Monopoly

Monopoly

Plansza niemieckiej wersji gry
Autor	Elizabeth Magie Phillips (The Landlord’s Game), Charles Darrow(inne języki)
Wydawca	Parker Brothers(inne języki) (pierwotnie), Hasbro (od 1991)
Liczba graczy	2–6
Zalecenia wiekowe	8+ (5+ wersja Junior)
Czas przygotowania	5–10 minut
Czas gry	ok. 1–3 godziny (lub więcej w zależności od liczby graczy)
Elementy strategii	średnie
Wymagane umiejętności	myślenie strategiczne i taktyczne
Losowość	wysoka
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Monopoly – gra planszowa polegająca na handlu nieruchomościami, opatentowana w 1935 roku^[1]. Zestawy do gry produkowane są przez amerykańskie przedsiębiorstwo Hasbro (pierwotnie przez Parker Brothers(inne języki)). Na przestrzeni lat sprzedanych zostało blisko 300 milionów jej egzemplarzy, co czyni ją jedną z najlepiej sprzedających się gier planszowych w historii – ustępuje pod tym względem jedynie szachom, warcabom i tryktrakowi. Opublikowanych zostało ponad 300 edycji gry w 47 językach^[2].

Podczas gry gracze poruszają się dookoła planszy, kupując i sprzedając nieruchomości (ulice, dworce kolejowe), budując domy i hotele. Za wejście na nieruchomości innych graczy płaci się czynsz. Celem jest doprowadzenie wszystkich pozostałych graczy do bankructwa^[2].

Gra bazuje na wcześniejszej zatytułowanej The Landlord’s Game(inne języki), opracowanej w 1903 roku przez Amerykankę Elizabeth Magie Phillips (Lizzie Magie). Gra miała charakter dydaktyczny – ukazywała niekorzystny wpływ podążania do uzyskania monopolu – w grze jeden gracz bogaci się kosztem pozostałych, którzy zostają doprowadzeni do bankructwa. Wydano trzy edycje gry – ostatnia w 1939 roku^[2].

W 1932 roku Charles Darrow(inne języki) opracował zmodyfikowaną wersję gry, której nadał nazwę Monopoly. W 1935 roku sprzedał prawa do jej produkcji spółce Parker Brothers(inne języki). W tym samym roku została opracowana szata graficzna, która w dużym stopniu pozostaje niezmieniona do dnia dzisiejszego^[2], a grę opatentowano^[1]. Plansza do gry w standardowej, amerykańskiej wersji wykorzystuje nazwy ulic z Atlantic City^[2].

Gra odniosła duży sukces komercyjny już w pierwszych tygodniach sprzedaży. W 1936 roku Parker Brother zawarło umowę z brytyjskim wydawnictwem Waddingtons(inne języki), które uzyskało prawa dystrybucji gry w Europie i krajach Wspólnoty Brytyjskiej. Waddingtons opracowało brytyjską wersję planszy do gry, na której nazwy nieruchomości zaczerpnięto z Londynu. Za sprawą praw dystrybucyjnych wersja ta stała się najbardziej rozpowszechnioną na świecie. W późniejszych latach opracowane zostały liczne inne wersje planszy, łącznie ponad 300, w 47 językach^[2].

W 1991 roku Hasbro wykupiło spółkę Parker Brothers, a wraz z nią prawa do produkcji gry, a w 1994 roku także firmę Waddingtons^[2].

• Monopoly Kraków – 8 listopada 2015 z okazji 80. urodzin gry Monopoly, do sklepów trafiła specjalna krakowska edycja gry^[3]. Słuchacze Radia Kraków, poprzez głosowanie wytypowali najdroższe miejsce (wygrana z 62% głosów: Zamek Królewski na Wawelu), a czytelnicy Gazety Wyborczej – najtańsze (wygrana: Nowa Huta), jakie znalazły się na planszy. Oficjalna premiera odbyła się 7 listopada 2015 w Bonarce City Center i 8 listopada 2015 w Centrum Handlowym Zakopianka. Na planszy znalazły się takie miejsca jak: Bonarka City Center, Nowa Huta, Kościół Mariacki oraz inne zabytki, Radio Kraków, Tauron Kraków Arena, Wodociągi Krakowskie, MPK czy Akademia Górniczo-Hutnicza.
• Monopoly Wrocław^[4] – 5 listopada 2016.
• Monopoly Toruń – gra trafiła do sklepów jesienią 2017 roku^[5][6].
• Monopoly Zielona Góra – listopad 2019 roku^[7][8].
• Monopoly Tu i Teraz Banking – gra planszowa z serii Monopoly. Zamiast pieniędzy, gracz płaci kartą bankową VISA. Celem gry jest zostać jedynym graczem, który nie zbankrutował pod koniec gry.
• Monopoly Gdynia – gra miała swoją premierę we wrześniu 2020 roku^[9].
• Monopoly Ciechanów – gra miała premierę w lipcu 2021 roku^[10]
• Monopoly Katowice – gra miała premierę i trafiła do sklepów 19 października 2021 roku^[11].
• Monopoly Płock – gra miała premierę i trafiła do sklepów 30 listopada 2022 roku^[12].
• Monopoly Łódź – gra miała premierę i trafiła do sklepów 28 października 2023 roku^[13]. Wydanie jubileuszowe z okazji 600. urodzin miasta Łodzi.
• Monopoly Gorzów – gra miała premierę i trafiła do sklepów 4 listopada 2023 roku^[14].
• Monopoly Chełm – premiera w grudniu 2023 roku^[15]
• Monopoly Zabrze – premiera w grudniu 2023^[16][17]

• Bankrut – pola reprezentują ulice i dworce kolejowe wybranych polskich miast^[18], wydana ok. 1982^[19].
• Fortuna – pola reprezentują hotele i obiekty Warszawy sprzed I wojny światowej. Jednostką monetarną jest dukat. Dodatkową różnicą jest zestaw dwunastu kart wskazujących o ile pól gracz ma się przesunąć zamiast dwóch kości do gry. Na planszy, w przeciwieństwie do Monopoly, są 44 pola zamiast 40 i można też kupić restauracje, które pełnią podobną funkcję, co dworce. Gra Roku 1985 Świata Młodych
• Eurobusiness – pola reprezentują miasta europejskie, jednostką monetarną jest dolar, wydana w 1983.

• Monopoly Polska Oficjalna polska strona gry Monopoly