Adulis

Adulis (Müsned: 𐩱 𐩵 𐩡 𐩪, Ge'ez: ኣዱሊስ Yunanca: Ἄδουλις^[1]) Kızıldeniz'de Zula Körfezi'nde antik bir şehirdi. Massawa'nın yaklaşık 40 km güneyinde yer alan antik şehrin kalıntıları günümüz Eritresinin Zula şehrinde yer almaktadır. Damot ve Aksum imparatorluklarının bir parçası olarak olarak görülen bu liman şehri, bir ticaret merkeziydi. Lüks malları ve ticaret yolları ile Antik Yunanistan ve Bizans İmparatorluğu'na yakındı.

Adulis, kazı yapılan ilk Aksum yerleşimlerinden birisiydi. 1840 yılında Vignaud ve Petit yönetiminde Eritre'ye giden bir Fransız heyeti burada ilk araştırmayı gerçekleştirmiş ve burada tapınak olduğu düşünülen üç yapının yerini gösteren bir harita hazırlamıştır. 1868'de Napier'in II. Tewodros'a karşı seferine bağlı işçiler Adulis'i ziyaret etmiş ve Bizans benzeri bir kilisenin temelleri de dahil olmak üzere birçok binayı ortaya çıkarmışlardır.

Adulis'teki ilk bilimsel kazılar, 1906'da R. Sundström'ün gözetiminde bir Alman seferi tarafından gerçekleştirilmiştir. Sundström sitenin kuzey kesiminde çalışarak "Adulis sarayı" olarak adlandırdığı büyük bir yapıyı ortaya çıkarmış ve Aksum dönemine ait sikkeler bulmuştur. Keşif gezisinin sonuçları 1913'te dört cilt olarak yayınlanmıştır.

İtalyan Roberto Paribeni ertesi yıl Adulis'te arkeolojik kazıları sürdürmüş ve Sundström'ün daha önce bulduğuna benzer birçok yapı ve bir dizi sıradan konut keşfetmiştir. Çok sayıda çanak çömlek ve şarap amforaları da bulmuştur. Şimdi Ayla-Axum Amforaları olarak adlandırılan bu tip amforalar, o zamandan beri, Kara Assarca Adası da dahil olmak üzere Eritre'deki diğer bölgelerde de bulunmuştur.

1961 ve 1962'de Etiyopya Arkeoloji Enstitüsü, Francis Anfray liderliğindeki bir keşif gezisine sponsor olduğunda, bir kazı olmaksızın geçen süre sayısı 50 yıla ulaşmıştı. Bu kazı, yalnızca geç Aksum krallığı ile güçlü bir benzerlik gösteren malzemeleri değil, aynı zamanda bir yıkım tabakasını da ortaya çıkarmıştır. Bu da sonraları Kobishchanov'u Adulis'in 7. yüzyılın ortalarında bir Arap baskınıyla yok edildiğini iddia etmeye sevk etmiştir.

Günümüzde İtalyan arkeologlar tarafından araştırılan antik şehrin surları yoktur. Kuzeydeki 3 nefli kilise radyokarbon ya da sikke buluntusu olmaksızın 4. yüzyıla tarihlendirilirken, antik kentin batısında kalan bir başka kilise de keşfedilmiştir.

• Matara
• Nakfa

• G W Bowersock. The Throne of Adulis: Red Sea wars on the eve of Islam. Oxford: University Press. 2013. (reviewed by Peter Thonemann in "Gates of Horn", Times Literary Supplement, 6 December 2013, pp. 9–10)
• Stuart Munro-Hay. Aksum: An African Civilization of Late Antiquity. Edinburgh: University Press. 1991.
• Yuri M. Kobishchanov. Axum (Joseph W. Michels, editor; Lorraine T. Kapitanoff, translator). University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State Univ. Press, 1979.