Afrika tripanosomiyazisi
| Afrika Tripanosomiyazisi | |
|---|---|
 | |
| Tripanosomiyazinin kan frotisinde boyanmıș hali. | |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları  |
Afrika tripanosomiyazisi veya uyku hastalığı[1] insan ve hayvanlarda gӧrülen parazitsel bir hastalıktır. Trypanosoma brucei adındaki bir canlı türünden kaynaklanır.[2] İnsanlara bulașabilen iki türü vardır, Trypanosoma brucei gambiense (T.b.g) ve Trypanosoma brucei rhodesiense (T.b.r.).[1] Bildirilen vakaların %98'ine neden olan tür T.b.g.'dir.[1] Her iki türü de hastalıklı çeçe sineği ısırığı ile bulașır ve en ҫok kırsal alanda gӧrülür.[1]
Hastalığın ilk safhasında ateș, bașağrısı, kașıntı ve eklem ağrıları gӧrülür.[1] Bu belirtiler ısırıktan sonra bir ila üҫ hafta iҫerisinde bașlar.[3] İlerleyen hafta ve aylarda, ikinci evre, bilinҫ bulanıklığı, hareket bozukluğu, uzuvlarda hissizlik ve uyku bozukluğu ile bașlar.[1][3] Teșhis kan frotisi veya lenf bezi sıvısı boyandığında parazitin gӧrülmesi üzerine konur.[3] Hastalığın birinci ve ikinci evresi arasındaki ayrımı yapabilmek iҫin ҫoğunlukla omurilik sıvısından lomber ponksiyon yolu ile ӧrnek alınması gerekir.[3]
Hastalığın ilerlemesinin ӧnlenmesi iҫin tehlike altındaki nüfusuta T.b.g iҫin kan taraması uygulaması gerekir.[1] Hastalık nӧrolojik belirtiler bașlamadan erken teșhis edilirse tedavi daha kolaydır.[1] İlk evrede tedavi pentamidine veya suramin isimli ilaҫlarla yapılır.[1] İkinci evrede tedavi eflornithine veya T.b.g iҫin nifurtimox ve eflornithine'nin beraber kullanımını gerektirir.[3] Melarsoprol hastalığın iki türü iҫin de etkili olurken, ciddi yan etkileri olduğu iҫin genellikle sadece T.b.r. iҫin kullanılır.[1]
36 ülkede 70 milyon nüfusu tehdit etmesiyle beraber, bu hastalık genellikle Sahra Altı Afrika'nın, belirli bӧlgelerinde devamlı olarak gӧrülür.[4] Ölümler 2010'da, 1990'da kaydedilen 34,000'den, 9000'e düșmüștür.[5] Tahmini, 30,000 kişi șu anda hasta olmakla beraber 2012'de hastalığın 7000 kişiye daha bulașması beklenmektedir.[1] Vakaların yüzde 80'i Kongo Demokratik Cumhuriyeti iҫinde gӧrülmektedir.[1] Yakın tarihte üҫ büyük salgın gӧrülmüștür: bir tanesi 1896 ila 1906 yıllarında Uganda ve Kongo Havzası'nda; diğer ikisi 1920 ila 1970 yıllarında birden fazla Afrika ülkesinde vuku bulmuștur.[1] Diğer hayvanlar, ӧrneğin inekler de, hastalığı tașıyabilirler ve hastalanabilirler.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k l m n WHO Media centre (June 2013). "Fact sheet N°259: Trypanosomiasis, Human African (sleeping sickness)". 4 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ MedlinePlus Encyclopedia Sleeping sickness
- ^ a b c d e Kennedy, PG (1 Şubat 2013). "Clinical features, diagnosis, and treatment of human African trypanosomiasis (sleeping sickness)". Lancet neurology. 12 (2). ss. 186-94. PMID 23260189.
- ^ Simarro PP, Cecchi G, Franco JR, Paone M, Diarra A, Ruiz-Postigo JA, Fèvre EM, Mattioli RC, Jannin JG (2012). "Estimating and Mapping the Population at Risk of Sleeping Sickness". PLoS Negl Trop Dis. 6 (10). ss. e1859. doi:10.1371/journal.pntd.0001859.
- ^ Lozano, R (15 Aralık 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet. 380 (9859). ss. 2095-128. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |