Skunksowiec andyjski

Skunksowiec andyjski
	Conepatus chinga
	(Molina, 1782)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	skunksowate
Rodzaj	skunksowiec
Gatunek	skunksowiec andyjski
Synonimy
	Vivera chinga Molina, 1782;
	Vivera chinga Molina, 1782;
Podgatunki
	C. c. budini Thomas, 1919; C. c. chinga Molina, 1782; C. c. gibsoni Thomas, 1910; C. c. inca Thomas, 1900; C. c. mendosus Thomas, 1921; C. c. rex Thomas, 1898; C. c. suffocans Illiger, 1811;
	C. c. budini Thomas, 1919; C. c. chinga Molina, 1782; C. c. gibsoni Thomas, 1910; C. c. inca Thomas, 1900; C. c. mendosus Thomas, 1921; C. c. rex Thomas, 1898; C. c. suffocans Illiger, 1811;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies

Skunksowiec andyjski^[4], surillo andyjski (Conepatus chinga) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny skunksowatych.

Występowanie i biotop

Skunksowiec andyjski występuje w środkowo-południowej Ameryce Południowej od południowego Peru, poprzez Boliwię, Urugwaj, Paragwaj, Chile do południowej Argentyny. Obserwowany również w południowej Brazylii^[3]^[5]^[6]. Zamieszkuje otwarte kaniony i stepy bogate w roślinność^[5]^[7]. Odpoczywa pośród krzewów w lasach i na skalistych zboczach gór^[5].

Charakterystyka

Podstawowe dane
Długość ciała	300–490 mm
Długość ogona	20 cm
Masa ciała	2,3-4,5 kg
Dojrzałość płciowa	około roku
Ciąża	około 2 miesięcy
Liczba młodych w miocie	2-5
Długość życia	4-6 lat

Wygląd

Średniej wielkości ssak o krępym ciele i krótkich, grubych nogach. Ubarwienie ciała charakterystyczne dla skunksowatych. Sieść koloru czarnego. Od głowy, poprzez boki ciała ciągną się dwa białe paski. Gruby, puszysty ogon przeważnie koloru białego. Stożkowata głowa o szerokim nagim nosie i z krótkimi zaokrąglonymi uszami. Łapy wyposażone w potężne pazury służące do kopania w ziemi^[5]^[7]. Posiada gruczoł zapachowy, wydzielający cuchnącą ciecz.

Tryb życia

Prowadzi samotniczy i głównie nocny tryb życia. W ciągu dnia można go spotkać na skalistych zboczach gdzie wypoczywa. Swoje terytorium opuszczają tylko podczas pory godowej. Podczas zimy zapada w lekki sen, przerywany jednak w cieplejsze dni^[5]^[7].

Pora godowa przypada na koniec zimy i początek wiosny. Po ciąży trwającej 2 miesiące, samica rodzi 2-5 młodych. Samiec nie uczestniczy w wychowaniu młodych. Okres laktacji trwa około 8-10 tygodni. W sierpniu młode same już zdobywają pożywienie i wkrótce opuszczają matkę. Dojrzałość płciową uzyskują około 10-12 miesiąca życia. Na wolności żyją średnio 4-6 lat^[5].

Dieta skunksowca andyjskiego różni się w zależności od pory roku. Na wiosnę i lato poluje głównie na chrząszcze i pająki, które wykopuje z ziemi za pomocą długich pazurów, natomiast zimą z powodów braku owadów zjada również małe ssaki, młode ptaki, jaja, węże oraz owoce^[7]. Jest dość odporny na jad grzechotników^[8].

Podgatunki

Wyróżnia się kilka podgatunków^[6]^[1]:

C. chinga budini
C. chinga chinga
C. chinga gibsoni
C. chinga inca
C. chinga mendosus
C. chinga rex
C. chinga suffocans

Znaczenie

Ze względu na wydzielanie cuchnących cieczy, ssak ma ten niewielu wrogów. Na skunksowca polują niektóre węże, ptaki drapieżne i lisy z rodzaju Pseudalopex^[5]. Jest naturalnym nosicielem tasiemca z gatunku Spirometra erinacei^[9]. Jest roznosicielem wścieklizny i świdrowca amerykańskiego^[5]. W latach 70 i 80 w Argentynie był silnie poławiany dla futer^[3].

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niższego ryzyka)^[3]. Głównym zagrożeniem dla tego ssaka jest działalność człowieka, niszczenie naturalnych siedlisk przez erozję gleby i wypas zwierząt gospodarskich.

Przypisy

↑ ^a ^b Conepatus chinga, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ J.I. Molina: Saggio sulla storia naturale del Chili. Bologna: Nella Stamperia di S. Tommaso d’Aquino, 1782, s. 288. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d L.L. Emmons L.L., M.M. Schiaffini M.M., J.J. Schipper J.J., Conepatus chinga, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-06-26] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 162. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Kevin Afflerbaugh: Conepatus chinga. Animal Diversity Web. [dostęp 2009-06-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Conepatus chinga. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 13 czerwca 2009]
↑ ^a ^b ^c ^d Molina's Hog-nosed Skunk (Conepatus chinga). Lioncrusher's Domain. [dostęp 2009-06-13]. (ang.).
↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
↑ Luis A. Gómez-Puerta, Daniel S. Ticona, Maria T. López-Urbina, Armando E. González. The Andean hog-nosed skunk Conepatus chinga Molina, 1782 as a new definitive host for Spirometra erinacei Faust, Campbell & Kellog, 1929. „Veterinary Parasitology”. 160 (3-4), s. 334-336, Marzec 2009. Elsevier B.V. DOI: 10.1016/j.vetpar.2008.11.030.

[itis-1] Conepatus chinga, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Molina-2] J.I. Molina: Saggio sulla storia naturale del Chili. Bologna: Nella Stamperia di S. Tommaso d’Aquino, 1782, s. 288. (hiszp.).

[iucn-3] L.L. Emmons L.L., M.M. Schiaffini M.M., J.J. Schipper J.J., Conepatus chinga, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-06-26] (ang.).

[Cichocki&inni-4] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 162. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[adw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Kevin Afflerbaugh: Conepatus chinga. Animal Diversity Web. [dostęp 2009-06-13]. (ang.).

[msw3-6] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Conepatus chinga. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 13 czerwca 2009]

[ld-7] Molina's Hog-nosed Skunk (Conepatus chinga). Lioncrusher's Domain. [dostęp 2009-06-13]. (ang.).

[8] Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.

[9] Luis A. Gómez-Puerta, Daniel S. Ticona, Maria T. López-Urbina, Armando E. González. The Andean hog-nosed skunk Conepatus chinga Molina, 1782 as a new definitive host for Spirometra erinacei Faust, Campbell & Kellog, 1929. „Veterinary Parasitology”. 160 (3-4), s. 334-336, Marzec 2009. Elsevier B.V. DOI: 10.1016/j.vetpar.2008.11.030.

[1]