zôgezeide pôorten. TCP zorgt er vôren dat ol de gegeevns die in klêne bitjes verzonden zyn over IP, were tôpe geplakt wirdn en garandeert dat de ontvangen bôodschap identiek is met het gezondn bericht (risiduele kanse ip fouten is 1 vêertiene plekken achter de komma, styf klêne dus).

Met dienen TCP/IP woaren ze vertrokkn om gespecialiseerde programma's te loatn tôpewirken: simple tekste-mails (SMTP), transfer van bestanden (ftp - File Transfer Protocol) en Telnet (simplen terminal ip afstand) woaren de mêest populaire.

In 1989 zoatn de mannen van den weetnschappelikke weireld in CERN (Centre de Recherche Nucléaire) in Genève te broedn ip 'n systeim da moeste toeloatn om gegevens eut te wisslen en te bekyken, onafhankelik van 't programma of de computer dat die gegevens gemoakt oat. Da was belangryk omdat die gasten met weetnschappers van over hêel de weireld tôpe werken.

Doarom stelden Robert Cailliau eut Tongeren en Tim Berners-Lee eut Londen den HTTP-protocol (Hyper Text Transfer Protocol) vôorn die begoste te droaien in 1990. En da was 't begun van 't WWW: World Wide Web.

In 1993 ontstonden d'êeste browsers en ton gieng 't styf zêre. Omzeggens iedrêen, lik gy nu, zit nu hêle doagen ip browsers en consorten te kykn en gegevens eut te wisseln.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Internet van Wikimedia Commons.