Przejdź do zawartości

Skoczek azjatycki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skoczek azjatycki
Dipus sagitta[1]
(Pallas, 1773)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

skoczkowce

Rodzina

skoczkowate

Podrodzina

skoczki

Rodzaj

skoczek

Gatunek

skoczek azjatycki

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15]

Skoczek azjatycki[16] (Dipus sagitta) – gatunek ssaka z podrodziny skoczków (Dipodinae) w obrębie rodziny skoczkowatych (Dipodidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Skoczek azjatycki występuje w Eurazji zamieszkując w zależności od podgatunku[17]:

Izolowana populacja występująca w północnym Iranie (pustynia Turan we wschodnim Semnan) może należeć do podgatunku turanicus lub do jeszcze nieopisanego podgatunku[17].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1773 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Mus sagitta[2]. Holotyp pochodził z Jakuszewska, w obwodzie pawłodarskim, w północnym Kazachstanie[18][17].

Dane genetyczne dostarczają mocnych dowodów na to, że D. sagitta, w tradycyjnym rozumieniu, nie jest pojedynczym gatunkiem, ale raczej zespołem co najmniej czterech lub nawet pięciu gatunków; w rezultacie D. deasyi został podniesiony do rangi odrębnego gatunku[17]. Trzy kolejne linie genetyczne (sagitta, turanicus i sowerbyi) mogą reprezentować trzy odrębne gatunki, ale potrzebne są dalsze badania molekularne i morfologiczne[19][20][17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzynaście podgatunków[17].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dipus: gr. διπους dipous, διποδος dipodos „dwunożny”, od δι- di- „podwójny”, od δις dis „dwukrotny”, od δυο duo „dwa”; πους pous, ποδος podos „stopa”[21].
  • sagitta: łac. sagitta „strzała”[22].
  • austrouralensis: łac. auster, austri „południe”[22]; Ural, Eurazja.
  • bulganensis: góry Bulgan, Mongolia.
  • halli: A.L. Hall (data urodzenia i śmieci nieznana), brytyjski kolekcjoner z którego kolekcji pochodził holotyp[6].
  • lagopus: gr. λαγωπους lagōpous, λαγωποδος lagōpodos „zająco-stopy, szorstko-stopy”, od λαγως lagōs „zając”; πους pous, ποδος podos „stopa”[22].
  • megacranius: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”[23]; κρανιον kranion „czaszka”, od καρα kara, καρατος karatos „głowa”[24].
  • nogai: Nogajowie, lud turecki, zamieszkujący Kaukaz Północny, południowe Powołże i Półwysep Krymski[25].
  • sowerbyi: Arthur de Carle Sowerby (1885–1954), brytyjski przyrodnik i podróżnik[5].
  • turanicus: staroperska nazwa Turan dla Azji Środkowej, ogólnie stosowana do ziem ludów tureckich poza Amu-darią[22].
  • ubsanensis: Ubsu-Nur (= Uws-nur), Mongolia/Rosja[13].
  • usuni: Usunowie, środkowoazjatycka konfederacja plemion koczowniczych.
  • zaissanensis: jezioro Zajsan, Kazachstan.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 115–145 mm, długość ogona 140–180 mm, długość ucha 16–23 mm, długość tylnej stopy 57–67 mm; masa ciała 46–128 g[26].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dipus sagitta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Rußischen Reichs. Cz. 2. St. Petersburg: Kayserl. Akademie der Wissenschaften, 1773, s. 706. (łac.).
  3. M.H.C. Lichtenstein: Naturhistorischer Anhang. I. Säugethiere. Verzeichnifs der eingesandten Säugethiere und Bemerkungen über dieselben. W: E.F. Eversmann & M.H.C. Lichtenstein: Reise von Orenburg nach Buchara: nebst einem Wortverzeichniss der Afgahnischen Sprache; mit 2 Kupfern und dem Plane von Buchara. Berlin: Christiani, 1823, s. 121. (niem.).
  4. Satunin 1907 ↓, s. 127, 164.
  5. a b O. Thomas. A new jerboa from China. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 2, s. 307, 1908. (ang.). 
  6. a b A. de C. Sowerby. A new Three-toed Jerboa from China. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 5, s. 279, 1920. (ang.). 
  7. Y.M. Kazantseva, N.I. Larina & N.M. Semenov. Statsionamoe raspre-delenie gryzunov Primorskogo i Chernozemerskogo raionov Kalmystskoi ASSR. „Vestnik Mikrobiologii, E’pidemiologii i Parazitologii”. 19 (1), s. 129, 1940. (ros.). 
  8. Shenbrot 1991 ↓, s. 107.
  9. G.I. Shenbrot. [Geographic variability of the horned jerboa Dipus sagitta (Rodenita, Didodidae). Subspecific differentiation in the territory of East Kazakhstan, Tuva and Mongolia]. „Zoologicheskii Zhurnal”. 70, s. 95, 1991. (ros.). 
  10. S.I. Ognev. „Zoologischer Anzeiger”. 91, s. 207, 1930. (niem.). 
  11. a b Shenbrot 1991 ↓, s. 109.
  12. Shenbrot 1991 ↓, s. 108.
  13. a b A.G. Bannikov. Materialy k poznaniya mlekopitayushchikh Mongolii. 1. Tushkanchiki. „Byulleten' Moskovskogo Obshchestva Ispytatelei Prirody Otdel Biologicheskii”. 52 (4), s. 34, 1947. (ros.). 
  14. V.A. Selevin. „Byul. Sredneaz. Un-ta”. 19, s. 13, 1934. (ros.). 
  15. N. Batsaikhan, D. Avirmed, D. Tinnin & K. Tsytsulina, Dipus sagitta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-31] (ang.).
  16. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  17. a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 322. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  18. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dipus sagitta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-31].
  19. J. Cheng, D. Ge, L. Xia, Z. Wen, Q. Zhang, L. Lu & Q. Yang. Phylogeny and taxonomic reassessment of jerboa, Dipus (Rodentia, Dipodinae), in inland Asia. „Zoologica Scripta”. 47 (6), s. 630–640, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12303. (ang.). 
  20. V.S. Lebedev, A.A. Bannikova, L. Lu, E.A. Snytnikov, Y. Adiya, E.N. Solovyeva, A.V. Abramov, A.V. Surov & G.I. Shenbrot. Phylogeographical study reveals high genetic diversity in a widespread desert rodent, Dipus sagitta (Dipodidae: Rodentia). „Biological Journal of the Linnean Society”. 123 (2), s. 445–462, 2018. DOI: 10.1093/biolinnean/blx090. (ang.). 
  21. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 240, 1904. (ang.). 
  22. a b c d The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  23. Jaeger 1944 ↓, s. 133.
  24. Jaeger 1944 ↓, s. 61.
  25. Satunin 1907 ↓, s. 131, 168.
  26. J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 96. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]