Przejdź do zawartości

Matryki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Matryki (sanskr. मातृका, trl. mātṝkā, ang. Matrikas, „matki”[1], „mateczki”) – hinduistyczne boginie występujące w grupach. Ich starszym grupom (matrygana, trl. mātṛgaṇa) przypisywano niearyjskie pochodzenie i powiązania z plemionami żyjącymi na obszarach górskich Indii[2], jednak z czasem upowszechnił się kult grup matek o imionach małżonek popularnych bogów hinduistycznych (saptamatryka).

Liczebność

[edytuj | edytuj kod]

Istnieją źródła mówiące o niezliczonej ilości takich boskich matek. Jednak najpopularniejsza ich grupa w Indiach liczy siedem postaci, natomiast w Nepalu – osiem. Spotyka się też grupy złożone z szesnastu matryk.

Asztamatryka

[edytuj | edytuj kod]

Katmandu:

  1. Pasikwa Ajima
  2. Lunmari Ajima
  3. Fibwa Ajima
  4. Nai Ajima
  5. Kanga Ajima
  6. Lunti Ajima
  7. Thanbahi Ajima
  8. Chandralakhu Ajima

Szodaśimatryka

[edytuj | edytuj kod]

Listy opisujące grupę szesnastu (Ṣhoḍaśi) matek zawierają przykładowo postacie:

  1. Gauri, Padma, Saći, Medha, Sawitri, Widźaja, Dźaja, Dewasena, Swaha, Swadha, Matri, Lokamatar, Dhryti, Puszti, Tuszti, Kuladewata[3]
  2. Gouri, Padma, Saći, Medha, Sawitri, Widźaja, Dźaja, Dewasena, Swadha, Swaha, Mataro, Lokamatrah, Hrystih, Pustistatha, Tusti, Atmakuladewata[4].

Alfabet

[edytuj | edytuj kod]

Matryka jako bogini ucieleśniona przez w głoski alfabetu (sanskryt) posiada pięćdziesiąt form[5].

Recepcja w literaturze hinduistycznej

[edytuj | edytuj kod]
  • Mahabharata nadmienia o lokasya mātaraḥ – „matkach świata” w Księdze leśnej, opisując Indrę i nowo narodzonego Karttikeję.
  • Purany opisuja matryki jako towarzyszki Dewi, pomagające jej w walce z demonami[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. 10.1.2. Boskie Matki. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 153. ISBN 978-83-235-0846-5.
  2. 12.4. Boginie Matki. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 194. ISBN 978-83-235-0846-5.
  3. Shastri J: Hindu Rituals and Religion. www.godmandir.com, 2015-01-01. [dostęp 2015-01-01]. (ang.).
  4. Sadosh-Matrikas. [dostęp 2015-01-01]. (ang.)..
  5. Odsłona pierwsza. W: Siwasutry, czyli sutry Siwy przez czcigodnego Wasuguptę odczytane oraz komentarzami ułożonymi przez Śri Kszemaradżę zwanego też Krysznadasą opatrzone. przełożyła Anna Rucińska. Wyd. 1. Warszawa: Fundacja Vivaswan, 2015, s. 210. ISBN 978-83-938477-4-7.
  6. 12.4. Boginie Matki. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 195. ISBN 978-83-235-0846-5.