Walter Mondale

Walter Mondale

Wiceprezydent Walter Mondale (ok. 1977)
Pełne imię i nazwisko	Walter Frederick Mondale
Data i miejsce urodzenia	5 stycznia 1928 Ceylon
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 2021 Minneapolis
42. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 20 stycznia 1977 do 20 stycznia 1981
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Druga dama	Joan Mondale
Poprzednik	Nelson Rockefeller
Następca	George H.W. Bush
Ambasador Stanów Zjednoczonych w Japonii
Okres	od 21 września 1993 do 15 grudnia 1996
Poprzednik	Michael Armacost
Następca	Tom Foley
Senator Minnesoty
Okres	od 30 grudnia 1964 do 30 grudnia 1976
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Walter Frederick Mondale, Fritz Mondale (ur. 5 stycznia 1928 w Ceylon, zm. 19 kwietnia 2021 w Minneapolis^[1]) – amerykański polityk, działacz Partii Demokratycznej, senator, 42. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych (1977–1981) i kandydat tej partii w wyborach prezydenckich w 1984 r.

Urodził się 5 stycznia 1928 w Ceylon w stanie Minnesota, jako syn duchownego kościoła metodystów. Ukończył Mancester College w stolicy stanu St. Paul. W czasie wojny koreańskiej służył w stopniu kaprala w Fort Knox. Następnie zdobył wykształcenie prawnicze i rozpoczął praktykę w Minneapolis.

Zanim został senatorem, zdobył pewną pozycję dzięki aktywnemu zaangażowaniu w kampanię wyborczą gubernatora Orville Freemana.

Kiedy urzędujący senator z Minnesoty – Hubert Humphrey – został wybrany na wiceprezydenta, Mondale został mianowany na jego miejsce. W roku 1966 został wybrany na własną, pełną kadencję i odnowił mandat w wyborach w 1972 r.^[2]

Zwycięzca prawyborów i nominat Partii Demokratycznej jako kandydat na prezydenta – były gubernator Georgii Jimmy Carter – wybrał senatora Mondale’a jako swego kandydata na wiceprezydenta. Tandem Carter-Mondale pokonał w listopadowych wyborach urzędującego republikańskiego prezydenta Geralda Forda i kandydującego u jego boku senatora Roberta Dole’a – późniejszego kandydata na urząd prezydenta w roku 1996.

Mondale był pierwszym wiceprezydentem, który zamieszkał w oficjalnej rezydencji zastępcy głowy państwa.

Carter i Mondale zostali ponownie nominowani w wyborczym roku w 1980, ale zostali pokonani przez republikański tandem Ronald Reagan-George H.W. Bush^{[potrzebny przypis]}.

Po odejściu z urzędu wiceprezydenta powrócił na krótko po praktyki prawnej, ale niebawem ponownie zagościł na scenie politycznej. W roku 1984 odbywały się w wybory prezydenckie.

Po serii zwycięstw w prawyborach – został mianowany kandydatem na prezydenta Partii Demokratycznej. Startował przeciwko urzędującemu prezydentowi Reaganowi. Jako pierwszy kandydat jednej z dwóch głównych partii w amerykańskiej historii wybrał, jako kandydata na wiceprezydenta, kobietę – kongresmenkę z Nowego Jorku Geraldine Ferraro. Oparł swoją kampanię na liberalnej platformie, co miało być alternatywą dla konserwatywnego programu Reagana.

Reagan cieszył się wówczas dużą popularnością, więc demokraci – mimo posiadania pewnych mocnych kart, między innymi istnienia dużego deficytu budżetowego – przegrali wybory. Reagan uzyskał 54 455 472 głosy (co stanowiło 58,77%), natomiast Mondale 37 577 352 (40,56%). Zwycięstwo Reagana wyglądało jeszcze bardziej przytłaczająco w kolegium elektorskim. Urzędujący prezydent wygrał wybory w 49 stanach (na 50) uzyskując 525 głosów, natomiast Mondale uzyskał większość tylko w swojej rodzinnej Minnesocie oraz Dystrykcie Kolumbii, co dało mu zaledwie 13 głosów. Reagan uzyskał zatem największą przewagę w głosowaniu elektorskim w historii USA. (rekord pod względem przewagi w głosowaniu powszechnym należał do Lyndona Johnsona w 1964).

Mimo druzgoczącej przegranej w Kolegium, Mondale uzyskał większy odsetek głosów powszechnych, niż prezydent Bush, kiedy ten starał się w wyborach roku 1992 o reelekcję, chociaż Bush miał znacznie więcej miejsc w kolegium. Stało się tak z uwagi na specyfikę amerykańskiej ordynacji wyborczej^{[potrzebny przypis]}.

Po porażce w wyborach prezydenckich powrócił do praktyki adwokackiej. Natomiast w latach 1986–1993 był przewodniczącym Demokratycznego Instytutu ds. Spraw Zagranicznych.

W 1993 roku nowy, demokratyczny, prezydent Bill Clinton mianował byłego wiceprezydenta ambasadorem w Japonii. Funkcję tę Mondale pełnił do roku 1996. W 1998 roku był też wysłannikiem Clintona w Indonezji.

W 2007 roku został konsulem honorowym Norwegii w Minneapolis^[3].

Tuż przed wyborami parlamentarnymi w roku 2002, ubiegający się o ponowny wybór senator z Minnesoty Paul Wellstone zginął w wypadku lotniczym. W tej sytuacji demokraci w stanie swym kandydatem mianowali 74-letniego byłego wiceprezydenta. Mondale przegrał jednak wybory ze swym republikańskim oponentem Normem Colemanem niewielką różnicą głosów.

Po przegranych wyborach oświadczył, że to jego ostatnia kampania wyborcza w życiu.

Był żonaty od 27 grudnia 1955 z Joan Adams (ur. 8 sierpnia 1930, zm. 2014). Mają trójkę dzieci: synów Theodore’a Mondale’a (ur. 12 października 1957), Williama Halla Mondale’a (ur. 7 lutego 1962). Ich jedyna córka Eleanor Jane Mondale (ur. 19 stycznia 1960), jest znaną osobistością telewizyjną.

• Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Zasługi – 1995, Norwegia
• Order Kwiatów Paulowni – 2008, Japonia^[4]

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)

• Biografia Senat Stanów Zjednoczonych (ang.)