Powiat legnicki

powiat legnicki
	powiat
	; Rynek w Chojnowie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Data powstania	1 stycznia 1999
TERC	0209
Siedziba	Legnica
Starosta	Adam Babuśka
Powierzchnia (2024)	744,01 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 55 032
• gęstość	74 os./km²
Urbanizacja	28,8%
Nr kierunkowy	76
Kod pocztowy (2024)	59-2XX
Tablice rejestracyjne	DLE
	Adres urzędu:pl. Słowiański 1; 59-220 Legnica
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich	1
Liczba gmin miejsko-wiejskich	1
Liczba gmin wiejskich	6
Liczba sołectw	107
Liczba miejscowości	110
	Położenie na mapie województwa;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat legnicki – powiat w Polsce, położony w środkowej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Legnica, które jednak samo stanowi osobne miasto na prawach powiatu i nie wchodzi w jego skład.

Geografia

Położenie

Powiat legnicki leży w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku.

Według regionalizacji fizycznogeograficznej opracowanej przez Jerzego Kondrackiego, przez terytorium powiatu legnickiego przebiegają granice czterech makroregionów:

Niziny Śląsko-Łużyckiej, w skład której wchodzi zachodnia i środkowa część powiatu legnickiego. Obszar ten w tym regionie dzieli się na trzy mezoregiony: Równinę Legnicką na północy, Równinę Chojnowską na południu oraz Wysoczyznę Lubińską, która obejmuje jedynie niewielkie obszary na północ i północny wschód od Legnicy.
Niziny Śląskiej, w skład której wchodzi wschodnia część powiatu. Obszar ten w tym regionie dzieli się na dwa mezoregiony: Pradolinę Wrocławską na północy oraz Równinę Wrocławską na południu.
Pogórza Zachodniosudeckiego, a dokładniej Pogórza Kaczawskiego, w skład którego wchodzi niewielki obszar na zachodzie powiatu (wieś Okmiany).
Wału Trzebnickiego, a dokładniej Obniżenia Ścinawskiego, w skład którego wchodzi niewielki obszar na północnym wschodzie powiatu (teren na wschód od wsi Mierzowice)^[1].

Powiat legnicki rozciąga się między 51°23’ a 51°06’ szerokości geograficznej północnej i 15°45’ a 16°28’ długości geograficznej wschodniej^[2].

Hydrografia

Sieć hydrograficzna powiatu legnickiego opiera się na dorzeczu głównej dolnośląskiej rzeki – Odry, która w jego granicach płynie na odcinku 6 km. Do Odry uchodzi Kaczawa wraz z dopływami: Czarną Wodą i Nysą Szaloną. Poza tym na terenie powiatu występuje jedyne na Dolnym Śląsku pojezierze o rodowodzie polodowcowym (Pojezierze Legnickie) z jeziorami: Kunickim, Jaśkowickim i Koskowickim. Pojezierze to położone jest we wschodniej części powiatu, natomiast w zachodniej występują sztuczne zbiorniki wodne (Jezierzany i Rokitki), nad którymi stworzono w latach 60. XX wieku ośrodki wypoczynkowe.

Ukształtowanie powierzchni

Powierzchnia powiatu należy do nizinnych, a jej wysokość waha się średnio pomiędzy 100 a 225 m n.p.m. Najwyższe wzniesienie znajduje się na tzw. Wale Okmiańskim i mierzy 278 m n.p.m.

Podział administracyjny

Powiat legnicki powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami^[3].

Został stworzony z części znoszonego województwa legnickiego^[4]^[5]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zmienionym w stosunku do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku^[6]^[7]^[8]. Wchodząca wówczas w skład powiatu gmina Wądroże Wielkie weszła w skład powiatu jaworskiego, z drugiej strony zaś do powiatu legnickiego dołączyły miasto i gmina Chojnów, należące wtedy do powiatu złotoryjskiego. Ponadto, w 1983 roku miasto Legnica zostało powiększone kosztem czterech sąsiadujących z nim gmin^[9].

Z powiatem legnickim graniczą jednostki^[10]:

powiaty lubiński i polkowicki od północy,
powiaty średzki i wołowski od wschodu,
powiat jaworski od południa,
powiat złotoryjski od południowego zachodu,
powiat bolesławiecki od zachodu.

W skład powiatu wchodzi 8 gmin: 1 miejska, 1 miejsko-wiejska oraz 6 wiejskich. Na jego terenie położone są dwa miasta: Chojnów oraz Prochowice^[11].


Gmina^[11]				Pow. (2024)^[12]	Ludność (2023)^[12]	Siedziba^[13]
TERYT	Typ	Nazwa		Pow. (2024)^[12]	Ludność (2023)^[12]	Siedziba^[13]
0209011	miejska		Chojnów	5,32	12 361	—
0209022	wiejska		Chojnów	230,95	9474	Chojnów
0209032	wiejska		Krotoszyce	67,50	3343	Krotoszyce
0209042	wiejska		Kunice	92,65	7736	Kunice
0209052	wiejska		Legnickie Pole	85,39	5334	Legnickie Pole
0209062	wiejska		Miłkowice	86,40	7234	Miłkowice
0209073	miejsko-wiejska		Prochowice	102,53	7133	Prochowice
0209082	wiejska		Ruja	73,27	2417	Ruja

W 2011 roku władze Legnicy podjęły nieudaną próbę zmiany granic z powiatem legnickim, polegającą na przyłączeniu do miasta części terytorium z gmin Krotoszyce oraz Miłkowice^[14]. Doszło do nieudanych trójstronnych konsultacji w 2012 roku, po których samorząd Legnicy złożył w 2013 roku wniosek o zmianę granic (dotyczący części miejscowości Białka i Jaszków z gminy Krotoszyce oraz Lipce z gminy Miłkowice o powierzchni 61,76 ha), ostatecznie rozpatrzony negatywnie przez Radę Ministrów^[15]^[16].

Pokrycie terenu

Powiat legnicki według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 744,01 km², co stanowiło 3,73% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 198. lokatę wśród 314 powiatów Polski^[17]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (75,8%) oraz leśne (16,3%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 6,7% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 1,1%^[18].

**Pokrycie terenu w powiecie legnickim**
stan na 1 stycznia 2024 r.^[18]

Demografia

Liczba mieszkańców w powiecie legnickim w latach 1998–2022
Źródło: Bank Danych Lokalnych^[19]. Stan w dniu 31 grudnia.

Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie legnickim zamieszkiwało 55 032 mieszkańców: 28 117 kobiet (51,1% ludności) i 26 915 mężczyzn (48,9%), czyli 1,91% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 74 osób na km². Pod względem ludności powiat legnicki zajął w 2024 roku 208. lokatę wśród 314 powiatów Polski^[17].

Wskaźnik urbanizacji wyniósł 28,8%; w miastach w tym dniu mieszkało 15 857 osób, zaś na wsi 39 175 osób^[19].

**Sytuacja demograficzna w powiecie legnickim**
stan na 31 grudnia 2023 r.^[19]

**Piramida wieku mieszkańców powiatu legnickiego**
stan na 31 grudnia 2023 r.^[19]

Gospodarka

W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,6 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 8,6% do aktywnych zawodowo^[20].

Zabytki

Bazylika kolegiacka Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Jadwigi Śląskiej w Legnickim Polu
Zamek w Prochowicach
Pałac w Piotrowicach
Zespół pałacowy w Warmątowicach (niedostępny do zwiedzania)
Muzeum Bitwy nad Kaczawą w Dunine
Muzeum Bitwy pod Legnicą w Legnickim Polu
Zamek Piastowski w Chojnowie
Kościół św. Piotra i Pawła w Chojnowie
Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego (z gotyckim tryptykiem) w Niedźwiedzicach
Kościół pw. św. Zofii w Grzybianach
Kościół pw. św. Stanisława (murowano-drewniany,szachulcowy) w Miłogostowicach
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (gotycki) w Ulesiu

Starostowie legniccy

Na podstawie źródła^[21]:

Mieczysław Kasprzak (10 listopada 1998 – 24 listopada 2006)
Jarosław Humenny (24 listopada 2006 – 1 grudnia 2014)
Janina Mazur (1 grudnia 2014 – 20 listopada 2018)
Adam Babuśka (od 20 listopada 2018)

Uwagi

↑ Poza numerem 59-220, wykorzystywanym w Legnicy.

Przypisy

↑ Regiony fizycznogeograficzne [online], Geoportal Dolny Śląsk, 10 maja 2019 [dostęp 2024-06-22] (pol.).
↑ Burzyński i in. 2005 ↓, s. 14.
↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 209.
↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 17 października 1983 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach: bielskim, częstochowskim, katowickim, legnickim, olsztyńskim, opolskim, piotrkowskim, słupskim i wałbrzyskim. (Dz.U. z 1983 r. nr 59, poz. 268).
↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-28] (pol.).
↑ ^a ^b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-09-28] (pol.).
↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
↑ Legnica: Miasto będzie większe o niemal 500 hektarów [online], Legnica Nasze Miasto, 21 stycznia 2011 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ Prezydent Legnicy wystąpił z nowym wnioskiem o rozszerzenie granic miasta [online], Legnica – oficjalny portal miasta, 23 stycznia 2013 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy [online], Rządowe Centrum Legislacji, 30 lipca 2013, s. 23-24 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-09-28] (pol.).
↑ ^a ^b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. legnicki). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-28] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-09-28] (pol.).
↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-10] (pol.).
↑ Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 24. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-02].

Bibliografia

Jerzy Burzyński, Bożena Steliga, Elżbieta Rowińska, Hanna Boroń: Program ochrony środowiska powiatu legnickiego. Legnica: Starostwo Powiatowe w Legnicy - Wydział Rolnictwa i Ochrony Środowiska, 2005. (pol.).

[1] Poza numerem 59-220, wykorzystywanym w Legnicy.

[2] Regiony fizycznogeograficzne [online], Geoportal Dolny Śląsk, 10 maja 2019 [dostęp 2024-06-22] (pol.).

[CITEREFBurzyńskiSteligaRowińskaBoroń200514-3] Burzyński i in. 2005 ↓, s. 14.

[4] Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).

[5] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).

[rozp_powiaty-6] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).

[7] Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 209.

[8] Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[9] Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[10] Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 17 października 1983 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach: bielskim, częstochowskim, katowickim, legnickim, olsztyńskim, opolskim, piotrkowskim, słupskim i wałbrzyskim. (Dz.U. z 1983 r. nr 59, poz. 268).

[11] Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-28] (pol.).

[TERYT-12] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).

[gminy_2024-13] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-09-28] (pol.).

[14] Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).

[15] Legnica: Miasto będzie większe o niemal 500 hektarów [online], Legnica Nasze Miasto, 21 stycznia 2011 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[16] Prezydent Legnicy wystąpił z nowym wnioskiem o rozszerzenie granic miasta [online], Legnica – oficjalny portal miasta, 23 stycznia 2013 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[17] Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy [online], Rządowe Centrum Legislacji, 30 lipca 2013, s. 23-24 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[pow_2024-18] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-09-28] (pol.).

[pokrycie_terenu-19] Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. legnicki). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-28] (pol.).

[BDL-20] Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-09-28] (pol.).

[21] GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-10] (pol.).

[22] Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 24. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-02].

[a]

Miasta na prawach powiatu	Jelenia Góra Legnica Wałbrzych Wrocław (siedziba)
Powiaty	bolesławiecki dzierżoniowski głogowski górowski jaworski kamiennogórski karkonoski kłodzki legnicki lubański lubiński lwówecki milicki oleśnicki oławski polkowicki strzeliński średzki świdnicki trzebnicki wałbrzyski wołowski wrocławski ząbkowicki zgorzelecki złotoryjski
Miasta	Wrocław Wałbrzych Legnica Jelenia Góra Lubin Głogów Świdnica Bolesławiec Oleśnica Oława Dzierżoniów Zgorzelec Bielawa Kłodzko Świebodzice Polkowice Jawor Nowa Ruda Lubań Kamienna Góra Bogatynia Jelcz-Laskowice Strzegom Ząbkowice Śląskie Boguszów-Gorce Złotoryja Trzebnica Brzeg Dolny Chojnów Wołów Strzelin Góra Milicz Siechnice Syców Kowary Środa Śląska Kudowa-Zdrój Bystrzyca Kłodzka Oborniki Śląskie Lwówek Śląski Ziębice Chocianów Kąty Wrocławskie Sobótka Pieszyce Żarów Twardogóra Żmigród Gryfów Śląski Polanica-Zdrój Piława Górna Głuszyca Szklarska Poręba Piechowice Lubawka Przemków Pieńsk Ścinawa Szczawno-Zdrój Jaworzyna Śląska Lądek-Zdrój Bolków Bierutów Kamieniec Ząbkowicki Olszyna Karpacz Nowogrodziec Duszniki-Zdrój Leśna Świeradów-Zdrój Zawidów Mieroszów Mirsk Prochowice Wojcieszów Niemcza Węgliniec Wąsosz Złoty Stok Międzylesie Bardo Międzybórz Radków Wiązów Prusice Miękinia Świerzawa Lubomierz Wleń
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga

Miasta	Chojnów Prochowice
Gminy miejskie	Chojnów
Gminy miejsko-wiejskie	Prochowice
Gminy wiejskie	Chojnów Krotoszyce Kunice Legnickie Pole Miłkowice Ruja

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)	Legnica (do 1948 →) Prochowice
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Grzymalin (do 1954) Krotoszyce Kunice Legnickie Pole Miłkowice (od 1973) Prochowice Ruja Wądroże Wielkie
Gromady (1954–72)	Bieniowice (1954–59) Budziszów Wielki (1954–68) Golanka Górna (1954–61) Kawice (1954–59) Koskowice (1954–72) Krotoszyce (1954–72) Kunice (1954–72) Legnickie Pole (1954–72) Mierczyce (1954–59) Miłkowice (1954–72) Prochowice (1954–72) Przybków (1960–72) Raczkowa (1954–59) Rosochata (1954–68) Ruja (1954–72) Rzeszotary (1954–68) Tyniec Legnicki (1954–59) Ulesie (1954–68) Warmątowice (1954–59) Wądroże Wielkie (1954–72)