İçeriğe atla

Pug

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Pug
Siyah Pug, Uluslararası Şampiyonu
Diğer adlarÇinli pug
mops
Hollandalı bulldog
Hollandalı mastif
Mini mastif
ÜlkeÇin[1]
Köpek (Canis lupus familiaris)

Pug (pag) veya mops,[2] Çin kökenli bir süs köpeği ırkı. Kırışık bir yüze, basık bir burna ve sarmal bir kuyruğa sahiptir. Farklı renklerde görülebilen kısa ve parlak bir kürkü; iyi gelişmiş, kaslı ve köşeli bir vücudu vardır. Pug cinsi köpekler, küçük boyuna ve karakterine istinaden multum in parvo (boyundan büyük) olarak tanımlanır. Antik Çin'de lo-sze olarak bilinen Pug, günümüzdeki modern Pekinez Köpeği ve King Charles spaniel'in atası olabilir. Her ne kadar Çinli kökenlere sahip olsa da, Hollanda'nın Orange hanedanı ve Birleşik Krallık'ın Stuart hanedanı tarafından popülerleştirilmiştir.[3]

Bu cins köpeklerin hararet, obezite, farenks refleksinin yanı sıra daha ciddi olan nekrotizan meningoensefalit (beyin zarı hasarı) ve hemispondili hastalıklarına yakalanma ihtimalleri yüksektir. Sahipleri tarafından, kulakları ve yüzündeki kırışıklıkların arası özenle ve dikkatlice ve sık aralıklarla temizlenmelidir.[4]

Karakteristikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Küçük siyah bir pug köpek sahibi tarafından tutuluyor.
Küçük siyah pug yavrusu (puglet)

Pug cinsi köpekler, küçük boyuna ve karakterine istinaden multum in parvo (boyundan büyük) olarak tanımlanırlar.[1] Her ne kadar pugların 18. yy.daki görüntüsü uzun ve ince olsa da[3] günümüzde köşeli, tıknaz bir gövdeye; derin bir göğse ve iyi gelişmiş kaslara sahiptirler.[5] Pugların kulaklarında iki farklı belirgin biçim görülür: gül ve düğme. Gül kulaklar, standard düğme biçimine nazaran daha küçüktür ve kulağın ön kısmı başın yan tarafına doğru düşer. Düğme çeşidi kulaklara sahip puglar tercih edilir.[6] Bacaklar son derece güçlü, düz ve orta uzunluktadır. Omuzlar kısmen düşüktür. Topuk kemikleri orta yükseklikte ve güçlüdür. Ayakları ne bir tavşanınki kadar uzun, ne de bir kedininki kadar yuvarlaktır. İyi ayrılmış parmaklara ve siyah tırnaklara sahiptir.[5] Alt dişler genellikle üsttekilerine oranla daha uzundur.[1]

Kürk ve renk

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tümüyle gelişmiş siyah pug

Yumuşak, parlak kürkleri açık kahverengi, kayısı rengi, gümüş ya da siyah olabilir.[3] Ayrıca daha az görülen, kürkü tümüyle beyaz olan pug cinsi de mevcuttur. Bu cins puglar, kürklerinin rengini üretme ya da albinizm yolu ile alırlar.[7] Gümüş renk kürk çok açık renk renkli kürk ve kısmi siyah kılların varlığı ile belirlenir. Gümüş pugların başlarının rengi genellikle son derece siyah olmakla birlikte, koyu esmer yüzleri ve kara ön ayakları arasında pek belirgin bir ayrım mevcut değildir. Başın arka bölümünden kuyruğa doğru uzanan siyah bir çizgi vardır.[5] Kuyruk genellikle kalça üzerine doğru kıvrılır.[3]

Mizaç

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sürekli ilgi isteyen, genellikle agresif olmayan puglar, çocuklu aileler için uygundur. Cinsin geneli çocuklara bayılır ve onlarla oynayabilecek kadar güçlüdür. Sessiz ve uysal olabildikleri gibi sahiplerinin ruh haline göre canlı ve muzip de davranabilirler. İyi bir bekçi köpeği olabilirler. Her zaman tetiktedirler ve bazen çok havlarlar.[8]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kökeni

[değiştir | kaynağı değiştir]
"Kameraya bakan siyah ve beyaz bir pug, başını döndürmüş.
1915'ten bir pug.

Shang Hanedanı (M.Ö. 400'den önce) Çinli hükümdarlar için kucak köpeği olarak yetiştirilmişlerdir.[3] Eskiden Lo-Chiang-Sze ya da Foo (puginkilere benzer büyük gözleri ile birer ejderhaya dönüşmüş seramik foolar) olarak bilinirlerdi.[3][9] Pug benzeri köpeklerin Konfüçyüs tarafından "kısa ağızlı köpek" olarak belgelenmesi M.Ö. 551'e kadar gider.[10] Lo-sze ya da erken puglar günümüzün modern Pekingeselerinin atası olabilirler.[10] Pug'ın popülaritesi önce Pugların Budist rahipler tarafından tutulduğu Tibet'e, ardından Japonya'ya ve son olarak da Avrupa'ya yayılmıştır.[3] Çin'in ilk İmparatoru Qin Shi Huang'ın puglar hakkındaki tüm kayıtları, parşömenleri ve sanat eserlerini, M.Ö. 221 ile 210 arasında süren yönetimi sürecinde bir zamanda yakmış olması nedeniyle Pugların kesin kökeni bilinmemektedir.[11]

Aslan köpekler ya da fo köpekler olarak da anılan Çinli fu köpekleri, önlerine yerleştirildikleri tapınakların bekçileri ve heykelleri olarak düşünülmüşlerdi. Bu heykellerin yüzleri, Tibetli Spaniel, Lhasa apso, Pekinese ve pug gibi Oryantal kısa-yüzlü köpekleri yansıtmaktadır.[12]

16. ve 17. yüzyıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayna karşısında kırmızı cübbeli ve siyah şapkalı bir adam. Siyah burunlu ve kulaklı küçük bir köpek aynanın arkasında duruyor.
Hogarth ve pug cinsi köpeği Trump, 1745. 18. yy.da puglar günümüzdekinden daha ince ve uzundular.

Bu cins, Avrupa'ya, 16. yüzyılda Hollandalı Doğu Hindistan Şirketi tarafından ithal ettirilmiştir. 1572'de Pompey isimli bir köpeğin Orange Prensi'ne suikastçilerin geldiğini haber vererek kurtarmasından sonra Orange Sarayı'nın resmi köpeği olduğu söylenir.[1] III. William ve II. Mary İngiltere'nin tahtını yükseltmek için Hollanda'yı terk ettiklerinde bir pug onlarla birlikte seyahat etmiştir.[3] Bu dönem içerisinde puglar King Charles Spaniel ile çiftleştirilmiş olabilirler ancak sebebi her ne olursa olsun, King Charles Spaniel, pug karakteristiğine sahiptir.[13]

Cins daha sonraları diğer Avrupa ülkelerinde de popülerlik kazanmıştır. Puglar İspanya'da Goya tarafından resmedilmiş ve İtalya'da kendileri ile uyumlu ceketler ve pantolonlar giydirilmiş bir şekilde özel arabaları süren sürücülerin önünde koşturulmuşlardır. Ayrıca ordu tarafından hayvanları ve insanları takip etmek için kullanılmış ve ayrıca bekçi köpekleri olarak görevlendirilmişlerdir.[3]

18. ve 19. yüzyıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Louis-Michel van Loo'nun Prenses Ekaterine Dmitrievna Golitsyna portresi (1759)
Moskova, Puşkin Güzel Sanatlar Müzesi

Pug'ın popülaritesi onsekizinci yüzyıl boyunca Fransa'ya da ulaştı. Napolyon Bonapart ile evlenmeden önce Joséphine de Beauharnais, Les Carmes hapishanesinde tutulduğu süre boyunca pug köpeği Şanslı (Fortune) aracılığı ile ailesine mektuplar gönderdiği bilinmektedir.[14] Pug İtalya'da da iyi bilinirdi. 1789'da, Bayan Piozzi, günlüğünde, Küçük pug köpeği ya da Hollandalı mastif Londra'yı Padova için terk etti. Gördüğüm her arabanın içerisinde bir pug var. yazmıştır.[11]

İngiliz ressam William Hogarth'ın kendisini adadığı bir dizi pugı vardı. Günümüzde Londra Tate Galerisi'nde yer alan ve 1745'te kendisini pugı Trump ile resmettiği bir portresi de mevcuttur.[15]

Ondokuzuncu yüzyıl İngiltere'sinde Kraliçe Victoria hükümdarlığında bu cins köpek varlığını sürdürdü.[16] Aralarında Olga, Pedro, Minka, Fatima ve Venüs'ün de bulunduğu kendi yetiştirdiği pek çok pugı vardı.[3] Köpeklere karşı olan ilgisi, 1873'te Kennel Club'ın kurulmasına da önayak oldu.[3] Victoria açık kahverengi ve kayısı renkli pugları tercih ederken, Aristokrat Lady Brassey 1886'da Çin'den getirdiği siyah renkli pugların popülerleşmesine yardımcı olmuştur.[1][3]

18. ve 19. yüzyıla ait çizimlerde ve çalışmalarda genellikle daha uzun bacaklara ve buruna ve kesik kulaklara sahiplerdi. Günümüz pugların görünümü muhtemelen 1860'tan sonra doğrudan Çin'den ithal edilen puglar sonucunda belirmiştir. Bu pugların daha kısa bacakları ve modern tarzda pug burunları vardır. Kulakların kesilmesi 1895'te yasaklandı.[17]

Pug, Birleşik Devletler'e ondokuzuncu yüzyılda getirildi (Amerikan Kennel Club bu cinsi 1885'te tanıdı) ve çok geçmeden kendisine aile evlerinde ve köpek şovlarında yer buldu.[3] 1981'de Dhandys Favorite Woodchuck, Westminster Kennel Club şovunu Birleşik Devletler'de kazanarak, şovların başladığı 1877 tarihinden bu yana şovu kazanan ilk pug unvanına sahip oldu.[18] 2004 yılında Rio de Janeiro, Brezilya'da düzenlenen Dünya Köpek Şovu'nda (Şovun En İyisi) Dünya Şampiyonu da Double D Cinoblu's Masterpiece adında bir pug idi. Amerikan Pug Köpek Kulübü 1931 yılında kuruldu ve aynı yıl AKC tarafından tanındı.[19]

Sağlık problemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Pugların büyük ve anlamlı bakışlara sahip gözleri ve uzun bir dile sahip kırışık bir yüzü vardır. Kırışıklara iyi bakılmaması ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Pugların uzun burunları ve belirgin kaş kemerleri olmadığından, proptoziz, kornea yırtılması ve ağrılı göz kapaklarının içe kıvrılması gibi göz rahatsızlıklarına meyillidirler.[3] Küçük solunum yolları sebebiyle nefes alma zorluğu çekmelerinin yanı sıra, dilleri üzerinden buharlaşma aracılığı ile sıcaklık kontrolünü verimli bir şekilde yapamazlar. Bir pugın normal vücut sıcaklığı 38 °C (100 °F) ila 39 °C (102 °F) arasındadır. Eğer vücut ısısı 41 °C (106 °F) çıkarsa, kendilerini serinletebilmeleri mümkün olmaz ve oksijen gereksinimleri en üst düzeye çıkar. Bu gibi durumlarda hiç zaman kaybetmeden vücut ısılarının düşürülmesi gerekmektedir. Vücut sıcaklığının 42 °C (108 °F) olması durumunda iç organları hücresel seviyede parçalanmaya başlar ki bu durum uzun dönemli sağlık problemlerine ve hatta ölüme bile yol açabilir.[20]

Hareketsiz bir yaşam süren puglar obeziteye meyillidirler ancak düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme ile bu durumun önüne geçilebilir.[21] İngiltere Köpek Kulübü anketine göre Pugların ortalama ömrü 10 yıldır.[22]

BBC tarafından hazırlanan bir belgeselde cins köpeklerin hatalı olarak aşırı bir şekilde yakınları ile çiftleştirildiğine dikkat çekilirken, Londra Imperial Koleji'nde yapılan bir çalışmaya göre Birleşik Krallık'taki 10.000 pugın gen havuzu geriye doğru takip edildiğinde sadece 50 ortak ataya ulaşılmıştır.[23]

Medya ve kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paglar, Men in Black, Men in Black II ve Men in Black animasyon dizisinde Pug Frank rolünde yer almışlardır. Bu türün yer aldığı diğer filmler arasında Köpek Oteli, The Adventures of Milo and Otis,[24] Disney'in Pocahontas'ı[25] 12 Rounds,[26] Marie Antoinette,[27] Dune ve The Great Race bulunmaktadır. Televizyonda ise The King of Queens, Spin City, Legend of the Dragon, The West Wing ve Eastenders gibi programlarda yer almışlardır.[28]

Puglar ayrıca aralarında Molly Moon dizisindeki hipnoz Petula,[29] Mansfield Park'taki Bayan Bertram'ın pugı[30] gibi kurgusal basılı medyada ve Pugs: God's Little Weirdos kitabında da yer aldı.[31] Puglar ayrıca Nintendo DS taşınabilir video oyun konsolu için hazırlanan Nintendogs adlı oyununda[32] ve Blizzard Entertainment'ın World of Warcraft oyununda Arsız Pug olarak yer almışlardır.[33] Cheeka, Hutch'ın Hindistan'daki hücresel şebeke servisine ait Sen & Ben reklam kampanyası dahilinde yer alan ünlü bir pugdır. Ünlü pug sahipleri arasında finansal sohbet programı sunucusu ve yazar Dave Ramsey, komedyen Maria Bamford, yayımcı Jonathan Ross, aktris Jessica Alba, aktör Hugh Laurie, gitarist Jamie Jazz, moda tasarımcısı Valentino Garavani, futbolcu Zlatan Ibrahimović,[34] aktör Gerard Butler,[35] aktris Jenna Elfman[36] ve müzisyen Rob Zombie[37] yer almaktadır.

23 Mayıs 2007'de The Onion'ın web sürümünde yayımlanan "Köpek Yetiştiricileri 2007 Pugları İçin Devasa Bir Toplatılma Çağrısında Bulundu"[38] başlıklı yalan haber makalesinde bu tür hicvedilmiştir. Makalede puglar ve onların sahiplerinin köpek ve onun karakteristikleri hakkında hatalalı üretim olduğu hakkındaki görüşleri satirize edilmiş ve Amerikan Pug Yetiştiricileri Birliği direktörünün sözde açıklaması ile "kanıtlanmıştır": Her ne kadar pug sahipleri köpek arızalarına aşina olsalar da, son dönemde yetiştirilen puglar alışılagelmiş eklem sorunları, aşırı ısınma, krizler, kronik solunum yetmezliği ve yardım olmadan doğuramama problemlerinin çok ötesinde problemlere yakalanmaya meyillidirler. Son model Puglar kesinlikle kabul edilebilir bir köpek türü değildir."[38]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Pug ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e "American Kennel Club - Pug History". AKC.org. American Kennel Club. 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2006. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2011. 
  3. ^ a b c d e f g h i j k l m n Farr, Kendall (1999). Pugs in Public. New York: Stewart, Tabori & Chang, a division of U.S. Media Holdings. 1556709390. 
  4. ^ "Pug Health Guide". Pugs.org. op. cit. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 
  5. ^ a b c "American Kennel Club - Pug". AKC.org. op. cit. 24 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2008. 
  6. ^ "Ears". Pugs.org. Pug Dog Club of America. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 
  7. ^ Marien, Catherine. "Rare Pug Colors". PugInformation.org. 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  8. ^ "Pug Temperament and Personality". PugInformation.org. 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  9. ^ "Welcome & History of the Pug". Pugs.org. op. cit. 30 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2009. 
  10. ^ a b Belmonte, Brenda (2005). The Pug Handbook. Barron's Educational Series. s. 1. 978-0764124884. Erişim tarihi: 17 Ocak 2010. 
  11. ^ a b Maggitti, Phil (2000). Pugs: Everything about Purchase, Care, Nutrition, Behavior, and Training. Barron's Educational Series. s. 10. 978-0764110450. Erişim tarihi: 17 Ocak 2010. 
  12. ^ Conway, D. J. (2001). Magickal Mystical Creatures: Invite Their Powers Into Your Life. Llewellyn Publications. s. 108. 978-1567181494. Erişim tarihi: 16 Ocak 2010. 
  13. ^ Moffat, Norma (2006). Cavalier King Charles Spaniel: Your Happy Healthy Pet (2. basım bas.). Howell Book House. ss. 19. 0471748234. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  14. ^ Katharine Macdonogh (Ağustos 1996). "Prison Pets in the French Revolution". History Today. Cilt 46. 
  15. ^ "Tate Britain| Past Exhibitions | Hogarth - Room 1". Tate.org.uk. 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 
  16. ^ Mathews, Mike (27 Şubat 2006). "The Royal Pug". Buzzle.com. 1 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  17. ^ "Pugs in Art". The Bulldog Information Library. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2010. 
  18. ^ Cunliffe, Juliette. "History of the Pug". DogChannel.com. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  19. ^ "Pug Wins World Championship Show". PugNews.com. 20 Nisan 2004. 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  20. ^ "Keeping your pug cool during the dog days of summer". OwnedByPugs.com. 18 Temmuz 2005. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  21. ^ "Obesity in Pugs". PugInformation.org. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  22. ^ "2004 KC/BSAVA Purebred Dog Health Survey" (PDF). 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2010. 
  23. ^ "Pedigree dogs plagued by disease". BBC News. 19 Ağustos 2008. 18 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  24. ^ "The Adventures of Milo and Otis". MoviePooper.com. 31 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009. 
  25. ^ "Pug Power: Pugs In Cinema". MutantReviewers.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  26. ^ "Critic Reviews: 12 Rounds". Fandango.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  27. ^ "Trivia for Marie Antoinette (2006)". 17 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2010. 
  28. ^ "Pug Information". SarahsDogs.com. 3 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  29. ^ Shannon, Terry Miller. "Review: Molly Moon's Hypnotic Time Travel Adventure". KidsReads.com. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  30. ^ "Lady Bertram's Lapdog: In the Empire Rests in Mansfield Park". OxfordJournals.org. Oxford: Oxford University Press. 2005. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  31. ^ Kellet, Dave (9 Temmuz 2008). "Announcement: The Next Book!". SheldonComics.com. 27 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  32. ^ "IGN UK Nintendogs: Dachshund & Friends Review". IGN UK Edition. 22 Ağustos 2005. 28 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  33. ^ Fernandez, Angelo (4 Kasım 2009). "MMO Champion Brings us Perky Pug Preview". EveryJoe.com. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  34. ^ "History of Zlatan Ibrahimovic". Zlatan.me. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  35. ^ Herbst, Diane (26 Ağustos 2009). "New York Man Accuses Gerard Butler of Hitting His Dog". People. Los Angeles, ABD: Time, Inc. 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  36. ^ "Jenna Elfman". HSUS.org. The Humane Society of the United States. 2 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  37. ^ "Zombie's Pug Keeps Pals in Check". ContactMusic.com. 28 Ağustos 2006. 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2009. 
  38. ^ a b "Dog Breeders Issue Massive Recall Of '07 Pugs". The Onion. 23 Mayıs 2007. 18 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008.  Sayı 43•21.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pug&oldid=33653817" sayfasından alınmıştır