Mayotte
Mayotte (Sefora: Mayotte, o bitsoa [majɔt]; Shimaore: Maore, IPA: [maˈore]; Malagasy: Mahori) ke lefapha la mose ho maoatle le sebaka sa Fora se bitsoang ka molao Lefapha la Mayotte (Sefora: Département de Mayotte). E na le sehlekehleke se seholo, Grande-Terre (kapa Maore), sehlekehleke se senyane, Petite-Terre (kapa Pamanzi), le lihlekehleke tse 'maloa tse potileng tsena tse peli. Mayotte ke karolo ea sehlekehleke sa Comoros, se karolong e ka leboea ea Mozambique Channel Leoatleng la India ho tloha lebopong la Afrika Boroa-bochabela, lipakeng tsa leboea-bophirima ho Madagascar le leboea-bochabela ho Mozambique. Boemo ba lefapha la Mayotte ke ba morao-rao mme sebaka sena se sala, ka lehlakoreng le leng, se futsanehileng ka ho fetisisa Fora. Mayotte leha ho le joalo e ruile haholo ho feta linaha tse ling tsa Channel ea Mozambique, e e etsang sebaka se seholo sa bajaki ba seng molaong.
Sebaka sa naha ea Mayotte se boholo ba lisekoere-k'hilomithara tse 374 (144 sq mi) mme, ka batho ba eona ba 279,471 ho latela likhakanyo tsa semmuso tsa Pherekhong 2020, e na le baahi ba bangata haholo ho baahi ba 747 ho km2 (1,935 ka sq mi). Toropo e kholo le setereke ke Mamoudzou ho Grande-Terre. Leha ho le joalo, Boema-fofane ba Machaba ba Dzaoudzi – Pamandzi bo sehlekehlekeng se haufi sa Petite-Terre. Sebaka sena se tsejoa hape e le Maore, lebitso la sehlekehleke sa eona se seholo, haholoholo ke babuelli ba ho kenyelletsoa ha sona ho Union of the Comoros.
Le ha e le lefapha, Mayotte joale e se e le karolo ea bohlokoa ea Fora, boholo ba baahi ha ba bue Sefora joalo ka puo ea bona, empa bongata ba batho ba lilemo tse 14 le ho feta ba tlaleha palo ea batho hore ba ka bua Sefora (se nang le maemo a fapaneng a phollatsi). Puo ea ba bangata ke Shimaore, e leng puo ea Sabaki e amanang haholo le mefuta e meng lihlekehlekeng tse haufi tsa Comoros. Puo ea bobeli e buuoang haholo ke Sebushi, e leng puo ea Semalagasy, eo ho eona ho nang le mefuta e 'meli, Kibushi Kisakalava, e amanang haholo le puo ea Sakalava ea Malagasy le Kibushi Kiantalaotra. Ka bobeli ba susumelitsoe ke Shimaore. Boholo ba baahi ke Mamoseleme.
Sehlekehleke sena se ne se na le baahi ba tsoang boahelani ba Afrika Bochabela mme hamorao ho ile ha fihla Maarabia, a ileng a tlisa Boislamo. Sultanate e thehiloe ka 1500. Lekholong la bo19 la lilemo, Mayotte o ile a haptjoa ke Andriantsoly, eo e neng e le morena oa Iboina naheng ea Madagascar, 'me hamorao a hloloa ke lihlekehleke tsa boahelani tsa Mohéli ebe Anjouan pele a rekoa ke Fora ka 1841. Batho ba Mayotte ba ile ba khetha ho sala ka lipolotiki e le karolo ea Fora ho referendamo ea 1974 mabapi le boipuso ba Comoros. Mayotte e ile ea ba lefapha la mose ho maoatle ka la 31 Hlakubele 2011 mme ea e-ba sebaka se kantle ho European Union ka la 1 Pherekhong 2014, kamora referendum ea 2009 e nang le sephetho se makatsang molemong oa boemo ba lefapha.
Lefapha le lecha le tobane le mathata le liphephetso tse kholo. Ho latela tlaleho ea INSEE e phatlalalitsoeng ho 2018, 84% ea baahi ba phela tlasa moeli oa bofuma (o thehiloeng ho € 959 ka khoeli le ka lelapa ka leng), ha ho bapisoa le 16% toropong ea toropo ea Fora, 40% ea matlo a bolulo ke masenke a masenke, % ea malapa ha a na metsi, 'me 34% ea baahi ba pakeng tsa lilemo tse 15 le 64 ha ba na mosebetsi. Ka 2019, ka kholo ea baahi ea selemo le selemo ea 3.8%, halofo ea baahi e ne e le ka tlase ho lilemo tse 17. Ntle le moo, ka lebaka la bojaki bo bongata bo seng molaong bo tsoang lihlekehlekeng tse haufi, 48% ea baahi ke basele.