Przepis prawa
Przepis prawa – samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego, czyli zdaniokształtny zwrot językowy (zdanie w sensie gramatycznym) zazwyczaj wskazujący sposób postępowania, czyli regułę powinnego zachowania. Często jest wyodrębniony formalnie, wyróżniony wizualnie i opatrzony nazwą indywidualizującą, taką jak artykuł, paragraf czy ustęp. Może być też zdaniem, równoważnikiem zdania lub inną jeszcze wypowiedzią oddzieloną znakami interpunkcyjnymi (zdaniokształtnym fragmentem jednostki redakcyjnej)[1].
Pojęcie przepis prawa nie jest tożsame z pojęciem normy prawnej; bowiem elementy treści normy prawnej mogą być zawarte w wielu różnych przepisach i to nie tylko jednej ustawy. W ujęciu funkcjonalnym przepisy prawa stanowią podstawę do ustalenia treści norm prawnych. Przepisów prawa nie można raczej traktować w sferze prawda/fałsz, gdyż nie są to zdania w sensie logicznym[2]. Mogą być one za to obowiązujące albo nieobowiązujące, wiążące albo niewiążące, a także stać się przedmiotem wypowiedzi oceniających, będąc wtedy określane np. jako słuszne (rozsądne) i niesłuszne (nierozsądne)[2].
W języku potocznym, a błędnym w języku prawnym, przepisy prawa to także wszelkie akty normatywne obowiązujące na danym obszarze (np. w państwie).[potrzebny przypis]
Rodzaje przepisów prawa w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się następujące rodzaje przepisów prawa w Polsce:
- przepisy ogólne – określają przedmiotowy i podmiotowy zakres stosunków społecznych, regulowanych danym aktem prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy, a często też ustalają ogólne zasady jego stosowania;
- przepisy szczegółowe – normy, określające zachowania podmiotów, których one dotyczą;
- przepisy epizodyczne – wprowadzają odstępstwa od przepisów, których obowiązywanie ograniczono czasowo;
- przepisy przejściowe – ich celem jest pełniejsze umiejscowienie danego przepisu w całokształcie innych przepisów, czy też w świetle innych norm postępowania;
- przepisy dostosowujące – określają jak organy stosujące prawo winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych regulowanych nim sytuacji;
- przepisy końcowe – są to w szczególności przepisy derogacyjne, uchylające poprzednie całe akty prawodawcze, bądź niektóre ich przepisy.
Ponadto w teorii prawa wyróżnia się:
- przepisy syngularne – można z nich zbudować (derywować) tylko jedną normę prawną[3]
- przepisy pluralne – można z nich zbudować (derywować) co najmniej dwie normy prawne[3]
- przepisy zrębowe zupełne (podstawowe, zasadnicze, przewodnie) – pozwalają określić hipotezę, dyspozycję i ewentualnie jeszcze sankcję danej normy prawnej[4]
- przepisy zrębowe niezupełne – pozwalają określić samą tylko dyspozycję danej normy prawnej i ewentualnie jeszcze adresata albo okoliczności, w których powinien się on znaleźć, aby norma ta miała zastosowanie[3]
- przepisy uzupełniające – umożliwiają skonstruowanie brakującego elementu normy prawnej i/lub dookreślenie jej dotychczasowych elementów[3]
- przepisy centralne – przepisy zrębowe zupełne[3]
- przepisy centralne ułomne – przepisy zrębowe niezupełne[3]
- przepisy centralne pełne – przepisy zrębowe zupełne, jakie nie są modyfikowany przez inne przepisy (tzw. modyfikatory)[3]
- przepisy centralne ułomne pełne – przepisy zrębowe niezupełne, jakie nie są modyfikowany przez inne przepisy (tzw. modyfikatory)[3]
- przepisy centralne niepełne – przepisy, jakie wyznaczając wszystkie elementy budowanej na ich podstawie normy prawnej, są modyfikowane przez inne przepisy (tzw. modyfikatory)[5]
- przepisy centralne ułomne niepełne – przepisy, jakie wyznaczając dyspozycję danej normy prawnej (i ewentualnie jeszcze adresata albo okoliczności, w których powinien się on znaleźć, aby norma ta miała zastosowanie), są modyfikowane przez inne przepisy (tzw. modyfikatory)[5]
Postacie przepisów prawa
[edytuj | edytuj kod]Nie można też wykluczyć tego, że nie znajdą się wśród nich:
- wypowiedzi oceniające – wskazujące na to, jakie stany rzeczy są aprobowane lub dezaprobowane lub zawierające oceny prakseologiczne
- wypowiedzi optatywne (optatywy)
- dyrektywy techniczne[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 81.
- ↑ a b M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 82.
- ↑ a b c d e f g h M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 91.
- ↑ M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 91 wraz z przypisem 20 na tej stronie.
- ↑ a b M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 91 przypis 21.
- ↑ M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 81-82.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Maciej Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Wydawnictwo CM, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66704-82-4.
