Lirika

Lirika je jedan od tri književna roda. Najčistiji oblik lirike, lirska pesma, nosi sve odlike roda: subjektivnost, emocionalnost, neposrednost, slikovitost i ekspresivnost.

Europska lirika započinje svoj razvoj antičkom, grčkom i rimskom poezijom. Kod Grka lirika je označavala samo pesmu koja je praćena muzikom (cirom ili lirom), otuda i ime - lirika), a delila se na mondijsku, koju je izvodio jedan pevač (Alkej, Spafa, Anakreon), i na horsku pesmu (Alkamn, Pundar). Omiljene vrste bile su: oda, himna, skolion i elegija. Za vreme dimanzijskih igara pevala se i izvodila strasna, patetična pesma - ditiramb, koju je pevao hor izvođača dionizijske svetkovine. Rimski pesnici su preuzeli već postojeće forme grčke lirike.

U lirskoj poeziji renesanse javljaju se i novi pesnički oblici: sonet, kancona, stramboto, sestina, stanca, triolet, madrigal (Dante, Petrarka, Mikelanđelo). Pridružimo li tome i kasnije upoznavanje evropskih pesnika s poezijom Bliskog i Dalekog istoka i preuzimanje nekih formi iz arapske (gazela, rubija), jevrejske (psalmi), indijske i kineske lirike, pomenuli smo najpoznatije lirske vrste u dvehiljadegodišnjem razvitku evropske lirike. Prema temama i vrstama osećanja, lirika se delila (i još uvek se u školskoj praksi deli) na: ljubavnu, rodoljubivu, pobožnu, satiričnu, elegičnu, opisnu, idiličnu, šaljivu, poučnu, kojoj se dodaju vrste narodne poezije; pesme o radu, svadbene, uspavanke, obredne, tužbalice, i sve navedene iz istorijske tradicije.

Savremena teorijska misao, uzimajući kao glavnu odrednicu odnos između lirskoga ja i sveta, koji se prostire od sponatanog osećanja, preko uzvišenosti distanciranog osećanja do visokih poetskih uzleta, deli liriku na sledeće vrste: pesmu, elegiju, odu, himnu, ditiramb, misaonu i sentencioznu pesmu.