Keltler

Keltler (Latince: Celtae, Galli) Tarih öncesi ve İlk Çağ döneminde Avrupa'da yaşayan ve günümüzde altı ulustan oluşan bir halktır. Dört bin yıl kadar önce Keltler, anavatanları olan Orta Avrupa'dan^{[kaynak belirtilmeli]} göç ederek özellikle Büyük Britanya Adaları'na, İspanya'ya ve Galya'ya yerleştiler.

Demir Çağında Britanya ve İrlanda'nın sakinlerini Keltler oluşturuyordu.^[1]^[2]^[3]^[4] Savaşçı ve avcı oldukları kadar mükemmel çiftçiydiler. Tekerlekli pulluğu ve fıçıyı icat ettiler. Yayılmaları batıda, Bronz Çağı'nın sonuna ve Demir Çağı'nın başına denk gelir. Sayısız göçleri sırasında Yunanların, Etrüsklerin, İtalyotların tekniklerini benimsediler; kazancılığı ve çömlekçiliği geliştirdiler. Onların yaptığı yollara sonradan Romalılar taş döşeyecekti. Çoğu zaman birbirine rakip kabileler ve klanlar halinde toplanmış olan Keltler, gerek yaşama biçimi, gerek kültür yönünden özgün bir halktı. Ürünlerin koruyucusu sayılan kır tanrılarına taparlar, geleneklerin koruyucusu olan hem kâhin, hem yargıç niteliğindeki din adamlarının (druidler) yönetiminde yaşarlardı.

MS 1. yüzyılda Romalılar tarafından kısmen yıkılan Kelt uygarlığı, gene de, Orta Çağ'a kadar yaşayageldi. Bugün bile, bazı Breton ve İrlanda törelerinde bu uygarlığın varlığını sürdürdüğü görülür.

Kelt terimi

Keltlerin ilk kez keltoi tabiriyle anıldığı ilk yazılı kaynak Yunan tarihçi Hecataeus'a (MÖ 517) aittir. Hecataeus, Kelt kabilelerini Rhenaina (Batı/Güneybatı Almanya) bölgesinde gösterir. Yunan mitolojisine göre Keltus Herakles ve Keltin'in oğlu, Bretannus'un kız kardeşidir. Keltus, Keltlerin ilk atası haline gelmiştir. Latincede Celta Herodot'un Gauller için kullandığı bir terim haline gelir. Romalıların kullandığı Celtae Goidheller ve Britonlar olarak ayrılan adalı Keltleri değil kıta Gaullere atıfla kullanılır.

Modern İngilizcede terim (Edward Lhuyd'un yazılarında, 1707) kullanılır ve 17. yüzyılın diğer bilginleri bu terimi Büyük Britanya'nın ilk sakinlerinin tarihi ve dillerine atıfla kullanırlar.

Günümüzde "Kelt" ve "Keltik" terimi (Kelt ve Keltik olarak telaffuz edilir) belirli bir etnik grup ve bu grubun dillerine atıfla kullanılır. Seltik (Celtic şeklinde yazılış değişmez) diye telaffuz edilen kullanım ise belirli spor takımlarının (Boston Celtics, Celtic, Celta Vigo gibi) isimleriyle sınırlı olarak kullanılmaktadır.

Anadoluda Keltler

Milattan önce 279 civarları Keltler balkanlardan, günümüzde Türkiye içerisindeki Anadolu topraklarında bulunan Galatya'ya (günümüzdeki Ankara ve Eskişehir'i kapsayan) bölgeye yerleşmişlerdir, Yunanlar tarafından asimile edilmişlerdir ancak kültürlerini korumuşlardır.

Kelt ülkeleri

Bretonya (Breizh)
Cornwall (Kernow)
Galler (Cymru)
İrlanda (Eire)
İskoçya (Alba)
Man Adası (Mannin)
Kuzey İrlanda (Tuaisceart Éireann)

Kelt dilleri

Bu altı ulus Kelt Kongresi (Celtic Congress) Kelt Birliği ve Pan-Kelt grupları tarafından Kelt ulusları olarak kabul edilirler. Her ulus bir Kelt dili konuşmaktadır ve bu onların Keltliğinin de göstergelerinden biridir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Koch, John (2005). Celtic Culture: a historical encyclopedia. Santa Barbara: ABC-Clio. ss. xx. ISBN 978-1-85109-440-0. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010.
^ James, Simon (1999). The Atlantic Celts – Ancient People Or Modern Invention. University of Wisconsin Press.
^ Collis, John (2003). The Celts: Origins, Myths and Inventions. Stroud: Tempus Publishing. ISBN 0-7524-2913-2.
^ Pryor, Francis (2004). Britain BC. Harper Perennial. ISBN 978-0007126934.

[Koch_encyclopedia-1] Koch, John (2005). Celtic Culture: a historical encyclopedia. Santa Barbara: ABC-Clio. ss. xx. ISBN 978-1-85109-440-0. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010.

[SJames-2] James, Simon (1999). The Atlantic Celts – Ancient People Or Modern Invention. University of Wisconsin Press.

[JCollis-3] Collis, John (2003). The Celts: Origins, Myths and Inventions. Stroud: Tempus Publishing. ISBN 0-7524-2913-2.

[FPryor-4] Pryor, Francis (2004). Britain BC. Harper Perennial. ISBN 978-0007126934.

[1]