ngabul, malunem

ngabul, malunem (鹿)

ngabul a kaput (鹿科)

是偶蹄目反芻亞目下的一科，目前全世界有18屬41種。其中包括白尾鹿、騾鹿、加拿大馬鹿、駝鹿、紅鹿、馴鹿、梅花鹿、黇鹿、西方狍等。

ngabul a kaput (鹿科) u tusaay (atu sepatay) ku kuku'a aadupan, sisa u u-ti-mu (偶蹄目), u i sasaay nu fan-cu-mu (反芻目) hanay a kaput, ayza u kitakit idaw ku sabaw tu walu mikitinay sepat idaw ku cacay a hicahicaay.

nina kaput ilabuay pasu salengacay kikul a ngabul(Payuey-lu, 白尾鹿), ulu a ngabul,(lu-lu, 騾鹿 ), Kanata a subayu a ngabul (Canata ma-lu, 加拿大馬鹿), sipucuay ku kulul a ngabul(Tu-lu, 駝鹿 ), sumanahay a ngabul (Hung-lu, 紅鹿), aecawan a ngabul, (Sing-lu, 馴鹿), u baluay a ngabul(Meyhwa-lu, 梅花鹿), Cang a ngabul(Cang-lu黇鹿 ), nutipanay a paw (si-fang-paw, 西方狍) hatiza .

所有的公鹿（除了獐外）及母馴鹿頭上長有角並每年更新，此點可與其他頭上長有角但終生不換角的動物例如羚羊做區別。

maminnay a hukang a ngabul (caay sausien ku cang [獐]) atu tataynaay sing-lu (馴鹿) a ngabul sa, i tangah nuheni sinilangaw tu ngawa', ina ngawa'paymihmihcaan paliyunen, nika u lin-yang (羚羊) hananay i kauzipan nuheni caay ka paliyun tu ngawa'nuheni tu paymihmihcaan, wini ku kasasizuma nuheni.

通常只有公鹿長有鹿角，馴鹿是唯一一種公鹿和母鹿都長角的鹿，但母鹿的角要小得多。

alahicaan u hukang a ngabul ku singawa'ay, u Sing-lu(馴鹿) sa, u masacacay ku heni u ulang a ngabul atu u tatayna a ngabul ku singawa'ay a ngabul, nika adidi'ku ngawa'nu tatayna a ngabul.

在每年冬天，公鹿的角都會脫落，到春天開始長出新的角，那時鹿角會覆蓋著一層皮，叫做鹿茸。當鹿角成型時，鹿茸就會脫落。

tu mihmihcaan i kasienawan, u ngawa' nu ulang a ngabul matulak sa, katukuh i sadingsingan mucelak aca tahekal ku baluhay a ngawa',  imahini ina baluhay a ngawa' matahab i lalabu nu banges,  u maka mulutucay a ngawa'nu lutungay a ngawa'(Lu-zung, 鹿茸) han pangangan, ya ngawa' nu ngabul anu masangawa' tu sa, haymaw satu matulak kiya lu-zung (鹿茸).

母馴鹿的角是在春天脫落的。另外，獐無論公的還是母的，都沒有角，它們用長長的獠牙去自衛。

u ngawa' nu tataynaan anu sing-lu (馴鹿), i sadingsingan matulak. duma sa, u cang (獐) hananay, payawan u anu caaysa u bucingad payawan u ulang a ngabul (hukang)aca u tatayna a ngabul(bucingad )aca, amica inai amin ku ngawa', nika pakaynien i tanayu'ay ihekalay a ngipen nuheni a musikul tu uzip.

分布於亞洲的麝、非洲的長頸鹿以及熱帶非洲與亞洲森林裡的水鼷鹿等雖然屬於廣義上的鹿，但在動物分類學上不屬於鹿科，而分屬麝科、長頸鹿科及鼷鹿科。

mahizaay malakalak i Ya-cu (亞洲) a se (麝), i Fey-cu a tanayu' ku liel a ngabul (cang-cing-lu, 長頸鹿), i kilakilangan nu kacaledesan a Fey-cu (熱帶非洲) atu kilakilangan nu Ya-cu (Ya-cu seng-ling, 亞洲森林) a suye si-lu (水鼷鹿), kanahatu u pulung nu ngabul han, nika pakaynien nipisiteked i aadupan, caay kaw nu ngabul a kaput kuheni, u se (麝), tanayu'ay liel a ngabul (cang-cing-lu, 長頸鹿), si-lu (鼷鹿) a kaput.

鹿廣泛分布於每個大陸，除了大洋洲、南極洲和非洲。

u ngbul hananay malalakalak i cuwacuwa nu ta-lu (大陸), nika i Tayang-cu (大洋洲), Nan-ci-cu (南極洲), Fey-cu (非洲)

雪是鹿最大的敵人之一，但如果雪並不是很大就沒問題。但當雪變得非常厚時，牠們就很難找到食物，因為雪都把食物蓋住了。

u ada nu ngabul sa u suledas, nika caay kaw tabakiay a kawaw kyuni. anu kibetul tu ku suleda sa, utiih kuheni makatepa tu kakanen, zayhan tabuen namin nu suleda ku kakanen .

另外，雖然鹿跑得很快，但由於有些鹿可達300公斤重，當牠們跑時就會陷到雪中，令牠們的速度變慢。僅50公斤的狼便很容易追上牠們。

duma sa, kanahatu kalamkam ku duba' nu ngabul, nika u zuma a ngabul makaala tu tulu a lasubu ku daduy nu baeket (kung-cing, 公斤), anu maduba' ku heni sa maculemuh i susuledaan, mahaymaw tu aca ku duba'nu heni, lima a bataan ku daduy a lang (狼), kalamkam maletep tu ku heni.

鹿對人類長久以來就具有很高的經濟價值，但是鹿並不像綿羊、山羊、豬和牛等動物那麼容易馴養，因此鹿的來源主要是通過獵取。

u ngabul pakaynien i tademaw hatini tu ku tenes idaw ku talakaway a lalaculan a epuc, zayhan caay kadayum pahabay tu ngabul, kyu pahabay ku tademaw tu mian-yang (綿羊), sang-yang (山羊), pabuy atu katalalan, sisa hanu nipiadup ku saala tu ngabul ku tademaw.

在台灣，東部是主要的養鹿場建立地區，台灣的梅花鹿於日治時期之前就已經被獵取殆盡，目前野生的族群是因養鹿場保種培育後野放的，在綠島，鹿已經多到對生態造成困擾。

i Taywan, i nuwalian ku sakaydihan mipatizeng  tu pahabayan tu ngabul a kakitidaan, ayaw nu kalipunan a pikuwan, i Taywanay a sibaluay a ngabul (mey-ha-lu, 梅花鹿), mahiniay a ngabal mamin a maadup nayinayi tu, sisa ayzaay ya i hekalay masaupuay a ngabul, u nanipahabay nuheni, balaki tu pazengpazeng han tu i hekal, sisa yadahyadah satu ku ngabul i Lyu-daw (綠島), zayhan misakasak tu nipalumaan,atu kauzipan nu tademaw  kuheni, kyu u sakalibutan tu nu itiniay ayza.

• nisulitan ni Mahi Takas aci Uwi Habay.

• 維基百科：https://zh.wikipedia.org/wiki/鹿科