Ivan Grozni (film)

Иван Грозный
kino-poster
Režija	Sergej Ejzenštejn
Producent	Sergej Ejzenštejn
Scenario	Sergej Ejzenštejn
Uloge	Nikolaj Čerkasov Ljudimla Celikovskaja Serafima Birman Mihail Nazvanov
Muzika	Sergej Prokofjev
Fotografija	Andrej Moskvin Eduard Tise
Datum(i) premijere	30. 12. 1944 (1944-12-30) (prvi dio) 1. 9. 1958 (1958-09-01) (drugi dio)
Trajanje	187 min. I dio: 99 min. II dio: 88 min.
Zemlja	Sovjetski Savez
Jezik	ruski

Ivan Grozni (sh. Иван Грозный) je sovjetski crno-bijeli historijski film u dva dijela, sniman od 1942. do 1946. godine u režiji Sergeja Ejzenštejna, poznat kao posljednji u njegovoj filmografiji. U njemu je prikazan život i vladavina ruskog cara Ivana IV Groznog, čiji lik tumači Nikolaj Čerkasov. Film je nastao za vrijeme drugog svjetskog rata, odnosno u vrijeme kada se Ejzenštejn, kao i mnogi drugi sovjetski filmaši, zbog njemačke invazije sklonio u Alma Atu u današnjem Kazahstanu. Temu za film je predložio sovjetski vođa Staljin koji je Ivana Groznog smatrao jednim od svojih historijskih uzora, odnosno priču o njegovoj vladavini prikazati kao alegoriju na vlastiti režim.

Film se originalno trebao snimiti u tri dijela. Prvi dio, koji prikazuje rane godine Ivanove vladavine, njegove ratne uspjehe i podršku među ruskim seljacima, je prikazan krajem 1944. godine i dobio je Staljinovu nagradu. Drugi dio, u kome se prikazuju Ivanovi obračuni za boljarima, ali i njegova sve veća okrutnost i paranoja, su, pak, od režimskih cenzora prepoznati kao implicitna kritika Staljinovih metoda vladavine. Zbog toga je drugi dio filma završio u bunkeru, te je prikazan tek na Staljinove smrti 1958. godine. Treći dio je, pak, spriječila Ejzenštejnova smrt.

Usprkos toga, Ivan Grozni se smatra jednim od najvažnijih i najzanimljivijih Ejzenštejnovih filmova. Drugi dio također sadrži nekoliko sekvenci snimljenih u boji, što je bio prvi takav slučaj u historiji sovjetske kinematografije. Godine 1962. je ušao u izbor 10 najboljih filmova svih vremena u prestižnoj anketi britanskog filmskog časopisa Sight & Sound.