Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie
52°14′19″N 21°01′11″E/52,238500 21,019850
 Budynek teatru od strony ul. Karasia | |
| Typ teatru |
teatr dramatyczny |
|---|---|
| Założyciel | |
| Kierownictwo artystyczne |
Andrzej Seweryn (od 2011) |
| Data powstania |
29 stycznia 1913 |
| Państwo | |
| Lokalizacja |
ul. Kazimierza Karasia 2 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
| 52°14′19″N 21°01′11″E/52,238500 21,019850
| |
| Strona internetowa | |
Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie – teatr znajdujący się przy ulicy Karasia 2 w warszawskiej dzielnicy Śródmieście.
Teatr powstał z inicjatywy Arnolda Szyfmana. Został otwarty 29 stycznia 1913. Pierwszym przedstawieniem był wyreżyserowany przez Szyfmana Irydion Krasińskiego[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1909 Arnold Szyfman wystąpił z inicjatywą wzniesienia w Warszawie nowoczesnego teatru zorganizowanego według najnowocześniejszych europejskich wzorców[2]. W tym celu utworzono Towarzystwo Akcyjne Budowy i Eksploatacji Teatrów w Królestwie Polskim. Za zebrane przez akcjonariuszy 100 tys. rubli nabyto plac przy ul. Oboźnej i w kwietniu 1912 (wmurowanie kamienia węgielnego) rozpoczęto budowę nowoczesnego gmachu teatru według projektu Czesława Przybylskiego[2]. Elewację frontową budynku postawiono od strony nowo poprowadzonej ulicy, łączącej ulice Oboźną i Kopernika; początkowo nosiła ona imię Juliusza Słowackiego, a następnie – Kazimierza Karasia.
W teatrze zainstalowano pierwszą w Polsce scenę obrotową[1].
Teatr otwarto po dziewięciu miesiącach budowy, 29 stycznia 1913. Wystawiono wtedy Irydiona Zygmunta Krasińskiego[3].
Mimo początkowych trudności Teatr Polski szybko stał się przodującą warszawską sceną, jeśli chodzi o widowiska monumentalne, co należy wiązać przede wszystkim z osobą Leona Schillera. Stworzył on cieszące się dużą popularnością wśród publiczności spektakle Dziadów (z Józefem Węgrzynem – Gustawem-Konradem) i Kordiana. Arnold Szyfman zbudował zespół, który składał się z wielu osobowości, m.in.: Aleksandra Zelwerowicza, Jerzego Leszczyńskiego, Kazimierza Junoszę-Stępowskiego, Józefa Węgrzyna i Stefana Jaracza. Wśród aktorek była m.in. żona Szyfmana – Maria Przybyłko-Potocka. Wielu aktorów zostało zaangażowanych z teatrów krakowskich[4].
Wybuch I wojny światowej zdezorganizował pracę teatru, gdyż pochodzący z Austro-Węgier aktorzy zostali ewakuowani w głąb Rosji[5].
II wojna światowa i okupacja niemiecka
[edytuj | edytuj kod]W czasie okupacji niemieckiej, 6 października 1940, teatr przemianowano na Theater der Stadt Warschau, a tydzień później zaczął tam działać również jawny Teatr Miasta Warszawy, dający w niektóre dni tygodnia także przedstawienia dla Polaków[6]. Wystawiano tam zarówno sztuki z repertuaru klasycznego, jak i operetki i komedie muzyczne[7].
W 1944 budynek teatru został nieznacznie uszkodzony, spłonęła jednak biblioteka, zbiory archiwaliów i scenografii.
Teatr po 1945
[edytuj | edytuj kod]17 stycznia 1946 Teatr Polski wznowił działalność Lillą Wenedą w reżyserii Juliusza Osterwy[8].
Uchwałą Rady Państwa z dnia 14 listopada 1953 r. za wybitne zasługi w dziedzinie sztuki teatralnej, za cenny wkład do polskiej kultury – w związku z 40-leciem pracy Państwowy Teatr Polski w Warszawie odznaczony został Orderem Sztandaru Pracy I klasy[9].
Powojenną – już upaństwowioną – sceną kierował znów Arnold Szyfman, a także Leon Schiller, Stanisław Balicki, Jerzy Jasieński, Jerzy Kreczmar i Andrzej Krasicki. W repertuarze dominowała klasyka, w zespole grało wiele aktorskich sław, m.in. Władysław Hańcza, Stanisław Jasiukiewicz, Czesław Wołłejko, Ignacy Gogolewski i Nina Andrycz.
Od 1981 dyrekcję objął Kazimierz Dejmek. W teatrze zaczęli pracować tacy artyści jak m.in. Barbara Rachwalska, Barbara Horawianka, Bogdan Baer, Tadeusz Bartosik, Lech Ordon, Ignacy Machowski, Zdzisław Mrożewski, Gustaw Holoubek i Stanisław Zaczyk. Do zespołu dołączył także Tadeusz Łomnicki. W repertuarze jak dawniej dominowała klasyka, m.in. Fredro reżyserowany zarówno przez Dejmka, jak i przez Andrzeja Łapickiego. Dużym uznaniem cieszyła się Zemsta z Tadeuszem Łomnickim w roli Papkina, Rejentem – Machowskim i Cześnikiem – Bartosikiem. Dejmek wystawił także dzieła staropolskie – Żywot Józefa Reja i złożone z anonimowych tekstów Uciechy staropolskie. Sięgnął również po sztuki współczesne, m.in. Maestro Jarosława Abramowa-Newerlyego (ze znakomitą tytułową rolą Ignacego Machowskiego), czy Drzewo Wiesława Myśliwskiego (z kolejną kreacją Machowskiego). Wydarzeniem była także premiera Vatzlava Sławomira Mrożka z Janem Englertem w roli tytułowej.
W 1988 przy budynku teatru, w pobliżu skrzyżowania ul. Karasia z ul. Oboźną, odsłonięto pomnik Leona Schillera[10].
W 1994, po objęciu przez Kazimierza Dejmka stanowiska ministra kultury, dyrektorem artystycznym został Andrzej Łapicki.
W latach 1995–2009 dyrektorem naczelnym był Jerzy Zaleski, który doprowadził do wybudowania i otwarcia 7 listopada 2009 nowej Sceny Kameralnej.
Od 1999 do czerwca 2010 dyrektorem artystycznym był Jarosław Kilian. Wystawił w teatrze m.in. Igraszki z diabłem Jana Drdy, Sen nocy letniej Szekspira, Don Juana Moliera, Balladynę Słowackiego i Zieloną Gęś Gałczyńskiego.
W lutym 2010 na stanowisko p.o. dyrektora został wybrany Marek Szyjko. We wrześniu 2010 p.o. dyrektora został Jarosław Gajewski[11], a od stycznia 2011 do sierpnia 2016 był Zastępcą Dyrektora Naczelnego – Dyrektorem Artystycznym. W styczniu 2011 stanowisko dyrektora objął Andrzej Seweryn[12]. Tworząc linię repertuarową teatru stawia przede wszystkim na ambitną klasykę w opracowaniu najlepszych światowej sławy reżyserów, m.in.: Jacques’a Lassalle’a, Ivana Alexandre’a, Dana Jemmetta.
29 stycznia 2013 Teatrowi Polskiemu nadano imię Arnolda Szyfmana – założyciela i wieloletniego dyrektora sceny[13].
Dyrekcja teatru
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Seweryn – dyrektor naczelny
- Marek Szyjko – zastępca dyrektora naczelnego – dyrektor ds. administracyjno-ekonomicznych
Zespół aktorski
[edytuj | edytuj kod]
- Marta Alaborska
- Piotr Bajtlik
- Maja Barełkowska
- Grażyna Barszczewska
- Adam Biedrzycki
- Tomasz Błasiak
- Tomasz Brzostek
- Izabella Bukowska
- Anna Cieślak
- Piotr Cyrwus
- Wojciech Czerwiński
- Marta Dąbrowska
- Ewa Domańska
- Joanna Halinowska
- Marcin Jędrzejewski
- Paweł Krucz
- Marta Kurzak
- Szymon Kuśmider
- Marcin Kwaśny
- Krzysztof Kwiatkowski
- Dominik Łoś
- Ewa Makomaska
- Andrzej Mastalerz
- Krystian Modzelewski
- Antoni Ostrouch
- Maksymilian Rogacki
- Lidia Sadowa
- Jerzy Schejbal
- Natalia Sikora
- Joanna Trzepiecińska
- Afrodyta Weselak
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 878. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Teatry Warszawy 1765–1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 152. ISBN 83-01-01934-4.
- ↑ Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 209.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Teatry Warszawy 1765–1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 153. ISBN 83-01-01934-4.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Teatry Warszawy 1765–1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 154. ISBN 83-01-01934-4.
- ↑ Barbara Król-Kaczorowska: Teatry Warszawy. Budynki i sale w latach 1748–1975. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 213. ISBN 83-06-01183-X.
- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 51. ISBN 83-01-04207-9.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 140.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 106, poz. 1423.
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 166. ISBN 83-88973-59-2.
- ↑ Uchwała 1436/365/10 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 20 lipca 2010 r.
- ↑ Uchwała 1496/365/10 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 20 lipca 2010 r.
- ↑ Warszawa – NaszeMiasto.pl [online], warszawa.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-05] (pol.).