Juto:IPA
De soto ła se catarà na tabeła che ła mostra ai manco esperti i prinsipałi sìnbołi del Alfabeto fonetègo internasionałe (scursà AFI[1]). Par el insieme ridoto de i sìnbołi doparai par ła łéngua vèneta el se varde wiktionary:vec:Juto:IPA pa'l vèneto.
Par oñi sinboło el xe dà un exenpio in veneto indove posibiłe, in staltri caxi se ga doparà, indove posibiłe, exenpi in łengue parlae in stati indove ghe xe minoranse venete, cofà itałian, portogexe, spañoło, xloven, croato, romen.
Par i sinbołi miga prexenti inte łe łéngue xà dite, se ga meso posibilmente exenpi tolti da łe prinsipałi łéngue eoropèe o comuncue co un ełevà nomaro de parlanti cofà inglexe, fransexe, todésco, ruso, arabo, hindi, činexe.
Premesa
canbiaŁe vocałi łe se distingue in baxe a tre parametri prinsipałi senpre prexenti:
- 1) ła vertaura, xe a dir cuanto ła łéngua ła xe alsada durante ła so pronunsia; ła pasa da "serada" (cofà /u/, /i/) a "verta" (cofà /o/, /a/, /e/) [2][3].
- 2) el ponto de articołasion, xe a dir cuanto ła łéngua ła se sporxe in vanti int'el cavo oral; ła pasa da "anterior" (cofà /i/, /e/) a "posterior" (cofà /u/, /o/)[4][5].
- 3) el rotondamanto, otegñuo se par pronunsarla i łavri i va a formar un sercio xusto un fià sporxente; se distingue vocałi "rotondae"[6] (cofà /y/ in fransexe o todesco) e "miga rotondae" (cofà /i/ in itałian).
Altri parametri miga senpre prexenti i xe:
- variasion inte ła quantità vocałega[7], in particołar i slongamenti, fondamentałi in łéngue cofà el arabo, el wolof, el hindi, el finlandexe, el todéscoe el tailandexe. łe vocałi "łonghe" łe vien vocałixae par un tenpo dopio rispeto a łe vocałi normałi dite "brevi", e łe vien indicae co do ponti daspò el sinboło de ła vocal.
- ła naxałixasion: oteñua riłasando ła parte moła de el pałà[8], par far insir fora ła aria soratuto da el naxo; 'na vocal co sta caratgeristega ła se ciama "nasałixada", e ła vien indicada co 'na tilde sora el so sinboło.
- ła roticixasion: oteñua scisando ła łéngua o ła epiglotide; 'na vocal prodota in sta maniera ła se ciama "rotega".
Łe consonanti łe se distingue in baxe a tre parametri prinsipałi senpre prexenti:
- 1) El modo de articołasion conprendente:
- El tipo de ostrusion a el pasajo de ła aria, sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- "ocluxiva": se ła mete in contato i organi par blocar el fluso de aria da ła boca, sevente un sbloco co riłaso rapido de el fluso.
- "africada"[9]: se ła se pronunsa co 'na prima faxe ocluxiva, sevente 'na faxe fregadiva.
- "fregadiva"[10]: se i se visina i organi sensa meterli in contato (dorso de ła łéngua e pałà, łavro inferior e incixivi de la arcada dentaria superiore), par strenxer el pasajo de ła aria e provocar 'na frision.
- "spirante": se i se visina i organi sensa meterli in contato, par strenxer el pasajo de ła aria ma sensa provocar 'na frision.
- "inrodołada": ła xe un tipo de consonante vibrante, creada indoparando i łavri, ła radice de ła łéngua; ła vibrasion ła xe multipla.
- "batua": ła xe un tipo de consonante vibrante, creada fasendo scatar ła ponta de ła łéngua; ła ga 'na soła vibrasion.
- El tipo de cavidà de risonansa doparada, sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- oral, cofà scuaxi tute
- "naxal": se ła se pronunsa riłasando el pałà moło, e provocando na insia de ła aria da el naxo.
- El organo che el ponta verso el łogo de articołasion, sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- gutaral
- łéngual
- łabial
- El tipo de fluso de ła aria, sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- sentrałe, cofà scuaxi tute
- "łaterałe": se ła se forma a i łati de ła łéngua, par pasajo de aria o par un colpo de ła istesa so altri organi de fonasion.
- El mecanixmo orixene de el fluso, sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- El tipo de ostrusion a el pasajo de ła aria, sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- 2) El posto de articołasion, xe a dir el posto indove se provoca ła ostrusion total o parsial de ła aria; sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- "biłabiałe"[13]: se i łavri i xe un contro st'altro[14]
- "łabio-dentałe": se i incixivi de ła arcada dentaria superiore i toca el łavro inferior par un fenomeno de asimiłasion.
- "łabio-pałatałe": se i posti de articołasion i xe do, uno intra ła łéngua e el pała anterior, e uno intra i łavri[15]
- "dentałe": se ła łéngua ła xe intra i denti.
- "alveołare": se ła łéngua ła toca i alveołi[16] de ła arcada superior.
- "pałato-alveołare": se ła łéngua ła toca intra i alveołi de ła arcada superior e el pałà duro.
- "retroflesa"[17]: se ła ponta de ła łéngua ła xe xirada indrio verso el pałà [18].
- "alveo-pałatałe": se ła łéngua ła toca intra i alveołi de ła arcada superior e el pałà duro[19]
- "alveo-vełare": se ła ponta de ła łéngua ła se inłontana da i denti e el so sentro el se visina a el pałà[20]
- "pałatałe": se ła łéngua ła toca el pałà anterior[21][22]
- "vełare": se ła łéngua ła toca el pałà posterior [23].
- "łabio-vełare": se i posti de articołasion i xe do, uno intra ła łéngua e el pała posterior, e uno intra i łavri.
- "uvułare": se ła raixe de ła łéngua ła xe puxada pì indrio sull'ugoła[24]
- "faringałe"[25]: se se mete rente a ła faringe ła radixa de ła łéngua; inte ła pronunsa no se ga da sentir nisuna vibrasion in fondo a ła goła.
- "glotałe"[26]: se ła glotide[27] ła xe conpletamente rilasada e verta, cofà co se respira.[28]
- 3) El grado de articołasion[29], esprime ła ativasion de łe corde vocałi; sevente el cual 'na consonante ła pol eser:
- "sonora" se co ła se pronunsa, se sente vibrasion co 'na man puxada so ła goła.
- "sorda" se co ła se pronunsa, no se sente ñente
Tabeła
canbia| sinboło | nome | exenpi | descrision |
|---|---|---|---|
| [iː] | vocal serada anteriore miga rotondada łonga | itałian sito [ˈsiːto] | cofà [i], ma łonga |
| [ĩ] | vocal serada anteriore miga rotondada naxałixada | portogexe pinguim [pĩˈɡwĩ], vim ['vĩ] | cofà [i], ma naxałixada |
| [i] | vocal serada anteriore miga rotondada | itałian dipinto [diˈpinto] portogexe si ['si] vèneto sità [si.ˈta], istà [is'ta], vin [viŋ] |
"i" itałiana e portogexe "y" portogexe |
| [yː] | vocal serada anteriore rotondada łonga | todesco Blüte [ˈblyːtə] fransexe sûr [syːʁ] |
cofà [y], ma łonga |
| [y] | vocal serada anteriore rotondada | franzexe rue [ʁy] | cofà [i], ma rotondada |
| [ɨ] | vocal serada sentral miga rotondada | połaco dobrzy [ˈdɔbʐɨ] romen în [ɨn] ruso ты ty [tɨ] |
"î" romen cofà [i] dito int'el sentro del pałà |
| [ʉ] | vocal serada sentral rotondada | ruso чуть čutʹ [t͡ɕʉtʲ] | cofà [ɨ], ma rotondada |
| [ɯ] | vocal serada posteriore miga rotondada | corean 모든 modeun [modɯn] zaponexe 寿司 sushi [sɯɕi] |
cofà [u], ma miga rotondada |
| [uː] | vocal serada posteriore rotondada łonga | itałian futuro [fuˈtuːro] | cofà [u], ma łonga |
| [ũ] | vocal serada posteriore rotondada naxałixada | portogexe mundo [ˈmũdu], comum [kuˈmũ], muito [ˈmũj̃.tu] | cofà [u], ma naxałixada |
| [u] | vocal serada posteriore rotondada | itałian urto [ˈurto], umido ['umido] portogexe tu [ˈtu] vèneto suca [ˈsu.ka], fruto ['fruto] |
"u" portogexe |
| [ɪ] | vocal scuaxi serada scuaxi anteriore miga rotondada | inglexe sit [sɪt] tedesco bist [bɪst] |
pì verta de [i], ma pì serada de [e], un fià pì indrio |
| [ʏ] | vocal scuaxi serada scuaxi anteriore rotondada | todesco zurück [t͡suˈʀʏk] | pì verta de [i], ma pì serada de [e], un fià pì indrio |
| [ʊ] | vocal scuaxi serada scuaxi posteriore rotondada | inglexe foot [fʊt] tedesco Bund [bʊnt] |
pì verta de [u], ma pì serada de [o], un fià pì vanti |
| [eː] | vocal semi serada anteriore miga rotondada łonga | itałian sereno [seˈreːno] vèneto (trevixan) tołe |
cofà [e], ma łonga |
| [ẽ] | vocal semi serada anteriore miga rotondada naxałixada | portogexe tenpo [ˈtẽpu], senda [ˈsẽdɐ], entro [ˈẽtɾu] | cofà [e], ma naxałixada |
| [e] | vocal semi serada anteriore miga rotondada | itałian serenità [sereniˈta*] portogexe sê ['se] vèneto Vènesia [ve.ˈnɛ.sja], mexe ['meze] |
"e" streta itałiana |
| [øː] | vocal semi serada anteriore rotondada łonga | todesco Goethe [ˈɡøːtə] fransexe neutre [nøːtʁ] |
cofà [ø], ma łonga |
| [ø] | vocal semi serada anteriore rotondada | finlandese öljy [ˈøljy] franzexe feu [fø] |
cofà [e], ma rotondada |
| [ɘ] | vocal semi serada sentral miga rotondada | ruso со́лнце sólnce [ˈsont͡sɘ] | intra [e] e [ɤ] |
| [ɵ] | vocal semi serada sentral rotondada | xvedexe dum [dɵm] | intra [o] e [ø] |
| [ɤ] | vocal semi serada posteriore miga rotondada | činexe mandarin 河南 Hénán [xɤ̌nǎn] | cofà [o], ma miga rotondada |
| [oː] | vocal semi serada posteriore rotondada łonga | itałian sole [ˈsoːle], volo [ˈvoːlo] | cofà [o], ma łonga |
| [õ] | vocal semi serada posteriore rotondada naxałixada | portogexe pombo [ˈpõbu], corações [ku.ɾɐ.ˈsõj̃ʃ] | "õ" portogexe cofà [o], ma naxałixada |
| [o] | vocal semi serada posteriore rotondada | itałian sordo [ˈsordo] portogexe pôs ['pos] vèneto mónega [ˈmo.ne.ga], onbra ['oŋbra] |
"o" streta itałiana |
| [ɚ] | vocal mexana sentral rotega | inglexe mèrican runner [ˈɻʌnɚ] computer [kʰəmˈpʰjuːɾɚ] | cofà [ə], ma rotega |
| [ə] | vocal mexana sentrałe | catałan Barcelona [bəɾsəˈɫonə] fransexe le [lə] inglexe above [əˈbʌv] napołetan Napule [ˈnɑːpulə] piemontexe sënner [s'ənner] |
"schwa" neutra e indistinta, dita int'el sentro de ła boca |
| [ɛ̃] | vocal semi verta anteriore miga rotondada naxałixada | franzexe vin [vɛ̃] połaco cię [t͡ɕɛ̃] |
cofà [ɛ], ma naxałixada |
| [ɛ] | vocal semi verta anteriore miga rotondada | itałiano pèsca [ˈpɛska], cioè [t͡ʃoˈɛ*] portogexe sé ['sɛ] vèneto èser [ɛ.ser], vècio [vɛtʃo], tera [ˈtɛ.ra] |
"e" łarga itałiana |
| [œː] | vocal semi verta anteriore rotondada łonga | franzexe œuvre [œːvʁ], heure [œːʁ] | cofà [œ], ma łonga |
| [œ̃] | vocal semi verta anteriore rotondada naxałixada | franzexe brun [bʁœ̃], parfum [paʁˈfœ̃] | cofà [œ], ma naxałixada |
| [œ] | vocal semi verta anteriore rotondada | franzexe bœuf [bœf], seul [sœl] tedesco Göttingen [ˈɡœtɪŋən] |
cofà [ɛ], ma rotondada |
| [ɝ] | vocal semi verta sentral miga rotondada rotega | inglexe mèrican bird [bɝd] | cofà [ɜ], ma rotega |
| [ɜ] | vocal semi verta sentral miga rotondada | inglexe bird [bɜːd] | cofà [ɛ], ma pì indrio |
| [ɞ] | vocal semi verta sentral rotondada | irlandexe tomhail [tɞːlʲ] | cofà [ɜ] |
| [ʌ] | vocal semi verta posteriore miga rotondada | inglexe cup [kʰʌp] | cofà [ɔ], ma miga rotondada |
| [ɔ] | vocal semi verta posteriore rotondada łonga | itałian forte [ˈfɔrte] portogexe pós ['pɔs] vèneto gòto ['gɔto], òrbo ['ɔrbo] |
"o" łarga itałiana |
| [ɔ̃] | vocal semi verta posteriore rotondada naxałixada | franzexe Lyon [ljɔ̃], son [sɔ̃] połaco rączką [ˈrɔnʈ͡ʂkɔ̃] |
cofà [ɔ], ma naxałixada |
| [ɔː] | vocal semi verta posteriore rotondada | itałian parola [paˈrɔːla] | cofà [ɔ], ma łonga |
| [æ] | vocal scuaxi verta anteriore miga rotondada | todesco Jäger [ˈjɛːɡɐ] inglexe cat [kʰæt] |
cofà [ɛ], ma pì verta |
| [ɐ̃] | vocal scuaxi verta sentral naxałixada | portogexe campo [ˈkɐ̃pu], irmão [iɾˈmɐ̃w], santo [sɐ̃.tu] | "ɐ̃" portogexe |
| [ɐ] | vocal scuaxi verta sentral | inglexe cut [kʰɐt] portogexe rama ['ʁɐmɐ] todesco Leiter [ˈlaɪ̯tɐ], mehr [meːɐ̯] |
cofà [ə], ma un fià pì verta |
| [aː] | vocal verta anteriore miga rotondada łonga | itałian casa [ˈkaːsa] vèneto gâi (plural de "gało") |
cofà [a], ma łonga |
| [a] | vocal verta anteriore miga rotondada | itałian cassa [ˈkasːa] portogexe alma ['awmɐ] vèneto pan ['paŋ], pare [pare] |
"a" itałiana |
| [ɶ] | vocal verta anteriore rotondada | xvedexe öra [ˈɶ̂ːˌrâ] | cofà [a], ma rotondada |
| [ä] | vocal verta sentral | fransexe patte [pät̪] spañoło rata [ˈrätä] romen cal [käl] |
cofà [ə], ma pì verta |
| [ɑː] | vocal verta posteriore miga rotondada łonga | inglexe father [ˈfɑːðə(ɹ)] | cofà [ɑ], ma łonga |
| [ɑ̃] | vocal verta posteriore miga rotondada naxałixada | franzexe sans [sɑ̃], temps [tɑ̃] | cofà [ɑ], ma naxałixada |
| [ɑ] | vocal verta posteriore miga rotondada | fransexe (pronunsa antiga) pâle [pɑl] olandexe bad [bɑt] |
cofà [a], ma pì indrio |
| [ɒ] | vocal verta posteriore rotondada | inglexe cot [kʰɒt] | cofà [ɑ], ma rotondada |
| [m] | consonante naxal biłabial sonora | itałian lama [ˈlaːma] portogexe mato [ˈmatu] spañoło grumete [gɾuˈme̞te̞] |
"m" itałiana e spañoła |
| [ɱ] | consonante naxal łabio-dental sonora | itałian anfiteatro [aɱfiteˈaːtro], inverno [iɱˈvɛrno] spañoło sinfonía [siɱ.fo.ˈni.a] |
cofà [m], ma ła ostrusion ła xe intra el łavro inferior e i denti superiori |
| [n] | consonante naxal alveołar sonora | itałian nano [ˈnaːno], portogexe nato [ˈnatu] spañoło enseñar [enseˈɲaɾ] |
|
| [ɳ] | consonante naxal retroflesa sonora | hindi वरुण Varuṇa [ʋəɾuɳ] | cofà [n], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ɲ] | consonante naxal pałatal sonora | itałian ñomo [ˈɲɔːmo], ñocco [ˈɲɔkːo] portogexe pinha [ˈpiɲɐ] spañoło España [esˈpaɲa] |
"ñ" itałiana "nh" portogexe "ñ" spañoła cofà [n], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ŋ] | consonante naxal vełar sonora | činexe 北京 Beijing [beɪˈdʒɪŋ] itałian anca [ˈaŋka], mango [ˈmaŋɡo] inglexe king [kɪŋ] |
cofà [n], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà sentral |
| [ɴ] | consonante naxal uvułar sonora | spañoło castiłian enjuto [eɴˈχuto] xaponexe 日本 nihon [n̠ʲihõ̞ɴ] |
cofà [ŋ], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e ła ugoła |
| [p] | consonante ocluxiva biłabial sorda | itałian papà [paˈpa*] portogexe pato [ˈpatu] spañoło peso [ˈpe̞so] |
"p" itałiana, portogexe e spañoła |
| [b] | consonante ocluxiva biłabial sonora | itałian bene [ˈbɛːne] portogexe bato [ˈbatu] spañoło bebé [be̞ˈβ̞e̞] vèneto bèn [bɛŋ] |
"b" itałiana e portogexe "be grande" spañoło mèsican |
| [t] | consonante ocluxiva alveołar sorda | itałian tutto [ˈtutːo], tata portogexe talho [ˈtaʎu] spañoło dental [d̪en̪'t̪al] |
"t" itałiana, portogexe e spañoła |
| [d] | consonante ocluxiva alveołar sonora | itałian dado [ˈdaːdo] portogexe dato [ˈdatu] spañoło India ['indja], dedo [ˈde̞ð̞o̞] vèneto adès [a.ˈdɛs] |
"d" itałiana e portogexe |
| [ʈ] | consonante ocluxiva retroflesa sorda | xvedexe kort [kʰɔʈ] | cofà [t], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ɖ] | consonante ocluxiva retroflesa sonora | siziłian e sardo cuaddu [ku'aɖːu] siziłian cavaddu [ka'vaɖɖu] |
cofà [d], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [c] | consonante ocluxiva pałatal sorda | albanexe kuq [kuc] čeco čeština [ˈt͡ʃɛʃcɪna] furlan cjoli [ˈcoli], cjan [ˈcan] |
cofà [k], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ɟ] | consonante ocluxiva pałatal sonora | albanexe përgjigje [pərɟiɟe] ongarexe Magyarország [mɒɟɒrorsaːg] |
"gj" albanexe "gy" ongarexe cofà [g], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà anterior |
| [k] | consonante ocluxiva vełar sorda | itałian casa [ˈkaːza], caro [ˈkaːro], chilo [ˈciːlo], chiesa [ˈcjɛːza] portogexe cabo [ˈkabu] vèneto Checo ['keko] |
"c" dura itałiana "k" e "q"itałiane e portogexi |
| [ɡ] | consonante ocluxiva vełar sonora | itałian gatto [ˈɡatːo] portogexe gato [ˈɡatu] spañoło gato [ˈɡato̞], guagua [ˈgwa̠ɣ̞wa̠] |
"g" dura itałiana "g gutural" portogexe |
| [q] | consonante ocluxiva uvułar sorda | arabo قُرْآن Qur’ān [qurˈʔaːn] | cofà [k], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e ła ugoła |
| [ɢ] | consonante ocluxiva uvułare sonora | persian غذا ğazâ [ɢaˈzɒ] | cofà [ɡ], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e ła ugoła |
| [ʔ] | consonante ocluxiva glotal sorda | arabo قُرْآن Qur’ān [qurˈʔaːn] finlandese kuormaauto [ˈkuɔ̯rmɑʔˌɑwtɔ] hauaian Hawaiʻi [həˈʋɐi̯ʔi] todesco aber [ˈʔaːbɐ] |
"colpo de glotide"o "staco glotal" cofà [k], ma ła ostrusion ła xe intra ma ła ostrusion ła xe intra ła łarinxe e ła glotide |
| [p͡f] | consonante africada łabio-dental sorda | todesco Pferd [p͡fɛɐ̯t] | cofà [p] e [f] diti insieme. |
| [t͡s] | consonante africada alveołar sorda | inglexe cats [kʰæt͡s] itałian terzo [ˈtɛrt͡so] spañoło mèsican Coatzacoalcos [ˌko̯at͡sa̠ˈko̯a̠lko̞s] tedesco Zug [t͡suːk] |
"z" sorda itałiana cofà [t] e [s] diti insieme. |
| [d͡z] | consonante africada alveołar sonora | itałian zero [ˈd͡zɛːro], pranzo [ˈprand͡zo] vèneto zxero, pranzxo |
"z" sonora itałiana cofà [d] e [z] diti insieme. |
| [t͡ʃ] | consonante africada pałato-alveołar sorda | itałian cera [ˈt͡ʃeːra] spañoło fecha [ˈfet͡ʃa] vèneto òcio [ˈɔ.t͡ʃo] |
"c" dolse itałiana cofà [t] e [ʃ] diti insieme. |
| [d͡ʒ] | consonante africada pałato-alveołar sonora | itałian gita [ˈd͡ʒiːta], gente [ˈd͡ʒɛnte] vèneto ongia ['oŋd͡ʒa] |
"g" dolse itałiana "dj" portogexe cofà [d] e [ʒ] diti insieme. |
| [ʈ͡ʂ] | consonante africada retroflesa sorda | połaco cześć [ʈ͡ʂɛɕt͡ɕ] | cofà [t͡ʃ], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ɖ͡ʐ] | consonante africada retroflesa sonora | połaco dżem [ɖ͡ʐɛm] | cofà [d͡ʒ], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [t͡ɕ] | consonante africada alveo-pałatal sorda | činexe mandarin 北京 Běijīng [pə̀ɪt͡ɕíŋ] połaco cześć [ʈ͡ʂɛɕt͡ɕ] |
"ć" croata cofà [t͡ʃ] ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el retro de i alveołi |
| [d͡ʑ] | consonante africada alveo-pałatal sonora | corean 소주 soju [sʰod͡ʑu] turco yıl [jɯɫ] xaponexe 富士 Fuji [ɸɯd͡ʑi] |
"đ" croata cofà [d͡ʒ] ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el retro de i alveołi |
| [β] | consonante frecadiva biłabial sonora | spañoło acabar [akaˈβar], la vaca [la ˈβaka] | cofà [v], ma ła ostrusion ła xe intra el łavro inferior e ceło superior |
| [ɸ] | consonante frecadiva biłabial sorda | corean 후사 husa [ɸʷuːsʰa] xaponexe 富士 Fuji [ɸɯd͡ʑi] |
cofà [f], ma ła ostrusion ła xe intra el łavro inferior e ceło superior |
| [f] | consonante frecadiva łabio-dental sorda | itałian faro [ˈfaːro] portogexe faca [ˈfakɐ] spañoło fofo [ˈfo̞fo̞], oftalmólogo [ˌo̞fta̠lˈmo̞lo̞ɣ̞o̞] vèneto formajo [for'majo] |
"f" itałiana e portogexe |
| [v] | consonante frecadiva łabio-dental sonora | itałian vero [ˈveːro] portogexe vaca [ˈvakɐ] |
"v" itałiana e portogexe |
| [θ] | consonante frecadiva dental sorda | greco moderno θέλω thélō [ˈθɛlo] inglexe three [θɹiː] spañoło castiłian zorro [ˈθorːo] |
cofà [s], ma ła ostrusion ła xe intra ła ponta de ła łéngua e i denti superiori |
| [ð] | consonante frecadiva dental sonora | greco moderno δίνω díno [ˈðino] inglexe the [ðə], father [ˈfɑːðə(ɹ)] spañoło dado [ˈdaðo] |
cofà [z] ma ła ostrusion ła xe intra ła ponta de ła łéngua e i denti superiori |
| [s] | consonante frecadiva alveołar sorda | itałian sale [ˈsaːle] portogexe saca [ˈsakɐ] |
"s" sorda itałiana "sç" e "xs" portogexi |
| [z] | consonante frecadiva alveołar sonora | itałian sposa [ˈspɔːza], sbaglio [ˈzbaʎːo] portogexe zaca [ˈzakɐ] |
"s" sonora itałiana |
| [ʃ] | consonante frecadiva pałato-alveołar sorda | itałian sci [ʃi*] portogexe chato [ˈʃatu] |
"sc" itałiana "ch" portogexe |
| [ʒ] | consonante frecadiva pałato-alveołar sonora | fransexe journal [ʒuʁˈnal] inglexe vision [ˈvɪʒn̩] portogexe jarro [ˈʒaʁu] sardo Tuvixeddu [tuvi'ʒeːɖːu] |
"g palatal" e "j" portogexe cofà "g" dolse, ma sensa serar del tuto el pasajo delła aria provocando 'na frizione |
| [ʂ] | consonante frecadiva retroflesa sorda | činexe mandarin shì [ʂɨ̂], 少林 Shàolín ruso Пу́шкин Pushkin [ˈpuʂkʲɪn] |
cofà [ʃ], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ʐ] | consonante frecadiva retroflesa sonora | činexe mandarin rén [ʐə̌n] połaco że [ʐɛ], dobrzy [ˈdɔbʐɨ] |
cofà [ʒ], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ɕ] | consonante frecadiva alveo-pałatal sorda | činexe mandarin 信息 xìnxī [ɕînɕí] corean 보신탕 bosintang [poɕʰintʰaŋ] zaponexe 寿司 sushi [sɯɕi] |
cofà [ʃ], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el retro de i alveołi |
| [ʑ] | consonante frecadiva alveo-pałatal sonora | połaco ziem [ʑɛm] | cofà [ʒ], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el retro de i alveołi |
| [ɧ] | consonante frecadiva alveo-vełar sonora | xvedexe sju [ɧʉː] | cofà [ʃ] e [x] diti insieme. |
| [ç] | consonante frecadiva pałatal sorda | todesco ich [ʔɪç] | cofà [ʃ], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ʝ] | consonante frecadiva pałatal sonora | greco moderno γιος gios [ʝɔs] napołetan guaglió [(ɡ)waˈʝːo*] |
cofà [ʒ], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà anterior |
| [x] | consonante frecadiva vełar sorda | spañoło joven [ˈxoβen], México [ˈme̞xiko̞] todesco Bach [bax] |
cofà [k], ma sensa serar del tuto el pasajo de ła aria provocando 'na frision |
| [ɣ] | consonante frecadiva vełar sonora | greco moderno εγώ egó [eˈɣɔ] ołandexe gaan [ɣaːn] spañoło fuego [ˈfweɣo] |
cofà [g], ma sensa serar del tuto el pasajo de ła aria provocando 'na frision |
| [χ] | consonante frecadiva uvułar sorda | portogexe braxiłian marrom [mäˈχõː] spañoło castiłian juicio [ˈχwiθjo], júbilo [ˈχuβ̞ilo̞] |
cofà [x], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e ła ugoła |
| [ʁ] | consonante frecadiva uvułar sonora | franzexe Paris [paˈʁi] portogexe rato [ˈʁatu] |
"rr" portogexe cofà [ɣ], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e ła ugoła |
| [ħ] | consonante frecadiva faringal sorda | arabo مُحَمَّد Muhammad [muˈħamːad] | cofà [h], ma ła ostrusion ła xe intra ła epiglotide e ła farinxe |
| [ʕ] | consonante frecadiva faringal sonora | arabo standard عَرَبِيّ ‘arabī [ˈʕarabiː] | cofà [ɦ], ma ła ostrusion ła xe intra ła epiglotide e ła farinxe |
| [h] | consonante frecadiva glotal sorda | inglexe house [haʊ̯s]
todesco Hals [hals] |
. |
| [ɦ] | consonante frecadiva glotal sonora | čeco hora [ˈɦora], Praha [ˈpra.ɦa]
ołandexe haag ['ɦax] |
cofà [h], ma fasendo vibrar łe corde vocałi |
| [ʋ] | consonante spirante łabio-dental sonora | hindi वरुण Varuṇa [ʋəɾuɳ] | cofà [v], ma serando un poco el pasajo de ła aria, anca se no se ga da provocar 'na frision |
| [ɥ] | consonante spirante łabio-pałatal sonora | franzexe lui [lɥi], huile [ɥil] | cofà [j], ma ła ostrusion ła xe contenporaneamante intra el sentro de ła łéngua e el pałà anterior, e intra i łavri. |
| [ɹ] | consonante spirante alveołar sonora | inglexe rose [ɹəʊ̯z] | "r" albanexe, portogexe variansa caipira e veneta variansa łagunar cofà [r], ma serando un poco el pasajo de ła aria, anca se no se ga da provocar 'na frision |
| [ɻ] | consonante spirante retroflesa sonora | inglexe mèrican rose [ɻoʊ̯z] tamil தமிழ் tamiḻ [tamiɻ] |
cofà [ɹ] o [j], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [j] | consonante spirante pałatal sonora | inglexe yes [jɛs] itałian ieri [ˈjɛːri] portogexe (vós) sois [ˈsojs] spañoło pies [pje̞s] |
"i" semiconsonantega itałiana |
| [ɰ] | consonante spirante vełar sonora | corean 의사 uisa [ɰisɐ] guaranì gotyo [ɰoˈtɨo] turco ağır [aˈɰɯɾ] |
cofà [g], ma serando un poco el pasajo de ła aria, anca se no se ga da provocar 'na frision |
| [ʍ] | consonante spirante łabio-vełar sorda | inglexe scosexe what [ʍɔt] itałian toscan la qualifica [lä ʍäˈliːfihä] |
cofà [w] ma sensa far vibrar łe corde vocałi |
| [w] | consonante spirante łabio-vełar sonora | itałian uomo [ˈwɔːmo] portogexe (ele) riu [ʁiw] spañoło cuanto [ˈkwãn̪t̪o̞], huevo [ˈwe̞β̞o̞] |
"u" semiconsonantega itałiana |
| [ʙ] | consonante vibrante-inrodołada biłabial sonora | nias simbi [siʙi] | cofà [b], ma fasendo vibrar intranbi i łavri |
| [r] | consonante vibrante-inrodołada alveołar sonora | itałian raro [ˈraːro], carro [ˈkar.ro] romen măr [mər] spañoło perro [ˈpɛro̞], roca [ro̞ka̠], abrogar [a̠β̞ro̞ˈɣ̞a̠ɾ] |
"r forte" portogexe "doble erre" spañoła |
| [ʀ] | consonante vibrante-inrodołada uvułar sonora | todesco Richter [ˈʀɪçtɐ] portogexe sulista repolho [ʀe̞ˈpoʎ̟ʊ] |
cofà [r], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e ła ugoła |
| [ɽ] | consonante vibrante-batua retroflesa sonora | hindi बड़ा baṛā [bəɽaː]
portogexe caipiro madeira [mɐˈdeɽə] |
cofà [ɾ] |
| [ɾ] | consonante vibrante-batua alveołar sonora | inglexe mèrican water [ˈwɔːɾɚ] portogexe pira [ˈpiɾɐ], caro [ˈkaɾu], prato [ˈpɾatu] spañoło pero [ˈpeɾo], toro ['toɾo], fresco [ˈfɾe̞sko̞] |
"r brando" portogexe cofà [r], ma ła ostrusion fata da ła ponta de ła łéngua inisia inte i alveołi e finise inte i denti |
| [ɬ] | consonante frecadiva łateral alveołar sorda | gałexe Llwyd/Lloyd [ɬʊɨ̯d] | cofà [ɮ], ma sensa far vibrar łe corde vocałi |
| [ɮ] | consonante frecadiva łateral alveołar sonora | zułù indlala [ínˈɮàlà] | cofà [l], ma sensa serar del tuto el pasajo de ła aria, provocando 'na frision a i łati de ła ponta de ła łéngua |
| [l] | consonante spirante łateral alveołar sonora | itałian lama [ˈlaːma] portogexe galo [ˈgalu] spañoło hablar [aˈβ̞laɾ] |
"l" itałiana |
| [ɭ] | consonante spirante łateral retroflesa sonora | xvedexe Karl [kʰɑːɭ], sorl [soːɭ] | cofà [l], ma ła ostrusion ła xe intra ła parte inferior de ła ponta de ła łéngua e el pałà anterior |
| [ɫ] | consonante spirante łateral alveo-vełar sonora | catałan colze [ˈkoɫzə] inglexe fool [ˈfuː(ə)ɫ] |
cofà [l], ma ła ostrusion ła xe in do ponti: davanti intra ła ponta e el sentro de ła łéngua e i alveołi, dadrio intra ła raixe de ła łéngua e ła parte posterior de el pałà. |
| [ʎ] | consonante spirante łateral pałatal sonora | itałian figlia [ˈfiʎːa] portogexe galho [ˈgaʎu] |
"gl" itałiana "lh" portogexe cofà [j] |
| [ʟ] | consonante spirante łateral vełar sonora | inglexe american middle [ˈmɪdʟ̩], full [ˈfʟ̩ː] | cofà [ʎ], ma ła ostrusion ła xe intra el sentro de ła łéngua e el pałà sentral |
| [ɺ] | consonante vibrante-batua łateral alveołar sonora | xaponexe みどり midori [mʲidoɺi] | cofà [l], ma ła ostrusion fata da ła ponta de ła łéngua inisia inte i alveołi e finise inte i denti, porocando 'na vibrasion a i łati de ła ponta de ła łéngua. |
| [ɓ] | consonante inlpoxiva biłabial sonora | suahiłi bwana [ˈɓwɑnɑ] | cofà [b], ma sbasando ła glotide par crear 'na depresion sensa butar fora aria da i polmoni |
| [ɗ] | consonante inlpoxiva alveołar sonora | suahiłi Dodoma [ɗɔˈɗɔmɑ] | cofà [d], ma sbasando ła glotide par crear 'na depresion sensa butar fora aria da i polmoni |
| [ʄ] | consonante inlpoxiva pałatal sonora | suahiłi jambo [ˈʄɑmbɔ] | cofà [ɟ], ma sbasando ła glotide par crear 'na depresion sensa butar fora aria da i polmoni |
| [ɠ] | consonante inlpoxiva vełar sonora | suahiłi Uganda [uˈɠɑndɑ] | cofà [ɡ], ma sbasando ła glotide par crear 'na depresion sensa butar fora aria da i polmoni |
| [◌̯] | inglexe boy [bɔɪ̯] itałian baita [ˈbai̯ta] romen poartă [ˈpo̯artə] |
diacritego doparà co che 'na vocal non ła xe separada, ma forma on ditongo co cheła de fianco. | |
| [◌̩◌̍] | inglexe rhythm [ˈɹɪðm̩] xloven trčati [třtʃati] todesco Wagen [ˈvaːɡŋ̍] |
diacritego co che 'na consonante ła xe siłabica, o sia pronunsada sensa l'auxiłio de 'na vocałe. | |
| [◌ʰ] | inglexe time [tʰaɪ̯m] | diacritego doparà par łe consonanti "aspirae"[30] sorde | |
| [◌ʷ] | inglexe (serti asenti) rain [ɹʷeɪ̯n] portogexe quais [ˈkʷais], guano [ˈɡʷɐnu] |
diacritego doparà par łe consonanti "rortondae" o sia dite co i łavri rotondai sporxenti. | |
| [◌ʲ] | ruso приве́т privét [prʲɪˈvʲet] | diacritego doparà par łe consonanti "pałatałixade", osia dite schiciando e spinxendo ła łéngua verso el pałà. (consonanti mołi del ruso.) | |
| [◌ʱ] | hindi Gāndhī [ɡaːndʱiː] | diacritego doparà par łe consonanti "aspirae"[30] sonore. | |
| [◌̃] | fransexe brun [bʁœ̃] inglexe americano twenty [ˈtʰwɛɾ̃i] portoghexe pombo [ˈpõbu] |
diacritego doparà par łe vocałi o łe consonanti "naxałixade", donca pronunsade faxendo 'ndar fora l'aria anca da el 'naxo. | |
| [◌ʼ] | zulu utshani [uˈt͡ʃʼáːni] | diacritego indica 'na consonante "eietiva", cioè pronunsada sarando ła glotide. | |
| [ˈ◌] | itałian andare [anˈdaːre] | diacritego doparà par indicar el asento tonico primario (anteponesto a ła siłaba asentada)[31] | |
| [ˌ◌] | inglexe combination [ˌkʰɒmbɪˈneɪ̯ʃn̩] itałian cavatappi [ˌkavaˈtapːi] |
diacritego doparà par indicar el asento tonico secondario (anteponesto a ła siłaba asentada)[31] | |
| [◌ː] | itałian rena [ˈreːna], renna [ˈrɛnːa] | diacritego doparà par indicar vocałi e consonanti łonge, donca pronunsae par on tenpo dopio.[32] | |
| [.] | itałian cor-re-re [ˈkor.re.re] | diacritego doparà par indicar ła separasion in siłabe (opsionałe). | |
| [◌̥◌̊] | danexe dårlig [ˈd̥ɔːli] zaponexe 人 hito [çi̥to] |
diacritego doparà par indicar 'na vocal o 'na consonante devocałixada, o sia sorda. | |
| [◌́] | činexe mandarin māma [mámā] | diacritego doparà par indicar el tono alto. | |
| [◌̌] | činexe mandarin má [mǎ] | diacritego doparà par indicar el tono cresente. | |
| [◌̄] | činexe mandarin māma [mámā] | diacritego doparà par indicar el tono medio. | |
| [◌̂] | činexe mandarin mà [mâ] | diacritego doparà par indicar el tono decresente. | |
| [◌̀] | činexe mandarin mǎ [mà] | diacritego doparà par indicar el tono baso. |
- ↑ in inglexe scursà in IPA
- ↑ pasando par scuaxi serada, semi serada, mexana, semi verta e scuaxi verta
- ↑ sto parametro el pol anca ciamarse altesa vocałica, in sto caxo el pasa da alta (cofà /u/, /i/) a basa (cofà /o/, /a/, /e/)
- ↑ pasando parscuaxi anterior, sentral e scuaxi posterior
- ↑ sto parametro el pol anca ciamarse posteriorità vocałica
- ↑ dite anca "procheile"
- ↑ dita anca łonghesa
- ↑ dita veło pałatin
- ↑ dita anca semi-ocluxiva o oclu-costritiva
- ↑ dita anca costritiva
- ↑ dita anca inietiva o ingresiva
- ↑ cofà co se para xoxo in goła
- ↑ in veneto anca biłavarial
- ↑ ma miga ła łéngua
- ↑ rotondai un fià sporxenti.
- ↑ xe a dir i ponti indove i denti i vien fora da łe xenxive.
- ↑ dita anca cacuminal o serebrałe
- ↑ ma poal anca no eserghe contato intra łéngua e pałà.
- ↑ ma co ła łéngua pì scisada verso el pałà rispeto a 'na palato-alveolare.
- ↑ ma comuncue pì vanti de 'na vełare.
- ↑ dito anca duro
- ↑ xe pì vanti e pì scisada łongo el pałà rispeto a 'na velare
- ↑ dito anca pałà mołe o velum
- ↑ che ła xe ła ultima parte morbida de el pałà.
- ↑ sto mecanixmo el xe particołarmente inportante in arabo
- ↑ dita anca łaringałe
- ↑ ła valvoła intra ła gołae ła trachea
- ↑ cofà un colpeto de tose che compaña ła vocal o co se separa 'na serie de vocałi conpañe.
- ↑ dito anca vocałixasion
- ↑ 30,0 30,1 'na consonante (sorda o sonora) ła xe aspirada , se ła xe seguia da 'na cea espirasion de aria. łe xe inportanti in činexe moderno, thaiłandexe, vietnamita, corean e hindi; prexenti anca in ingłexe, todesco, greco antigo.
- ↑ 31,0 31,1 no el se dopara in łéngue indove el asento tonico no el xe distintivo, cofà činexe, corean, xaponexe o hindi.
- ↑ in alternativa, per 'na consonante se pol anca sdopiar el simboło:p.e. in itałian <renna> [ˈrɛnna].