Bitka za Alžir (film)
Za ostale upotrebe, v. Bitka za Alžir (razvrstavanje).
| La Battaglia di Algeri معركة الجزائر La Bataille d'Alger | |
|---|---|
 | |
| Režija | Gillo Pontecorvo |
| Scenario | Gillo Pontecorvo Franco Solinas |
| Uloge | Jean Martin Saadi Yacef Brahim Haggiag Tommaso Neri |
| Muzika | Ennio Morricone Gillo Pontecorvo |
| Fotografija | Marcello Gatti |
| Montaža | Mario Morra Mario Serandrei |
| Distribucija | Rizzoli, Rialto Pictures |
| Datum(i) premijere | 3. 9. 1966 (Venecija)
|
| Trajanje | 120 min. |
| Zemlja |  Italija Alžir |
| Jezik | arapski francuski |
| Budžet | 800.000 $ (preračunato) |
Bitka za Alžir (italijanski: La battaglia di Algeri; arapski: معركة الجزائر; francuski: La Bataille d'Alger) je italijansko-alžirski crno-bijeli ratni film snimljen 1966. u režiji Gilla Pontecorva, koji se smatra jednim od najpoznatijih i najuticajnijih ostvarenja politički angažirane kinematografije u 20. vijeku.
Temelji na istinitim događajima, odnosno memoarima Saadija Yacefa, alžirskog aktivista i militanta iz vremena rata za nezavisnost, koji se u filmu pojavljuje tumačeći lik temeljen na samom sebi. Radnja se odvija u gradu Alžiru, prijestolnici Alžira pod francuskom vlašću te započinje 1954. godine kada nacionalistički Front nacionalnog oslobođenja (FLN) stvara ilegalne paravojne formacije koje će nekoliko godina kasnije započeti sa terorističkim napadima na francuske policajce i doseljenike, a što će se s vremenom pretvoriti u brutalan sukob poznat kao bitka za Alžir. Nominalni protagonist, koji se temelji na stvarnoj ličnosti po imenu Ali la Pointe, je sitni alžirski kriminalac koji se tokom boravka u zatvoru priključi FLN-u te postaje jedan od njegovih najboljih boraca prije nego što na kraju pogine u neravnopravnom sukobu sa elitnim francuskim padobrancima koje vodi brutalni, ali efikasni pukovnik Mathieu (čiji lik tumači Jean Martin).
Pontecorvu su poticaj za film pružile ne samo njegova vlastita ljevičarska uvjerenja, zbog kojih je simpatizirao borbu Alžiraca protiv imperijalističke i kolonijalističke vlasti, nego i vlastita iskustva iz Drugog svjetskog rata, odnosno aktivnosti italijanskih partizana čiju je borbu protiv Nijemaca i fašista smatrao sličnom borbi FLN protiv Francuza. Film je snimljen u samom Alžiru uz značajnu financijsku i logistočku podršku alžirske vlade, koju su, nekoliko godina nakon završetka rata i sticanja nezavisnosti, činili veterani FLN. Pontecorvo je film snimao pod snažnim uticajem svog mentora Roberta Rossellinija, odnosno u stilu italijanskog neorealizma, pri čemu je najvažnije bilo inzistiranje na autentičnosti. Upravo zbog toga je odbio angažirati profesionalne glumce, te je inzistirao na naturščicima. Jedini izuzetak je bio relativno nepoznati francuski teatarski glumac Jean Martin koji je, pak, poput lika koji glumi, u stvarnom životu imao vojnička iskustva u Drugom svjetskom i ratu u Indokini. Pontecorvljevo inzistiranje na autentičnosti se odrazilo ne samo kroz montažu sličnu dokumentarnim filmovima, nego i nastojanje da se postigne što veća objektivnost, odnosno prikažu kako su obje strane u sukobu koristile brutalno nasilje - alžirski nacionalisti kroz bomabške napade na nedužne francuske civile, a Francuzi kroz brutalno mučenje i likvidacije zarobljenih militanata.
Usprkos toga, u samoj Francuskoj, gdje su ratne rane bile još svježe, je film bio predmet gotovo univerzalnih osuda i bio zabranjen za prikazivanje punih pet godina. Međunarodna kritika mu je, pak, bila daleko blagonaklonija, a to se najviše moglo vidjeti na samoj premijeri, održanoj na venecijanskoj Mostri, gdje je Bitka za Alžir osvojila Zlatni lav. Tokom sljedećih godina je Bitka za Alžir stekla dodatnu popularnost među članovima militantnih organizacija radikalne ljevice (poput američkih Crnih pantera) koje su ga često navodile kao inspiraciju za svoje aktivnosti. Sa druge strane je zbog svog prikaza kontragerilskih aktivnosti izazvao zanimanje i pojedinih režima, pa je tako 1970-ih bio prikazivan u zloglasnoj argentinskoj Mehaničko-mornaričkoj školi gdje su se oficiri obučavali za borbu protiv urbane gerile. Kasnijim generacijama je, pak, daleko poznatiji slučaj iz ljeta 2003. godine kada je američko Ministarstvo obrane organiziralo prikazivanja Bitke za Alžir oficirima prije odlaska u okupirani Irak, kako bih ih pokušala pripremiti za borbu protiv pobunjenika.
- Brahim Haggiag : Ali la Pointe
- Jean Martin : pukovnik Mathieu
- Yacef Saadi : Djafar, šef Autonomne zone Alira
- Latafi Ahmed : Petit Omar
- Larbi Zekkal : borac FLN
- Samia Kerbash : jedna od djevojaka koja nosi skrivene bombe
- Ugo Paletti : kapetan francuskih padobranaca
- Fusia El Kader : Halima, jedna od djevojaka koja nosi skrivene bombe
- The Battle of Algiers na sajtu IMDb
- Bitka za Alžir (film) na Rotten Tomatoes-u (en)
- Bitka za Alžir (film) na Metacriticu
- The Battle of Algiers na AllMovie-u (en)
- Official website at Rialto Pictures
- Criterion Collection essay by Peter Matthews Arhivirano 2008-06-29 na Wayback Machine-u
- „Gillo Pontecorvo”. answer.com. Pristupljeno December 8, 2011.
