Prijeđi na sadržaj

Giudicato

Izvor: Wikipedija
Giudicato
Država  Italija
Otok Sardinija
Karta
Karta sardinskih giudicata
Karta sardinskih giudicata

Karta sardinskih giudicata

Giudicato (množina: giudicati) je specifičnost srednjovjekovne Sardinije, nešto poput evropskih kneževina ili kraljevina, koji su egzistirali od početka 10. do početka 15. vijeka.[1]

Historija

[uredi | uredi kod]

Vladari giudicata zvani su iudices de logu (rijeđe reges tj. kralj),[1] od latinskog iudice (dosl. sudac). Titula iudex bila je bizantska inačica za guvernera (zvali su ih i praeses ili judex provinciae), a pojavila se osnivanjem Egzarhata Afrika 582. godine. Kad su muslimani osvojili Siciliju 827. totalno su odrezali Tirensko more od Bizanta, pa se Sardinija morala snalaziti sama. U pismu pape Nikole I iz 864. po prvi put se spominju sardinijski iudici. Po Sardiniji lokalna vlast je ispočetka bila u rukama curatoresa (čuvara) koji su se brinuli o svojim malim curatorijama, nad kojima je bio giudice kao vrhovni sudac i zapovjednik vojske.

Izvorno su giudicati bili bizantske administrativne jedinice, koje su se vremenom osamostalile nakon muslimanske ekspanzije po Mediteranu, koja je onemogućila komunikaciju između Sardinije i Bizanta. Vladare giudicata ispočetka je birala Corona de Logu (skupština), ali kako je rastao feudalizam, uskoro je taj institut zamjenjen dinastijama. Sardinija je imala 4 poznatih giudicata, a oni su bili;

Početkom 13. vijeka tri giudicata, su nasljedstvom dobila žene za vladare: Gallura Elenu 1203., Cagliari Benedettu 1214., a Logudoro Adelasiju 1232. Do kraja vijeka, sva tri giudicata su podpala pod vlast ili Arboreje, Pise ili pak Genove. Cagliari je 1258. podpao pod Pisu, Logudoro 1259. pod Genovu, a Gallura 1288. pod Pisu. Teritoriji koje je zauzela Pisa podpali su tokom 14. vijeka pod španjolske Aragonce, a isto tako i teritoriji kojima su vladali Genovežani. Papa je Investiturom regnum Sardiniae dodjelio sve te teritorije Aragoncima.[1]

Najduže je opstao Giudicato Arborea on se čak uspio proširiti tokom 14. vijeka, pa je zbog tog ušao u sukobe sa Aragoncima, koji su potrajali do 1410. kad je i on pokleknuo nakon što su Aragonci zauzeli njihovu prijestolnicu Oristano.[1]

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Giudicato (talijanski). Treccani. Pristupljeno 28. 5. 2013. 

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]