Plan Istok

Plan Istok (poljski: Plan Wschód bio je ratni plan koji je u međuratnom periodu tadašnja Poljska pripremila za slučaj rata sa Sovjetskim Savezom. Iako je Poljska odnijela pobjedu u poljsko-sovjetskom ratu i od Sovjeta 1921. godine ishodila izuzetno povoljni mirovni sporazum, poljsko vodstvo je, pogotovo otkako je na njegovo čelo došao maršal Jozef Pilsudski, smatralo Sovjete glavnom prijetnjom po poljsku sigurnost, a sam Pilsudski je novi rat sa Sovjetima smatrao neizbježnim. Zbog toga su poljske vlasti uložile izuzetan napor da zaštite svoju istočnu granicu. To je uključivalo kako izgradnju fortifikacijskih objekata, koncentraciju najelitnijih i najbolje opremljenih jedinica i održavanje redovnih manevara na istočnim područjima zemlje (danas poznatim kao Kresy).

Iako danas nisu očuvani autentični tekstovi plana, koji je svoju konačnu verziju dobio početkom 1939. godine, historičari su naknadno rekonstruirali njegove glavne detalje. Velikim dijelom je bio temeljen na iskustvima iz poljsko-sovjetskog rata, ali je u obzir uzimao specifične geografske i ekonomske prilike. Kao slabost je prepoznata izuzetna dužina granice sa Sovjetima - 1412 km - kao i pretpostavke da će Sovjeti relativno lako ostvariti brojčanu nadmoću u ljudstvu (3:1) nad poljskim snagama. Poljsko vodstvo je, sa druge strane, kao prednost smatralo to da se glavni industrijski resursi Poljske nalaze na zapadu, uključujući i Centralni industrijski okrug, kao i to da je granica, na sjeveru i jugu lišena prirodnih prepreka, u centru bila u relativno nepristupačnoj šumskoj i močvarnoj oblasti. Poljski planeri su pretpostavljali da će se time stvoriti "uska grla" na kojima se snage Crvene armije moći relativno lako zaustaviti, usporiti, odnosno koristeći veću mobilnost poljskih snaga, "počesno" tući pod ijelovima.

Plan nije bio sproveden u praksu, s obzirom da je krajem 1930-ih došlo do naglog pogoršanja odnosa Poljske sa nacističkom Njemačkom, odnosno što je postalo jasno da mnogo nesporednija opasnost Poljskoj prijeti sa Zapada. Zbog toga su do početka Drugog svjetskog rata glavnina poljskih snaga povučena sa istočnih granica, dok su tamo ostale tek paravojne formacije i tvrđavske trupe. Kada je 17. septembra 1939. došlo do sovjetske invazije, one se, dodatno oslabljenje njemačkom invazijom, nisu bile u stanju efikasno oduprijeti napadačima.