Wojciech Gajewski (starosta)

Wojciech Gajewski

Herb Ostoja
starosta ujsko-pilski, dworzanin królewski
Rodzina	Gajewscy herbu Ostoja
Data śmierci	1609
Ojciec	Jan Gajewski
Matka	Barbara Czacka
Żona	Jadwiga Szczawińska

Wojciech Gajewski z Błociszewa herbu Ostoja (zm. w 1609 r.) – dziedzic dóbr Gorzyce, Gorzyczki, Przysieka Polska, Orle, Głuchowo i innych, starosta ujsko-pilski, dworzanin króla Zygmunta III Wazy.

Wojciech Gajewski pochodził z Gaju w Wielkopolsce. Był synem Jana Gajewskiego, sędziego ziemskiego poznańskiego i Barbary z Czackich. Po śmierci ojca odziedziczył liczne dobra w Wielkopolsce, m.in. Gorzyczki, Witkówki, Słonino, części w Czaczu^[1]. W latach 1599–1608 wykupywał kolejne części w Czaczu od Macieja, Stanisława, Stefana i Prokopa Czackich^[2][3][4][5]. W roku 1599 kupił od Komorowskich wieś Śródka i części dóbr Pakawie za 14 000 zł^[6]. Tego roku nabył też wsie Orle i Głuchowo za 16 000 zł od Andrzeja Krzyskowskiego^[7]. Był także właścicielem wsi Śląskowo, którą kupił w 1604 roku od Mikołaja Zakrzewskiego za 5000 zł^[8]. Na dwa lata przed śmiercią, w roku 1607, sprzedał Witkówki i Słonino Łukaszowi Gułtowskiemu za 13 700 zł^[1][9].

Wojciech Gajewski jako młody człowiek odbył wiele podróży po Europie. W tym okresie studiował filozofię i prawo. Edukację rozpoczął na uniwersytecie w Lipsku w 1587 roku. Następnie studiował filozofię w Heidelbergu. W latach 1591–1593 kształcił się w Bazylei, Strasburgu i Padwie, gdzie przyswajał zagadnienia z zakresu prawa. Dotarł również do Neapolu^[10].

Po powrocie do ojczyzny związał się z dworem króla Zygmunta III Wazy. Kilkukrotnie był wysyłany z różnymi poselstwami m.in. na Węgry w trakcie antyhabsburskiego powstania w latach 1604–1606^[11]. Gajewski w roku 1600 uczestniczył w działaniach wojennych prowadzonych przez Jana Zamoyskiego w Mołdawii i Wołoszczyźnie zwanych awanturami mołdawskimi^[11]. Służył także w trakcie wojny polsko-szwedzkiej (1600–1611). Wsławił się podczas oblężenia Wolmaru przez siły Rzeczypospolitej, które odbywało się w październiku i grudniu 1601 roku^[10]. W 1606 roku Gajewski został starostą ujsko-pilskim^[11]. W roku 1609 brał udział w oblężeniu Smoleńska, w trakcie którego poległ^[11] (postrzelono go w szyję). Zmarłemu zostało poświęcone epitafium napisane przez autora posługującego się pseudonimem Baltyzer:

Poległeś, cny Gajowski, w obozie stanąwszy

Pod Smoleńskiem, niestetyż, szable nie dobywszy.

Poczet został, a tyś sam w szyję postrzelony,

Nie mogłeś od balwierzów już być wyleczony.

Smoleńsko nieszczęśliwe, niegodnoś ty tego,

Żeś się cną krwią oblało starosty ujskiego!

Ciało jego z obozu do Polski wysłano,

Kilka mil od rycerstwa było prowadzono^[11].

Potwierdzenie tego zdarzenia znajdujemy również w utworze Jana Krajewskiego:

Tam Gajewski, dworzanin królewski, zabity,

Człowiek dobry, cnotliwy, lecz wróg nieużyty

I cnocie nie folguje, atoli na pańskiej

Posłudze żywot skończył od ręki tyrańskiej,

Bo acz tylko szańcom się przyszedł przypatrować,

Zginął, którego wiele musiało żałować^[11].

Wojciech Gajewski nie pozostawił potomstwa. Jego jedynym spadkobiercą był brat stryjeczny Łukasz Gajewski^[1].

• Ród Ostojów (Mościców)
• Ostoja (herb szlachecki)
• Jakusz z Błociszewa
• Świętomir Błociszewski
• Gajewscy herbu Ostoja

• Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w., Biblioteka Kórnicka PAN, Kórnik-Poznań 1995–2019 - Teki Dworzaczka.
• Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929.
• A. Oźlański, Miaskowscy o śmierci Wojciecha Gajewskiego. O twórczej relacji między utworami, [w:] "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura", nr 1 (8) (2018), Rocznik V, s. 17-29.
• A. Oźlański, Dwie mowy Wojciecha Miaskowskiego wygłoszone na pogrzebie Wojciecha Gajewskiego – edycja krytyczna, [w:] "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura", nr 2 (9) (2018).
• K. Lepszy, Gajewski Jan, [w:] „Polski Słownik Biograficzny”, t. 7, Kraków 1948–1958.
• A. Boniecki, Herbarz Polski, t. 5.
• K. Miaskowski, Zbiór rytmów, Kraków 1861.