Przejdź do zawartości

Urbain Le Verrier

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Urbain Le Verrier
Urbain Jean Joseph Le Verrier
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 marca 1811
Saint-Lô

Data i miejsce śmierci

23 września 1877
Paryż

Zawód, zajęcie

astronom i matematyk

Faksymile
Odznaczenia
Order Guadalupe (1853-1867, Meksyk)

Urbain Jean Joseph Le Verrier (ur. 11 marca 1811 w Saint-Lô w Normandii; zm. 23 września 1877 w Paryżu) – francuski astronom i matematyk, dyrektor Paryskiego Obserwatorium Astronomicznego, profesor École polytechnique i Sorbony[1]. Członek Francuskiej Akademii Nauk i Towarzystwa Królewskiego w Londynie (ang. Royal Society), laureat Medalu Copleya (1846) oraz dwóch Złotych Medali Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (1868 i 1876).

Le Verrier jest znany głównie z osiągnięć w mechanice nieba:

Zasługi Le Verriera uwieczniono nazewnictwem kilku obiektów astronomicznych, napisem na Wieży Eiffla, postawieniem mu co najmniej dwóch pomników oraz francuskim banknotem.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Grób Le Verriera na paryskim Cmentarzu Montparnasse

W 1833 roku ukończył Politechnikę w Paryżu, po czym w latach 1837–1846 wykładał na niej astronomię. W roku 1846 został kierownikiem specjalnie dla niego utworzonej katedry mechaniki nieba w Uniwersytecie Paryskim, a w 1849 roku – kierownikiem katedry astronomii[2].

Od 1846 roku był profesorem uniwersytetu w Paryżu. W latach 1854–1870 oraz 1873–1877 był dyrektorem obserwatorium w Paryżu. W 1846 roku na podstawie analizy perturbacji orbity Urana przewidział istnienie Neptuna, a następnie obliczył parametry orbity tej nieznanej wówczas planety. Swoje prace przedstawił niezależnie od angielskiego astronoma Johna C. Adamsa. W tym samym roku niemiecki astronom Johann Galle na podstawie obliczeń Urbaina Le Verriera w ciągu godziny odnalazł Neptuna. W 1848 roku za to odkrycie zarówno Adamsowi, jak i Le Verrierowi, przyznano Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego. Samodzielnie ten medal otrzymał dopiero w roku 1868 oraz ponownie w 1876.

Innym ważnym dokonaniem Urbaina Le Verriera było wykazanie w 1859 roku, że powolny ruch peryhelium Merkurego nie może być w pełni wyjaśniony na gruncie ówcześnie obowiązującej mechaniki newtonowskiej oddziaływaniem perturbacyjnym wszystkich znanych wtedy planet. W związku z tym postulował istnienie Wulkana, planety obiegającej Słońce wewnątrz orbity Merkurego. Taka planeta nie istnieje, a ruch peryhelium Merkurego wytłumaczyła dopiero ogólna teoria względności Alberta Einsteina.

Od 1847 roku był zagranicznym członkiem brytyjskiego Royal Society[3].

Francuski banknot 50-frankowy – egzemplarz z 1950 roku
Pomniki Le Verriera we Francji
Posąg w rodzinnym Saint-Lô
Posąg przed Paryskim Obserwatorium Astronomicznym

Na cześć uczonego nazwano:

Jego nazwisko pojawiło się na liście 72 nazwisk na wieży Eiffla[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Le Verrier Urbain Jean Joseph, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-06].
  2. Tadeusz Dworak, Jerzy Kreiner: Odległe planety Układu Słonecznego. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 110. ISBN 83-01-13164-0.
  3. List of Fellows of the Royal Society 1660 – 2007. Royal Society. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
  4. The Names of the 72 Scientists Listed on the Borders of Each of the Four Sides of the Eiffel Tower. toureiffel.paris. [dostęp 2011-11-20]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]