Przejdź do zawartości

Wojna domowa w Jemenie (od 2015)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pomoc:Ponadczasowość
Ten artykuł od 2021-02 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.
Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Ten artykuł dotyczy konfliktu trwającego od 2015. Zobacz też: Wojna domowa w Jemenie.
Wojna domowa w Jemenie
Ilustracja
Mapa Jemenu pokazująca terytorium aktualnie zajęte przez poszczególnych uczestników konfliktu. Obszar kontrolowany przez zwolenników Hadiego zaznaczono barwą czerwoną, ruch Huti – zieloną, Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego – jasnoszarą, tzw. Państwo Islamskie – ciemnoszarą, Południową Radę Tymczasową – oliwkową, niezależne lokalne ugrupowania – niebieską.
Czas

od 2015

Terytorium

 Jemen,
 Arabia Saudyjska (przy pograniczu z Jemenem)

Przyczyna

antagonizmy polityczne i wyznaniowe, rebelia szyitów, przewrót w 2012

Strony konfliktu
Jemen Zwolennicy Hadiego/Alimigo

Wsparcie:
Koalicja międzynarodowa[1]:

 Stany Zjednoczone[4][5]

Wsparcie niemilitarne:

 Ruch Huti

Wsparcie:
 Iran[6]
 Hezbollah
 Korea Północna[7]
 Rosja[8]

Jemen zwolennicy Alego Abdullaha Saliha (do grudnia 2017)

Dżihadyści:
 Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego
 Państwo Islamskie

Dowódcy
Jemen Raszad al-Alimi

Jemen Abd Rabbuh Mansur Hadi
Arabia Saudyjska Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud
Stany Zjednoczone Joe Biden

Muhammad Ali al-Husi
Salih Ali as-Samad †
Mahdi al-Maszat

Jemen Ali Abd Allah Salih †

Kasim al-Raymi
Nasir al-Wuhajszi †
Abu Bilal al-Harbi

Siły
Jemen 35 000
Arabia Saudyjska 150 000, lotnictwo
Senegal 2100[2]
Bahrajn 15 samolotów, 300 żołnierzy 		150 000

6000
300

brak współrzędnych

Wojna domowa w Jemenie toczy się od 2015 między siłami lojalnymi wobec Abd Rabbuha Mansura Hadiego a niejednolitą zbrojną opozycją. Ugrupowaniami opozycyjnymi są wrogie wobec siebie: ruch Huti, Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego, Państwo Islamskie, oraz lokalne milicje. Hadi wspierany jest militarnie od niemal samego początku konfliktu przez międzynarodową koalicję pod przywództwem Arabii Saudyjskiej.

Przyczyny

[edytuj | edytuj kod]
Mapa przedstawiająca podział plemienny oraz wyznaniowy Jemenu. Nazwy plemion pisane są czerwonymi napisami. Barwą zieloną oznaczono obszary gdzie dominuje szyizm, a żółtą sunnizm. Tereny bezludne nie mają oznaczenia kolorystycznego

Wojna domowa w Jemenie wybuchła na skutek wielu różnych czynników, głównie o charakterze religijnym i plemiennym. Współczesna Republika Jemenu powstała w 1990 roku w wyniku zjednoczenia Jemeńskiej Republiki Arabskiej (północ) oraz Ludowo-Demokratycznej Republiki Jemenu (LDR) (południe). Obie części są podzielone pod względem religijnym. Większość mieszkańców północy jest zajdytami (wyznanie szyickie), a południa sunnitami. Ponadto na podział wyznaniowy nakłada się zróżnicowanie plemienne.

Mimo złączenia w ramach jednego organizmu państwowego tendencje separatystyczne były silne. Zaledwie po kilku latach, w 1994, wybuchła wojna domowa wywołana przez zwolenników niepodległości północy, ponieśli oni jednak porażkę a Jemen pozostał zjednoczony. Niemniej kraj nadal borykał się ze słabością skutkującą znaczną niestabilnością wewnętrzną. Od 1998 na południu trwała rebelia ekstremistów islamskich, a ponadto od 2004 na północy toczyła się rebelia szyickich Hutich. Ruch Huti zrzeszający kilka szyickich plemion od początku swych działań wskazywał chęć uzyskania autonomii dla północnego regionu, z powodu ich dyskryminacji przez rządzących sunnitów[9]. W ciągu pierwszej dekady XXI wieku spory przybierały i traciły na sile, czego przykładem jest zawarcie licznych porozumień pokojowych pomiędzy Huti a władzami centralnymi Jemenu reprezentowanymi przez prezydenta Abdullaha Saliha[10]. Obecna wojna domowa jest bezpośrednią kontynuacją obu tych konfliktów.

 Osobny artykuł: Rebelia szyitów w Jemenie.
 Osobny artykuł: Rebelia islamska w Jemenie.

W styczniu 2011 roku doszło w Jemenie do masowych protestów na fali Arabskiej Wiosny, w wyniku których 25 lutego 2012 r. ówczesny prezydent Ali Abd Allah Salih, który rządził krajem od jego zjednoczenia w 1990 r., przekazał stanowisko szefa państwa nowo wybranemu prezydentowi Abdowi Rabbuhowi Mansurowi Hadiemu. W wyborach prezydenckich brał udział tylko jeden kandydat i zostały one zbojkotowane przez Huti oraz plemiona na południu kraju. Równolegle ze sporem o prezydenturę ponownie zaostrzył się konflikt pomiędzy szyickimi Huti a sunnickimi plemionami.

22 września 2014 r. po kilkutygodniowych protestach społecznych, których jedną z przyczyn było obniżenie dotacji do paliwa, Huti wykorzystując osłabienie władz centralnych pokonali armię jemeńską i zajęli stolicę Sanę. W wyniku negocjacji dotychczasowy rząd podał się do dymisji, a rebelianci uzyskali znacznie większy wpływ na politykę państwa[11].

 Osobny artykuł: Rewolucja w Jemenie.

Powiązania zagraniczne

[edytuj | edytuj kod]

Jednym z aspektów wojny domowej w Jemenie jest regionalna rywalizacja sunnickiej Arabii Saudyjskiej z szyickim Iranem. Obie strony popierają przeciwne sobie frakcje: Arabia Saudyjska sunnickiego prezydenta Hadiego, a Iran szyickich Huti[12]. Konflikt bywa czasami określany jako wojna zastępcza tych dwóch regionalnych mocarstw[13]. Z tych powodów też wsparcia koalicji udzieliły Stany Zjednoczone Ameryki, dążąc do ograniczania wpływów Iranu[14].

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Początek konfliktu

[edytuj | edytuj kod]

20 stycznia 2015 Huti po krótkiej walce zajęli pałac prezydencki, siedzibę szefa rządu oraz lokalne media[15]. Prezydent Abd Rabbuh Mansur Hadi został objęty aresztem domowym. Ogłosił on wówczas ustąpienie ze stanowiska[16]. Jednocześnie Huti ogłosili rozwiązanie parlamentu i zapowiedzieli utworzenia kolegialnego organu mającego wykonywać funkcje prezydenta, co też uczynili 6 lutego 2015 roku proklamując Najwyższy Komitet Rewolucyjny[10]. Najwyższy Komitet Rewolucyjny nie został uznany na arenie międzynarodowej[17]. Nie kontrolował on całości terytorium kraju. 20 lutego 2015 Hadi po miesiącu uwięzienia zbiegł z aresztu, udając się do Adenu gdzie posiadał znaczne poparcie. Następnie w telewizyjnym orędziu oświadczył, że pozostaje jedynym legalnym prezydentem Jemenu, gdyż do swojej rezygnacji został zmuszony wbrew swej woli[16][18][19].

19 marca 2015 roku na lotnisku w Adenie doszło do potyczki stronników Hadiego z oddziałami wojskowymi nie uznający jego władzy. Bezpośrednią przyczyną walki było niezaakceptowanie prezydenckiej decyzji Hadiego z 3 marca 2015 o zdymisjonowaniu generała Abd al-Hafiza as-Sakkafa, będącego zwolennikiem Huti oraz dowodzącym oddziałami sił specjalnych stworzonych w celu walki z rebelią islamską[20][21]. Starcie wygrały siły lojalne wobec Hadiego.

20 marca 2015 Państwo Islamskie przeprowadziło krwawe zamachy terrorystyczne na meczety w Sanie. W odpowiedzi na to wydarzenie przywódca Huti, Muhammad Ali al-Husi, ogłosił mobilizacje swych oddziałów do walki przeciwko islamskim radykałom. Zarzucił także Hadiemu wspieranie organizacji terrorystycznych. Rozpoczęli tym samym kontynuacje swej ekspansji terytorialnej w kierunku zachodnim i południowym.

Interwencja koalicji państw arabskich

[edytuj | edytuj kod]

26 marca 2015 koalicja składająca się z dziewięciu państw arabskich (tj. Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kuwejtu, Bahrajnu, Kataru, Maroko i Jordanii) pod nieformalnym przywództwem Arabii Saudyjskiej rozpoczęła interwencję wojskową skierowaną przeciwko Huti[22]. We wspólnym oświadczeniu wydanym przez członków Rady Współpracy Zatoki Perskiej (oprócz Omanu) poinformowano, że zdecydowano się na interwencję przeciwko rebelii Huti w Jemenie na wniosek uznawanego przez te kraje prezydenta Hadiego[23]. W ciągu pierwszych kilku godzin operacji, siły powietrzne koalicji przejęły kontrolę nad całą przestrzenią powietrzną Jemenu. Rozpoczęto również naloty mające na celu zahamowanie znacznie postępującej wówczas ekspansji rebeliantów Huti w kierunku terenów kontrolowanych przez Hadiego w południowym Jemenie[24]. Stany Zjednoczone, Oman, Egipt, Pakistan oraz Sudan udzieliły wsparcia dyplomatycznego i logistycznego, nie angażując się bezpośrednio w walkę[25]. Iran wyraził sprzeciw wobec prowadzonych nalotów i wezwał do natychmiastowego ich zaprzestania[26].

Al-Jazeera poinformowała, że Muhammad Ali al-Husi, dowódca Huti mianowany w lutym 2015 przewodniczącym Rady Rewolucyjnej, został ranny w wyniku nalotów koalicji w Sanie w pierwszą noc kampanii[27].

5 czerwca 2017 koalicja państw arabskich wykluczyła ze swojego grona Katar[28]. Był to jeden z elementów sporu dyplomatycznego w czasie którego Arabia Saudyjska, Bahrajn, Zjednoczone Emiraty Arabskie, a następnie Jemen, Malediwy i Libia wycofały swoich ambasadorów z Kataru oraz zerwały z nim stosunki dyplomatyczne, a także zamknęły dla jego obywateli wszystkie granice (w tym powietrzne). Państwa te zarzuciły Katarowi destabilizacje regionu blisko-wschodniego m.in. poprzez wspieranie organizacji terrorystycznych, w tym jemeńskich Huti[29][30]. Władze Kataru odparły te zarzuty, informując że sam bojkot oparty jest na kłamliwych przesłankach[31].

W czerwcu 2019 siły Zjednoczonych Emiratów Arabskich, uważane za najlepiej wyszkolone i wyposażone siły koalicji, rozpoczęły wycofywanie się z Jemenu[32].

Walki w południowych prowincjach

[edytuj | edytuj kod]

Walki o Aden

[edytuj | edytuj kod]

Aden jest drugim co do wielkości pod względem liczby mieszkańców miastem w Jemenie. Znajduje się w nim również największy w kraju port morski. W marcu 2015 roku milicje i jednostki wojskowe wierne prezydentowi Hadiemu w Adenie były rozproszone co ułatwiło postęp dla Huti. Musieli oni walczyć na pięciu różnych frontach[33]. Port lotniczy Aden zawiesił wszystkie loty[34]. Walki rozpoczęły się 25 marca 2015 r., żołnierze popierający byłego prezydenta Ali Abd Allah Saliha przejęli międzynarodowe lotnisko, doszło również do starć w bazach wojskowych[35]. Hadi z powodu pogarszającej się sytuacji prawdopodobnie opuścił Aden łodzią. Następnego dnia był już w stolicy Arabii Saudyjskiej, Rijadzie, gdzie spotkał się z następcą tronu księciem Muhammadem ibn Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’udem, ministrem obrony Arabii Saudyjskiej[36]. W ciągu następnych dni Huti wraz z sojusznikami otoczyli Aden i weszli do miasta pomimo silnego oporu ze strony sił prorządowych oraz uzbrojonych mieszkańców[37][38]. Wkrótce wsparcia dla obrońców udzieliła Egipska Marynarka Wojenna, dokonując ostrzału z okrętów na morzu, a także lotnictwo koalicji[39]. Bezpośrednie działania zmierzające ku zajęciu centrum miasta rozpoczęli 29 marca. 2 kwietnia kompleks budynków służących jako tymczasowa siedziba prezydenta została zajęta przez rebeliantów[40]. Walki trwały nadal. Państwa Zatoki udzieliły szkolenia jemeńskim siłom specjalnym oraz dostarczyły zaopatrzenie okrętem Arabii Saudyjskiej, w tym również pomoc dla cywilów[41]. Aden został całkowicie odbity z rąk Huti 21 lipca 2015 roku po kilku miesiącach walk[42]. Wyparto również Huti ze zdecydowanej większości muhafazy Aden[43]. Po zakończeniu walk pomoc humanitarną udzielili m.in.: ONZ, Arabia Saudyjska oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie[44][45]. Oprócz tego ZEA wysłały specjalistów, aby dokonali koniecznych napraw terminalu pasażerskiego oraz wieży kontroli lotów poważnie zniszczonego lotniska w Adenie[46].

17 października 2015 do Adenu przybyły wojska Sudanu, w liczbie 10 tysięcy żołnierzy, aby wesprzeć koalicję[47][48].

W styczniu 2016 rozpoczęły się starcia z Al-Ka’idą oraz Państwem Islamskim kontrolującymi część dzielnic Adenu[49].

Na początku sierpnia 2019 Południowa Rada Tymczasowa wspierana przez ZEA przejęła kontrolę nad miastem po kilku tygodniach walk[50]. Utraciła ją jednak jeszcze tego samego miesiąca – 28 sierpnia siły lojalne wobec Hadiego wspierane przez Saudów ogłosiły odzyskanie całkowitej kontroli nad Adenem[51].

5 listopada 2019 w Rijadzie, stolicy Arabii Saudyjskiej, zawarto porozumienie między opozycją z Południowej Rady Tymczasowej a prezydentem Hadim, na mocy którego milicje podległe Radzie wycofają się z miasta, oraz po rozwiązaniu włączą się do sił prezydenckich[52].

26 kwietnia 2021 Południowa Rada Tymczasowa ogłosiła autonomię kontrolowanego przez siebie terytorium ze stolicą w Adenie, wypowiadając posłuszeństwo rządowi Hadiego i dążąc do budowy państwa w granicach dawnego Jemenu Południowego[32].

Walki w pozostałych częściach południa

[edytuj | edytuj kod]

9 oraz 12 października 2016 r. bojownicy Huti wystrzelili rakiety przeciwokrętowe w stronę amerykańskiego niszczyciela rakietowego USS Mason, znajdującego się na wodach międzynarodowych[53][54]. Żaden z wystrzelonych przez rebeliantów pocisków nie trafił w okręt. W odwecie 13 października USA zniszczyły trzy nadbrzeżne stacje radarowe na terytorium Jemenu[55]. 15 października 2016 r. ta sama jednostka została ponownie zaatakowana przez członków Huti. Atak podobnie jak poprzednie został odparty przez załogę okrętu[56].

27 kwietnia 2017 gubernator muhafazy Aden Ajdarus az-Zubajdi został usunięty ze stanowiska przez prezydenta Hadiego, z powodu spiskowania z władzami ZEA. 11 maja tego samego roku przy wsparciu Emiratów Arabskich były gubernator powołał Południową Radę Tymczasową, jako podmiot sprawujący najwyższa władzę w Jemenie[57]. Prezydent Hadi uznał ją za nielegalną. Rada zadeklarowała kontynuację walki z radykałami islamskimi oraz siłami lojalnymi wobec Hadiego, zapowiedziała także referendum w sprawie ponownego podziału kraju[57][58].

16 grudnia 2017 siły rządowe, całkowicie wyparły Huti ze wszystkich większych ośrodków miejskich w muhafazie Szabwa.

W pierwszej połowie 2018 Zjednoczone Emiraty Arabskie przejęły kontrolę nad Sokotrą, poprzez umocowanie u władzy lojalnych ugrupowań silnie zależnych od ZEA. Wcześniej władzę nad muhafazą sprawował rząd jemeński, który ZEA równocześnie wspierają w walkach w pozostałej części kraju w ramach koalicji arabskiej. W przeszłości Zjednoczone Emiraty Arabskie poczyniły szereg inwestycji infrastrukturalnych na wyspie, m.in. wspierając budowę lotnisk i szpitali[59]. Sokotra ma znaczenie strategiczne ze względu na morskie szlaki handlowe przebiegające w jej pobliżu.

Walki w północnych prowincjach

[edytuj | edytuj kod]
Demonstracja uliczna Huti przeciwko nalotom Arabii Saudyjskiej i jej koalicjantów. Fotografia z września 2015, Sana

22 marca 2015 Huti wkroczyli do Ta'izz, trzeciego co do wielkości miasta kraju. Szybko przejęli kluczowe punkty w mieście, napotykając niewielki opór[60].

31 marca 2015 Huti przejęli kontrolę nad strategicznie położonymi bazami wojskowymi nad cieśniną Bab al-Mandab, przez którą przepływa znaczna część światowego handlu morskiego[61][62].

Rebelianci z Huti w wyniku ciężkich walk 24 marca 2015 zajęli budynki administracji publicznej w mieście Ad-Dali. Zostały jednak szybko wyparte przez oddziały rządowe[63]. Walki o miejscowość były kontynuowane do końca maja 2015, kiedy została ona utrzymana w posiadaniu przez lojalistów prezydenta Hadiego[64].

5 maja 2015 doszło do ataku moździerzowego przeprowadzanego przez Huti na miasto Nadżran znajdujące się w Arabii Saudyjskiej. Był to pierwszy atak w trakcie wojny na obiekty w Królestwie Saudów, z czasem zostanie przeprowadzona ich ponad setka[65]. Celami są zwykle obiekty infrastruktury przemysłowej związanej z przetwórstwem ropy naftowej, porty i lotniska, a także bazy wojskowe i zabudowa mieszkalna[66][67]. Do ich przeprowadzenia Huti wykorzystują uzbrojone bezzałogowe statki powietrzne (tzw. drony), wyrzutnie rakietowe, a także moździerze[65][68].

Do ataków na tereny zajęte przez koalicję używane były początkowo głównie należące poprzednio do armii Jemenu radzieckie pociski balistyczne Łuna-M, Elbrus (Scud) i ich koreańskie kopie oraz nowocześniejsze pociski Toczka, których liczba ogółem na początku konfliktu według niepewnych źródeł miała wynosić około 300[69]. W 2015 roku spowodowały pewne straty wśród sił koalicji, zwłaszcza w ataku rakietowym 14 grudnia 2015 roku zginęło ok. 150 żołnierzy, głównie Saudyjczyków (prawdopodobnie w prowincji Ta'izz)[69]. W odpowiedzi na zagrożenie rakietowe, Saudyjczycy rozmieścili w Jemenie baterie pocisków przeciwlotniczych Patriot. Od 2016 roku siły Huti wykorzystywały też budowane dzięki pomocy Iranu drony, zwłaszcza do atakowania baterii pocisków przeciwlotniczych[70]. Rozwinęły też z pomocą Iranu produkcję własnych pocisków balistycznych, także o zasięgu umożliwiającym atakowanie celów w Arabii Saudyjskiej[71]. Szczególnie liczne użycie dronów miało miejsce w 2019 roku[72].

8 października 2016 lotnictwo Arabii Saudyjskiej dokonały ataku w Sanie na uroczystość pogrzebową ojca ministra spraw wewnętrznych Dżalala al-Rawiszana – członka rządu Huti. W efekcie kilkaset osób zostało rannych i zabitych[73].

1 października 2017 Huti zestrzelili, na północ od Sany, amerykańskiego drona MQ-9 Reaper[74]. Jeszcze jesienią 2017 na granicę saudyjsko-jemeńską przybył oddział amerykańskich komandosów. Głównym jego zadaniem było zniszczenie wyrzutni rakietowych Hutich[75]. 16 października 2017 roku Stany Zjednoczone przeprowadziły swoje pierwsze naloty w Jemenie, celem był obóz treningowy ISIS w muhfazie Al-Bajda. W chwili ataku w obozie znajdowało się około 50 bojowników[76].

2 grudnia 2017 Ali Abd Allah Salih w telewizyjnym wystąpieniu oznajmił swoją otwartość na rozmowy pokojowe z koalicją państw arabskich, pod warunkami zaprzestania przez nią ataków na Jemen i zakończenia blokady kraju[77]. Słowa Saliha wywołały sprzeciw Huti, którzy starli się w Sanie z rebeliantami lojalnymi wobec byłego prezydenta[78]. 3 grudnia Huti przejęli władzę nad większością Sany, ich działania zostały jednak spowolnione przez nocne naloty koalicji. Rano 4 grudnia, Huti otoczyli miejsce zamieszkania Saliha, wkrótce tego samego dnia został on przez nich zamordowany podczas próby ucieczki z miasta uzbrojonym konwojem[79].

Pod koniec 2017 siły Huti rozpoczęły eskalację działań odwetowych przeciw terytorium Arabii Saudyjskiej i ZEA. 2 grudnia tego roku odpalono pocisk manewrujący w kierunku budowanej elektrowni atomowej koło Abu Zabi, lecz z powodu usterki pocisk nie doleciał[72]. W lipcu, sierpniu i wrześniu 2018 roku trzyrotnie zaatakowano bezzałogowcami lotnisko w Abu Zabi, powodując niewielkie zniszczenia (początkowo władze ZEA zaprzeczały tym faktom)[72]. W 2019 roku podjęto ataki bezzałogowcami saudyjskich instalacji naftowych. W nocy 13/14 września 2019 roku dokonano najbardziej spektakularnego ataku na rafinerię Abqaiq 18 bezzałogowcami irańskiego pochodzenia[80]. O atak USA oskarżały bezpośrednio Iran, lecz nie przedstawiły tego dowodów; przypuszcza się, że bezzałogowce mogły być wystrzelone i kierowane przez agentów jemeńskich w Arabii Saudyjskiej[80].

Bitwa o Al-Hudajdę

[edytuj | edytuj kod]

17 maja Amnesty International poinformowała, że walki w północno-zachodniej części kraju spowodowały ucieczkę ok. 100 tys. osób z największego miasta tego regionu Al-Hudajdy, liczącego ponad 400 tys. mieszkańców[81]. Jest to miasto portowe istotne w gospodarce całego kraju, w tym dostaw pomocy humanitarnej[82]. 23 kwietnia 2018 ruch Huti potwierdził, że Salih Ali as-Samad zginął 19 kwietnia w nalocie w muhafazie Al-Hudajda. Na początku czerwca rozpoczęły się ciężkie starcia w odległości 10 km od tego miasta. 10 czerwca ogłoszono ewakuację Organizacji Narodów Zjednoczonych z Al-Hudajdy, spowodowaną poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa dla jej personelu, wynikającym z intensywnych walk mających miejsce już na obszarze miasta[83].

13 grudnia 2018 pod auspicjami ONZ zostało zawarte w Szwecji „porozumienie sztokholmskie”. Huti oraz uznawane na arenie międzynarodowej władze Jemenu, zgodziły się w nim na zawieszenie broni i wycofanie swoich sił z Al-Hudajdy[82][84]. Uzgodnione porozumienie nie jest w pełni przestrzegane przez każdą ze stron (stan na 3 marca 2019)[85].

2019

[edytuj | edytuj kod]

Eksplozja w magazynie 7 kwietnia w Sanie zabiła co najmniej 11 cywilów, w tym dzieci w wieku szkolnym, a ponad 39 osób zostało rannych. Agencja informacyjna Associated Press podała, że zginęło 13 osób, w tym 7 dzieci, a ponad 100 zostało rannych. Według urzędników Al Jazeery i Huti, cywile zginęli w nalocie koalicji pod przywództwem Arabii Saudyjskiej.  Koalicja pod przywództwem Arabii Saudyjskiej zaprzeczyła, jakoby tego dnia miały miejsce jakiekolwiek naloty na Sanę. Państwowa agencja informacyjna w Adenie, sprzymierzona z uznanym na arenie międzynarodowej rządem, powiedziała, że rebelianci przechowywali broń w magazynie. Według The Washington Post, "niektóre rodziny i mieszkańcy dzielnicy Sawan powiedzieli, że eksplozja nastąpiła po pożarze wybuchu w magazynie. Powiedzieli, że ogień wysłał kolumny białego dymu unoszące się w powietrze, a następnie eksplozję. Ich relacje zostały potwierdzone przez kilka filmów nakręconych przez osoby postronne.

14 września bojownicy Huti przyznali się do ataku na saudyjskie szyby naftowe. Dziesięć dni później w saudyjskim ataku w prowincji Dhalea zginęło 16 osób w tym siedmioro dzieci.

2023 i 2024

[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 2023 sformowano koalicję w celu przeprowadzenia operacji Prosperity Guardian[86] (z ang. Strażnik Dobrobytu). W skład owej koalicji wchodzi ponad 20 państw, z czego 10 jest anonimowych[87][88]. Znani członkowie koalicji to USA[89], Wielka Brytania[90], Australia[91][92], Bahrajn, Kanada[93][94], Dania[95][96][97], Grecja[98], Niderlandy[99], Norwegia, Singapur[100][101] i Sri Lanka[102][103]. Koalicja jest wspierana przez Seszele. 12 i 13 stycznia 2024 roku USA przeprowadziło atak rakietowy na rebelianckie cele w Jemenie[104], w których uczestniczyła też Wielka Brytania[105][106]. Kolejne ataki miały miejsce 14[107] i 16 stycznia[108][109]. Związane jest to z powiązanym z wojną domową w Jemenie i wojną Izraela z Hamasem[110][111][112] kryzysem na Morzu Czerwonym, w ramach którego Huti atakują zarówno izraelskie, jak i nieizraelskie statki[113] za pomocą broni pochodzącej głównie z Iranu[114].


Sytuacja humanitarna

[edytuj | edytuj kod]
Zniszczony budynek mieszkalny w południowej dzielnicy Sany. Fotografia z czerwca 2015 r.

Wojna w Jemenie spowodowała kryzys humanitarny na wielką skalę. Według ONZ od początku konfliktu w marcu 2015 do grudnia 2017 zginęło od 9 do 13 tys. osób, w tym ponad 5 tys. cywilów. Ponadto 21 milionów osób wymagało pomocy lekarskiej[115][116][117]. Podaje się, że do 2019 roku wojna pochłonęła, w zależności od źródła wyliczeń, od 100 do 250 tysięcy ofiar[32].

Oprócz samych działań wojennych, istotnym czynnikiem wpływającym na sytuację ludności stała się blokada morska i lądowa Jemenu, odcinająca kraj także od dostaw żywności i leków[32]. Wskazuje się, że co rzadkie dla konfliktów XXI wieku, głód został celowo potraktowany jako narzędzie walki[32]. W lutym 2017 roku UNICEF poinformował, że 3,3 mln mieszkańców Jemenu jest niedożywionych. Spośród tej grupy 2,1 mln stanowią dzieci, w tym 460 tys. poniżej piątego roku życia, których stan zdrowia zagraża życiu[118]. W 2018 ONZ opublikował nowe dane, stwierdzające że 13 milionów Jemeńczyków (ponad 40% populacji) cierpi z powodu głodu[119]. Ponadto w latach do końca 2018 ok. 50 tys. ludzi zmarło z powodu skrajnego niedożywienia[120].

W październiku 2016 roku rozpoczęła się epidemia cholery. Według danych z 16 lipca 2017 r. liczba zarażonych wyniosła ponad 120 tys., spośród których zmarło ponad 1,7 tys. osób[121][122].

 Osobny artykuł: Epidemia cholery w Jemenie.

W szpitalach oraz innych jednostkach opieki zdrowotnej brakuje miejsc, leków oraz wykwalifikowanej kadry medycznej. Problemem są przerwy w dostawie prądu. Część placówek korzysta wówczas z generatorów prądu, dostarczonych m.in. przez Czerwony Półksiężyc. Często jednak brakuje również paliwa do generatorów prądotwórczych, przez co energii elektrycznej nie można wykorzystać wcale[123].

Podejrzenia o popełnienie zbrodni wojennych padają wobec obu stron konfliktu. Mają one charakter medialny, a nie prawny. Najwięcej ofiar cywilnych przypisuje się koalicji arabskiej pod dowództwem Arabii Saudyjskiej. UNHCR oszacował w 2016 r., że około 60% z ponad 3,5 tysiąca cywilów zginęło w wyniku nalotów właśnie koalicji[124]. Ocenia się, że do 2019 roku 67% ofiar cywilnych zginęło na skutek bombardowań[32]. Przykładem czynów mogących być określone jako zbrodnie wojenne, jest bombardowanie obiektów w stolicy Sanie oraz miast Sada i Hadżdża. Naloty w większości nie mają wojskowego uzasadnienia[32]. W samym 2019 roku miały miejsce 6534 naloty[32].

Huti na zajętych przez siebie terenach, w sposób mogący być uznany za bezprawny, konfiskuje dobra materialne cywili, aby pozyskać środki finansowe na prowadzenie działań wojennych[125].

Migracja

[edytuj | edytuj kod]

Konflikt w Jemenie zmusił ponad 3 miliony osób do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania[126].

We wrześniu 2016 r. było 181 tys. uchodźców. Większość z nich uciekła do sąsiedniego Omanu (51 tys.), Arabii Saudyjskiej (40 tys.), Dżibuti (36 tys.), Somalii (34 tys.), Etiopii (13 tys.) oraz Sudanu (7 tys.)[127].

Ewakuacja obywateli zagranicznych

[edytuj | edytuj kod]

Arabia Saudyjska pomogła w ewakuacji personelu ONZ z Adenu do Dżuddy 28 marca 2015[128]. Dzień później, 29 marca, Jemen opuściło 500 obywateli Pakistanu[129]

31 marca rosyjski statek ewakuował z Adenu dyplomatów z tamtejszego konsulatu, 20 innych obywateli rosyjskich, a także obywateli Ukrainy, Białorusi, Uzbekistanu, Egiptu, Jordanii i Libii. Wśród nich było 10 dzieci[130].

3 kwietnia 2015 władze Indii uruchomiły tymczasowe połączenie lotnicze z Sany do nieobjętej wojną Dżibuti. W sumie Indie ewakuowały 4640 swoich obywateli oraz 960 osób z 41 innych państw[131][132]. Stany Zjednoczone poleciły swoim obywatelom korzystać z pomocy oferowanej przez Indie[133].

3 kwietnia 2015 Rosja przewiozła dwoma samolotami 150 osób (w tym 20 obywateli Polski)[134].

Chińska fregata rakietowa, 4 kwietnia 2015 r., ewakuowała 225 cudzoziemców z Adenu do portu w Dżibuti. Wśród nich były 4 osoby polskiego obywatelstwa[135].

Malezja 15 kwietnia 2015 ewakuowała dwoma samolotami 600 osób w tym 3 tajów.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Saudi ‘Decisive Storm’ waged to save Yemen [online], english.alarabiya.net [dostęp 2019-01-04] (ang.).
  2. ↑ a b Senegal to send 2100 troops to join Saudi-led alliance [online], Reuters (ang.).
  3. ↑ Qatar sends 1000 ground troops to Yemen conflict [online], Reuters, 7 września 2015 (ang.).
  4. ↑ US special forces helping Saudis battle Houthi rebels [online], Al-Jazeera, 4 maja 2018 (ang.).
  5. ↑ US Marines arrive on Yemen's Socotra to back UAE troops [online], Tasnim, 10 marca 2020 (ang.).
  6. ↑ Balistyczny atak w Jemenie. Iran przyznaje się do „rakietowego” wsparcia rebeliantów [online], 7 listopada 2016 [dostęp 2016-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-10].
  7. ↑ North Korea's Balancing Act in the Persian Gulf | HuffPost The World Post [online], huffingtonpost.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  8. ↑ Yemen Houthi rebels declare support for Russia over Ukraine [online], alaraby.co.uk [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  9. ↑ Jemen: jest porozumienie między rebeliantami a prezydentem?, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-12].
  10. ↑ a b JSK Internet, NOTATKA BBN: Sytuacja w Jemenie, „Biuro Bezpieczeństwa Narodowego” [dostęp 2016-10-25].
  11. ↑ Yemenis are shocked by Houthis’ quick capture of Sana’a, „Middle East Eye” [dostęp 2016-10-14].
  12. ↑ Wojna o wpływy. Konflikt Saudów i Iranu [ANALIZA], „PolskieRadio.pl” [dostęp 2016-10-13].
  13. ↑ Magdalena El Ghamari, Jemen wciąż w ogniu. „Zastępcza wojna” Arabii Saudyjskiej i Iranu [online], defence24.pl, 30 stycznia 2016 [dostęp 2019-01-05].
  14. ↑ Maciejewski 2021 ↓, s. 26.
  15. ↑ Held hostage, „The Economist”, 24 stycznia 2015, ISSN 0013-0613 [dostęp 2016-10-14].
  16. ↑ a b Agence France-Presse, Yemen's president retracts resignation after escape from house arrest, „The Guardian”, 24 lutego 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-01-29] (ang.).
  17. ↑ USA proponują rząd jedności. Rebelianci muszą się wycofać, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-14].
  18. ↑ Hakim Almasmari, Jason Hanna, Yemen’s deposed president flees house arrest [online], CNN [dostęp 2016-10-14].
  19. ↑ Yemen’s ousted president Hadi calls for Houthis to quit capital – World | The Star Online [online] [dostęp 2016-10-14].
  20. ↑ European Union to support Yemen Central Security Forceswebsite website onlinetreatments for hiv/aids humanitarian aid organizations hiv aids statisticschlamydia test kits click early signs of chlamydiateen pregnancy link how much for a abortionbest spyware app crossbordercapital.com phone spy free appwhy do women cheat on their husbands ironsharpdev.com husbands who cheatreasons why women cheat link what makes a husband cheati told my husband i cheated on him i cheated on my husband and never told him i cheated on my husband should i tell himhotel sex story debonair malayalam pdf sex stories sex education storywalgreens coupons online walgreens coupon deals walgreens prints coupon- Yemen Post English Newspaper Online [online], www.yemenpost.net [dostęp 2016-10-29].
  21. ↑ Clashes force closure of Yemen’s Aden airport, „USA TODAY” [dostęp 2016-10-29].
  22. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Jemen w cieniu Syrii. Interwencja zbrojna Arabii Saudyjskiej z wielką geopolityczną rozgrywką w tle, „wiadomosci.wp.pl”, 13 października 2015 [dostęp 2016-10-18] (pol.).
  23. ↑ Saudi and Arab allies bomb Houthi positions in Yemen [online], www.aljazeera.com [dostęp 2016-10-14].
  24. ↑ Kareem Shaheen Saeed Kamali Dehghan in London, Gulf states consider Yemen ground offensive to halt Houthi rebel advance, „The Guardian”, 26 marca 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-10-14] (ang.).
  25. ↑ Kareem Shaheen Saeed Kamali Dehghan in London, Gulf states consider Yemen ground offensive to halt Houthi rebel advance, „The Guardian”, 26 marca 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-10-18] (ang.).
  26. ↑ Saudis’ Operation Decisive Storm in Yemen a 'dangerous step,' Iran warns – The Globe and Mail [online], 26 marca 2015 [dostęp 2016-10-14] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-26].
  27. ↑ Saudis launch air campaign to defend Yemen government [online] [dostęp 2016-10-14].
  28. ↑ Qatar row: Saudi and Egypt among countries to cut Doha links, „BBC News”, 5 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  29. ↑ Qatar diplomatic crisis: What you need to know, „BBC News”, 6 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  30. ↑ Dr David Roberts, Qatar row: What’s caused the fall-out between Gulf neighbours?, „BBC News”, 5 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  31. ↑ Katar coraz bardziej izolowany. Do bojkotu dołączają się kolejne państwa, „gazetapl” [dostęp 2017-06-12] (pol.).
  32. ↑ a b c d e f g h Maciejewski 2021 ↓, s. 27.
  33. ↑ Yemen’s Houthis close in on Aden, „The Daily Star Newspaper – Lebanon”, 25 marca 2015 [dostęp 2016-10-25].
  34. ↑ Yémen. Fermeture de l’aéroport d’Aden pour des raisons de sécurité (source aéropotuaire), „L’Orient-Le Jour”, 25 marca 2015 [dostęp 2016-10-25].
  35. ↑ Sami Aboudi, Allies of Yemen Houthis seize Aden airport, close in on president, „Reuters UK” [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  36. ↑ Spotkanie z szefem MON Arabii Saudyjskiej [online], marzec 2015.
  37. ↑ Yemen Houthi forces gain first foothold on Arabian Sea: residents, „Reuters”, 27 marca 2017 [dostęp 2016-10-25].
  38. ↑ Saudi-led airstrikes intensify in Yemen as possible coalition land attack looms, „The Washington Post” [dostęp 2016-10-25].
  39. ↑ Clashes continue in Yemen’s Aden as Saudis vow to push on with airstrikes, „Middle East Eye” [dostęp 2016-10-25].
  40. ↑ Yemen crisis: Rebels storm presidential palace in Aden, „BBC News”, 3 kwietnia 2015 [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  41. ↑ Yemen’s foreign minister: Aden troops were Gulf-trained locals, „Reuters”, 4 maja 2016 [dostęp 2016-10-25].
  42. ↑ Saudi-backed Yemeni troops and fighters control Aden [online], rudaw.net [dostęp 2016-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-24].
  43. ↑ Michael Stephens, Yemen war: Does capture of air base mark a turning point?, „BBC News”, 4 sierpnia 2015 [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  44. ↑ Saudi Arabia-led troops in ‘limited’ first Yemen deployment [online], hindustantimes.com, 4 maja 2015 [dostęp 2016-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-03].
  45. ↑ Medical aid boat docks in Yemen’s Aden, „Business Insider” [dostęp 2016-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-10].
  46. ↑ Yemen’s Aden airport reopens, „Emirates 24|7” [dostęp 2016-11-12] (ang.).
  47. ↑ Saudi Arabia confirms arrival of Sudanese troops to Yemen – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan [online], www.sudantribune.com [dostęp 2016-10-25].
  48. ↑ Sudan to send 10,000 troops to join Arab forces in Yemen: report – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan, „www.sudantribune.com” [dostęp 2016-10-25].
  49. ↑ Yemen army commander shot dead in Aden, „The Daily Star Newspaper – Lebanon”, 22 lutego 2016 [dostęp 2016-10-25].
  50. ↑ Sarah El Sirgany, Ivana Kottasová, Yemen separatists say they've seized the key port of Aden [online], CNN [dostęp 2020-01-31].
  51. ↑ "Państwo powróciło do Adenu" [online], TVN24, 29 sierpnia 2019 [dostęp 2020-01-31] (pol.).
  52. ↑ Rząd Jemenu wrócił do kraju [online], TVN24, 18 listopada 2019 [dostęp 2020-01-31] (pol.).
  53. ↑ RMF FM., Atak na amerykański niszczyciel. Pentagon: Ktokolwiek stał za tym, zrobił to „na własne ryzyko” [online] [dostęp 2016-10-14].
  54. ↑ Kolejny atak na amerykański niszczyciel rakietowy USS Mason, „Nowa Strategia” [dostęp 2016-11-05].
  55. ↑ Odwet USA po ataku na niszczyciel u wybrzeży Jemenu, „WPROST.pl”, 13 października 2016 [dostęp 2016-10-14] (pol.).
  56. ↑ Kolejny atak rakietowy na amerykański okręt wojenny, „WPROST.pl”, 16 października 2016 [dostęp 2016-10-16] (pol.).
  57. ↑ a b The New Arab, Banished Aden governor forms independent "South Yemen" council [online], alaraby, 11 maja 2017 [dostęp 2020-01-31] (ang.).
  58. ↑ Maher Farrukh, Threat Update [online], Critical Threats, 2 listopada 2019 [dostęp 2020-01-31] (ang.).
  59. ↑ The island paradise Socotra has been dragged into Yemen's civil war [online], The Independent, 9 maja 2018 [dostęp 2019-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-01] (ang.).
  60. ↑ Yemen’s Power Struggle Escalates As Houthis Seize Strategic City, „The Huffington Post”, 22 marca 2015 [dostęp 2016-10-14].
  61. ↑ Baza nad strategiczną cieśniną w rękach Hutich, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-25].
  62. ↑ Yemen’s Houthi rebels move on strategic Gulf waterway | The National [online] [dostęp 2016-10-14].
  63. ↑ Hadi forces check Houthi push towards Yemen’s Aden, „Reuters”, 24 marca 2017 [dostęp 2016-10-14].
  64. ↑ Yemen’s pro-government forces retake city from Shite rebels [online], NorthJersey.com, 26 maja 2015 [dostęp 2016-10-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-06].
  65. ↑ a b Timeline of Houthi Attacks on Saudi Arabia [online], The United States Institute of Peace, 16 września 2019 [dostęp 2020-01-30] (ang.).
  66. ↑ Reporter NR, Yemen: Airstrike hits gas station in Sana'a, killing four [online], www.shiitenews.org [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  67. ↑ Karol Kaźmierczak, Południowojemeńscy separatyści zerwali współpracę z oficjalnymi władzami Jemenu » Kresy [online], Kresy, 2 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-30] (pol.).
  68. ↑ Arabia Saudyjska: rebelianci z Jemenu wystrzelili pocisk w kierunku Mekki, „Onet Wiadomości”, 28 października 2016 [dostęp 2016-10-29].
  69. ↑ a b Maciejewski 2021 ↓, s. 28.
  70. ↑ Maciejewski 2021 ↓, s. 29.
  71. ↑ Maciejewski 2021 ↓, s. 34-36.
  72. ↑ a b c Maciejewski 2021 ↓, s. 31.
  73. ↑ Nalot na pogrzeb w Jemenie, jest wiele ofiar śmiertelnych, „wiadomosci.dziennik.pl” [dostęp 2016-10-14].
  74. ↑ Ryan Browne, US drone shot down in Yemen [online], 2 października 2017 [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  75. ↑ Helene Cooper, Thomas Gibbons-Neff, Eric Schmitt, Army Special Forces Secretly Help Saudis Combat Threat From Yemen Rebels, „The New York Times”, 3 maja 2018, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  76. ↑ Zachary Cohen, First US airstrike targeting ISIS in Yemen kills dozens, Barbara Starr, 17 października 2017 [dostęp 2018-10-05].
  77. ↑ Violence escalates in Sanaa as Saleh loyalists battle Houthis, „AMN – Al-Masdar News | المصدر نيوز”, 2 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-16] (ang.).
  78. ↑ Saudi-led alliance welcomes Yemen offer, „BBC News”, 3 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-06] (ang.).
  79. ↑ Ali Abdullah Saleh, Yemen's former leader, killed in Sanaa [online], BBC News, 4 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-06] (ang.).
  80. ↑ a b Maciejewski 2021 ↓, s. 32-33.
  81. ↑ Reporter NR, Yemenis flee Hudaydah en masse as fighting nears: Amnesty [online], www.shiitenews.org [dostęp 2019-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-22] (ang.).
  82. ↑ a b Sukces rozmów pokojowych pod Sztokholmem. Czy to początek końca wojny w Jemenie? [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-03-03] (pol.).
  83. ↑ U.N. Withdraws From Yemeni Port City Amid Fears Of Devastating Attack [online], NPR.org [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  84. ↑ Truce breakthrough in Yemen talks, „BBC News”, 13 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  85. ↑ British FM says Yemen peace process 'could be dead within weeks' [online], France 24, 3 marca 2019 [dostęp 2019-03-03] (ang.).
  86. ↑ https://www.reuters.com/world/us-red-sea-taskforce-gets-limited-backing-some-allies-2023-12-20/
  87. ↑ Howard Altman, Red Sea Maritime Coalition Much Bigger Than Originally Disclosed [online], The Drive, 19 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  88. ↑ https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/more-than-20-countries-join-coalition-to-protect-red-sea-shipping-says-pentagon/
  89. ↑ Statement from Secretary of Defense Lloyd J. Austin III on Ensuring Freedom of Navigation [online], U.S. Department of Defense [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  90. ↑ HMS Diamond joins new international task force to protect shipping in the Red Sea [online], GOV.UK [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  91. ↑ Australia to send military personnel to help protect Red Sea shipping but no warship [online], AP News, 21 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  92. ↑ Daniel Hurst, Red Sea crisis: why the Albanese government said no to the United States’ warship request, „The Guardian”, 20 grudnia 2023, ISSN 0261-3077 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  93. ↑ Canada sending 3 staff officers to support U.S.-led Operation Prosperity Guardian [online], CTVNews, 19 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  94. ↑ National Defence, Canada to participate in United States-led Operation PROSPERITY GUARDIAN [online], www.canada.ca, 19 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17].
  95. ↑ https://www.reuters.com/world/us-red-sea-taskforce-gets-limited-backing-some-allies-2023-12-20/
  96. ↑ https://www.reuters.com/world/denmark-send-frigate-us-led-task-force-red-sea-2023-12-29/
  97. ↑ Denmark to send frigate to US-led task force in Red Sea [online], The Jerusalem Post | JPost.com, 29 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  98. ↑ Dendias: Greece will dispatch frigate to Red Sea | eKathimerini.com [online], www.ekathimerini.com, 21 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  99. ↑ Megan Eckstein, Andrew Chuter, Rudy Ruitenberg, US unveils international force to defend Red Sea. Here’s what we know. [online], Defense News, 19 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  100. ↑ Singapore to send team to multinational Red Sea operation; impact on critical supplies 'limited' for now [online], CNA [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  101. ↑ Natasha Ann Zachariah, SAF to participate in multinational military operation to keep Red Sea safe, „The Straits Times”, Singapore, 9 stycznia 2024, ISSN 0585-3923 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  102. ↑ Seychelles' participation in "Operation Prosperity Guardian" is only information exchange [online], www.seychellesnewsagency.com [dostęp 2024-01-17].
  103. ↑ Sri Lanka to join US-led naval operations against Houthi rebels in Red Sea [online], ABC News [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  104. ↑ USA znów zaatakowało cele w Jemenie. Biden: Huti są terrorystami [online], Bankier.pl, 13 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  105. ↑ Yemen: US and UK carry out strikes against Iran-backed Houthis | CNN Politics [online], cnn.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  106. ↑ https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-01-11/uk-s-sunak-authorizes-joint-military-strikes-against-houthis
  107. ↑ Houthi rebels strike a US-owned ship off the coast of Yemen in the Gulf of Aden, raising tensions [online], AP News, 15 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  108. ↑ https://www.reuters.com/world/middle-east/us-targets-houthi-anti-ship-missiles-new-strike-yemen-officials-2024-01-16/
  109. ↑ https://abcnews.go.com/Politics/us-carries-new-airstrike-houthis-yemen/story?id=106414037
  110. ↑ US Navy helicopters fire at Yemen's Houthi rebels and kill several in latest Red Sea shipping attack [online], AP News, 31 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  111. ↑ Richard Partington, Richard Partington, What is the Red Sea crisis, and what does it mean for global trade?, „The Guardian”, 3 stycznia 2024, ISSN 0261-3077 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  112. ↑ Lori Ann LaRocco, Red Sea crisis boosts shipping costs, delays – and inflation worries [online], CNBC, 3 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  113. ↑ Houthis target tenth ship in Red Sea as attacks turn increasingly indiscriminate [online], Lloyd's List, 15 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-17].
  114. ↑ https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-warns-proxy-groups-like-the-houthis-could-expand-operations-against-israel/
  115. ↑ Małgorzata Gorol, Państwo Islamskie zaznacza swoją obecność w Jemenie. "Jesteśmy spragnieni krwi" [online], wiadomosci.wp.pl, 28 kwietnia 2015 [dostęp 2019-01-04] (pol.).
  116. ↑ Saudi-led air strike 'hits Yemen market', „BBC News”, 1 listopada 2017 [dostęp 2019-01-04] (ang.).
  117. ↑ „Ludzie giną, a nikt nie zadaje pytań”. Ponad 7 tys. ofiar zapomnianego konfliktu, „TVN24.pl” [dostęp 2016-11-07].
  118. ↑ Czerwony Krzyż ostrzega: w Jemenie kończą się rezerwy żywności, „TVN24.pl” [dostęp 2017-03-05].
  119. ↑ On brink of 'worst famine in 100 years' [online], BBC News [dostęp 2019-02-07] (ang.).
  120. ↑ Associated Press, 50,000 children in Yemen have died of starvation and disease so far this year, monitoring group says [online], chicagotribune.com [dostęp 2019-01-04] (ang.).
  121. ↑ Cholera death toll in Yemen doubles in two weeks | Yemen News | Al Jazeera [online], www.aljazeera.com [dostęp 2019-01-05].
  122. ↑ WHO EMRO | Cholera cases in Yemen | Outbreaks | Surveillance, forecasting and response [online], www.emro.who.int [dostęp 2017-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-22] (ang.).
  123. ↑ Alex Emmons, The Death Toll in Yemen Is So High the Red Cross Has Started Donating Morgues to Hospitals [online], The Intercept, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2016-10-13].
  124. ↑ Giną cywile. Większość w wyniku nalotów koalicji, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-14].
  125. ↑ Yemeni People Suffer as the World Turns its Back – Fanack Chronicle [online], chronicle.fanack.com [dostęp 2016-10-14] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-22].
  126. ↑ More than 3 million displaced in Yemen – joint UN agency report, „Addressing Large Movements of Refugees and Migrants”, 22 sierpnia 2016 [dostęp 2016-10-13].
  127. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), UNHCR Yemen, „UNHCR Yemen” [dostęp 2016-10-13].
  128. ↑ Diplomats and U.N. staff flee Yemen as Houthis target Aden, „Reuters”, 28 marca 2017 [dostęp 2016-10-13].
  129. ↑ Jibran Ahmad, Pakistan evacuates hundreds during pause in Yemen strikes – Saudi official, „Reuters India” [dostęp 2016-10-13] (ang.).
  130. ↑ Rosjanie próbowali ewakuować dyplomatów. Myśliwce im nie pozwoliły, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-13].
  131. ↑ Ewakuacja prowadzona przez Indie [online], 3 kwietnia 2015.
  132. ↑ Hari Kumar, India Concludes Evacuation of Its Citizens From Yemen, „The New York Times”, 10 kwietnia 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-10-13].
  133. ↑ U.S. Gov’t to Americans Trapped in Yemen: Call India, „Washington Free Beacon” [dostęp 2016-10-13].
  134. ↑ Redakcja Radia ZET, Jemen: MSZ ewakuuje 24 Polaków. W Jemenie trwają działania wojenne [online], Jemen: MSZ ewakuuje 24 Polaków. W Jemenie trwają działania wojenne – Wiadomości [dostęp 2016-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-19].
  135. ↑ Polacy ewakuowani z Jemenu są już w kraju, „Newsweek.pl”, 4 kwietnia 2015 [dostęp 2016-10-13] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Adam Maciejewski, Irańskie bezzałogowce i siły rakietowe w wale. Cz 1, „Wojsko i Technika”, nr 6/2021, Warszawa, czerwiec 2021, ISSN 2450-1301.
Obecne konflikty zbrojne
Afryka
Ameryka
Azja
Bliski Wschód
Europa
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojna_domowa_w_Jemenie_(od_2015)&oldid=75209246”