Maurska umjetnost
| Maurska umjetnost | |
|---|---|
 | |
Maurska umjetnost ili Maursko-hispanska umjetnost je naziv za jednu varijantu islamske umjetnosti, koja je niknula na Iberijskom poluotoku za vladavine Omejadskog Kalifata u 8. vijeku.[1]
Nakon tog je nastavila život po emiratima Al-Andalusa i gradovima Magreba (Fès, Rabat, Taza, Tinmel), njen utjecaj proširio se sve do Emirata Sicilija.[1]
Ime je dobila po Maurima koji su došli iz Sjeverne Afrike i zauzeli Iberijski poluotok i brojne otoke na zapadnom Mediteranu početkom 8. vijeka.[2]
To je rezultiralo jedinstvenom mješavinom iberijske, sjevernoafričke i arapske islamske kulture.[3] Tako je nastao stil kao mješavina zatečenih iberijsko-vizigotskih tradicija i sirijsko-iransko-abasidskih koje su donijeli Mauri.[4]
Glavne karakteristike maurske arhitekture su često korištenje različitih lukova u konstrukciji, i bogato dekorirani enterijeri, zamršenom kaligrafijom, floralnim i geometrijskim ornamentima i jarko obojenim keramičkim pločicama.[2]
Rane građevine maurske arhitekture iako su podignute kao islamske bogomolje imale su značajan utjecaj Iberijske kulture. Jedan od najpoznatijih primjera je Velika džamija u Córdobi, koja je danas katolička katedrala.[2] Od 11. vijeka nadalje, maurska arhitektura bila je pod snažnijim utjecajem sjevernoafričke kulture.[3] Primjer za to je slavna Alhambra u Granadi.[3]
Skulptura se svodila na plastičku dekoraciju građevina (kapiteli, vijenci...). Najveća karakteristika su filigranski isklesani detalji ormamenata. Majstori Primijenjene umjetnosti izrađivali su tad vrlo popularne među maurskim plemstvom - kutije od slonovače sa reljefima scena iz života na dvoru.[3]
Slikarstvo je svedeno na arabesku (mješavina kaligrafije i floralno-geometrijskih motiva).[4]
Dobar dio [[Srednji vijek|srednjeg vijeka, maurske zanatlije iz Al-Andalusa bile su poznate po finoći i kvaliteti svojih proizvoda, ne samo na Iberijskom poluotoku već i u dobrom dijelu Evrope.[3] Proslavili su se svojom kvalitetnom grnčarijom iz Málage i Valencije koja je u Italiji utjecala na razvoj majolike.[1] Uz to bili su poznati po ručno tkanim i maštovito obojanim tepisima i po nakitu od emajla.[3]
Maurska umjetnost prestala je postojati u Španjolskoj nakon 1492., kad je Emirat Granada, kao posljednji pao u ruke kršćanskih vladara, ali je nastavila egzistirati u Sjevernoj Africi sve do 16. vijeka.[5]
Čak i nakon što je maurska vladavina završila u Iberiji, maurska umjetnost je nastavila utjecati na umjetnost u Španjolskoj kao i na evropsku renesansu. Maurska umjetnost pomogla je oživljavanju evropskog interesa za grčku i rimsku baštinu , istovremeno dovodeći intelektualno blago islamskog svijeta u Evropu.[3]
To je rezultatiralo time da su Španjolskoj kao i po Evropi i nadalje stvarala djela pod utjecajem mauarske ostavštine kao novi stil - Mudéjar, koja više nisu stvarali maurski umjetnici već oni koji su prihvati vlast kršćanskih vladara (Moriski i sami Španjolci).[3]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „maurska umjetnost” (hrvatski). Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 2.2. 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Moorish Art” (engleski). National Geographic. Arhivirano iz originala na datum 2020-02-04. Pristupljeno 2. 2. 2020.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 „Moorish Art” (engleski). Medieval Chronicles. Pristupljeno 2.2. 2020.
- ↑ 4,0 4,1 „morésco, stile” (talijanski). Treccani. Pristupljeno 30. 1. 2020.
- ↑ „Western Islamic art: Moorish” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 30. 11. 2012.
- Moorish Art (na portalu National Geographic) Arhivirano 2020-02-04 na Wayback Machine-u (en)