Marcin Mielczewski

Zobacz w Wikiźródłach hasło Marcin Mielczewski w Encyklopedii Muzycznej PWM

Marcin Mielczewski, monogram M.M. (zm. między 8 a 30 września 1651 w Warszawie)^[1]  – polski kompozytor i kapelmistrz okresu wczesnego baroku.

Nazwisko kompozytora występuje w przekazach źródłowych w wielu wersjach, m.in.: Mielcowski, Mielezewski, Milczewski, Mylczewski. Data i miejsce urodzenia nie są znane, daty sporządzenia i otwarcia testamentu pozwalają na przybliżone określenie daty śmierci; z testamentu (zaginiony podczas II wojny światowej, obecnie znamy streszczenie dokonane przez Hieronima Feichta) wiadomo, że pochodził z rodziny katolickiej. Według H. Niniusa („Examen breve”..., Braniewo 1647) Mielczewski był uczniem Franciszka Liliusa^[1] [2] .

Od 1632 był muzykiem królewskim. Jego funkcja w kapeli Wazów nie jest znana; prawdopodobnie był instrumentalistą. Adam Jarzębski wymienia go wśród najwybitniejszych kapelistów Władysława IV i podkreśla jego kwalifikacje kompozytorskie. W 1644 lub 1645 został kapelmistrzem Karola Ferdynanda Wazy^[3][4], brata króla Władysława IV. Biskup-królewicz miał jeden z najlepszych zespołów muzycznych w ówczesnej Rzeczypospolitej, złożony z wirtuozów włoskich oraz muzyków polskich, a jego kapelmistrzostwo było najbardziej prestiżowym stanowiskiem muzycznym zajmowanym przez Polaka. Funkcję tę Mielczewski pełnił do końca życia, nie zrywając kontaktów z dworem królewskim^[1] [2] .

Mielczewski był najbardziej znanym w Europie kompozytorem polskim XVII wieku^[1] [2] . Jego kompozycje były znane w różnych ośrodkach niemieckich, w Danii, Gdańsku, na Śląsku, Morawach i Słowacji, na Ukrainie, w Rosji i prawdopodobnie w Paryżu; zabiegali o nie m.in. książęta niemieccy i patriarcha moskiewski Nikon^[1] .

Jego twórczość obejmuje muzykę religijną a cappella, wokalno-instrumentalną oraz instrumentalne canzony, sonaty, tańce i inne utwory świeckie. Wśród niemal 50 kompletnie zachowanych utworów wokalno-instrumentalnych, znajduje się ponad 40 koncertów kościelnych i motetów z basso continuo oraz 4 msze z instrumentami lub tylko z basso continuo. Znaczną część repertuaru zajmują realizowane w bardzo rozmaity sposób kompozycje polichóralne^[1] [2] .

Tylko dwa jego utwory ukazały się drukiem: kanon podwójny w unisonie, opublikowany przez Marco Scacchiego w Xenia Apollinea (Wenecja 1643) oraz solowy koncert kościelny Deus in nomine tuo wydany w zbiorze koncertów kościelnych J. Havemanna Erster Theil Geistlicher Concerten (Jena 1659). Pozostałe kompozycje zachowały się w rękopiśmiennych kopiach i znajdują się obecnie w bibliotekach i archiwach zagranicznych – w Berlinie, Paryżu, Kromieryżu, Lewoczy i Wilnie, a także polskich – w Gdańsku, Warszawie i Krakowie^[1] .

Znana obecnie twórczość Mielczewskiego stanowi znaczną część zachowanego repertuaru powstałego w Rzeczypospolitej czasów Wazów. Bogactwo zastosowanych w niej środków technicznych oraz różnorodność stylistyczna dobrze świadczą o warsztacie kompozytorskim Mielczewskiego, a pośrednio także o poziomie artystycznym praktyki kompozytorskiej w XVII-wiecznej Polsce^[1] .

(za: A. Chodkowski, Encyklopedia muzyki^[4])

• 7 cancon na 2 lub 3 instrumenty
• koncerty wokalno-instrumentalne
  • Deus in nomine tuo
  • Veni Domine
  • Audite et admiramini
  • Benedictio et claritas
  • Anima mea
  • Triumphalis dies
  • Vesperae Dominicales
• msze
  • O Gloriosa Domina
  • Cerviensiana
  • Triumphalis
  • Sancta Anna
• Gaude Dei Genitrix, motet a cappella

• Barbara Przybyszewska-Jarmińska: Mielczewski Marcin. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 6: M część biograficzna. Kraków: PWM, 2000, s. 249-254. ISBN 83-224-0656-8. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 556. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Zygmunt M. Szweykowski: Mielczewski (Milchevsky, Myltzewski), Marcin. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

• Marcin Mielczewski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] . (pol.)
• Marcin Mielczewski – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej Choral Public Domain Library (ChoralWiki)