Lucien Febvre

Lucien Febvre
Państwo działania	Francja
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1878 ; Nancy
Data i miejsce śmierci	26 września 1956 ; Saint-Amour
Alma Mater	École normale supérieure
Uczelnia	Uniwersytet Strasburski
Okres zatrudn.	1919-1933
Uczelnia	Collège de France
Okres zatrudn.	1933-1949
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lucien Febvre (ur. 22 lipca 1878 w Nancy^[1], zm. 26 września 1956 w Saint-Amour) – historyk francuski, współtwórca Szkoły Annales.

Życiorys

Był synem licealnego nauczyciela gramatyki^[1]^[2]. Jego matka pochodziła z rodziny zegarmistrzów z Besançon^[1]. Młodość spędził w Lotaryngii^[2]. Uczęszczał do szkół w Nancy, a następnie do Lycée Louis-le-Grand w Paryżu^[2]^[1]. Po odbyciu służby wojskowej studiował na École normale supérieure w latach 1899–1902^[1]. Jednym z jego przyjaciół podczas pobytu w Paryżu był Henri Wallon^[1]. Wraz z Wallonem Febvre nauczał przez krótki czas w liceum w Bar-le-Duc^[1]. Około 1903 otrzymał kilkuletnie stypendium Fondation Thiers^[1]. Publikował w "Revue de Synthèse historique" Henriego Berra^[1]. Od 1907 nauczał w liceum w Besançon^[1]. W latach 1907–1911 publikował też w czasopismach "Bulletin de la Société de l'Histoire du Protestantisme Français" oraz "Revue historique"^[1].

W 1911 obronił doktorat na podstawie pracy pt. Philippe II et la Franche - Comté: la crise de 1567, ses origines et ses consé quences, étude d’histoire politique, religieuse et sociale^[1]. Książka rok później ukazała się w druku^[1]. Stanowi obszerną monografię geograficzno-historyczną regionu, warsztatowo inspirowaną szkołą Paula Vidala de la Blache^[1]. Jego druga praca doktorska (these secondaire) dotyczyła reformacji i inkwizycji w regionie Franche Comté^[1].

W 1912 uzyskał posadę na uniwersytecie w Dijon^[1]. Włączył się wówczas w prace nad wielotomową pracą L'Évolution de l'humanité redagowaną przez Henriego Berra^[1]. W trakcie I wojny światowej służył początkowo jako sierżant piechoty, a później w kompanii karabinów maszynowych; został zdemobilizowany w 1919 w stopniu kapitana^[2]^[1]. Otrzymał za służbę między innymi order Legii Honorowej^[1]. W latach późniejszych był awansowany na oficera i komandora Legii^[1].

Po wojnie (1919) podjął pracę na uniwersytecie w Strasburgu, na ziemiach przywróconych Francji, gdzie przebywał do 1933^[1]^[2]. W 1921 ożenił się^[1]. Miał łącznie troje dzieci, urodzonych w latach 1922, 1924 i 1927^[1].

W 1922, po dziesięciu latach przygotowań, wydał pracę pt. La terre et l’évolution humaine, w której rozwinął zapoczątkowane w pracy doktorskiej zagadnienie związków między geografią i historią^[1]^[2]. Dzieło to w znacznym stopniu, w sposób polemiczny, odnosiło się do deterministycznych tez postawionych przez Friedricha Ratzela^[2]. W tej oraz innych pracach (np. Le Rhin. Problèmes d'histoire et d'économie, napisana wraz z Albertem Demangeonem w 1935) zwracał uwagę na symboliczny charakter bytów geograficznych, takich jak rzeki czy kontynenty, które odgrywały w dziejach role konstruktów łączących bądź dzielących społeczeństwa^[2].

W 1929 wraz z Markiem Blochem utworzył czasopismo „Annales d'histoire économique et sociale”^[2]. Rolą periodyku miało być upowszechnienie szerokich, interdyscyplinarnych badań historycznych; Febvre i Bloch promowali wizję perspektywy historycznej rezygnującej z podziału na specjalizacje epokowe oraz silnie związanej z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi^[2].

W 1930 przeżył ciężki wypadek samochodowy^[1]. W 1933 został zatrudniony w Collège de France^[2]. Był współredaktorem zapoczątkowanej w latach 30. serii Encyclopédie française^[1]. Opublikował wiele prac w latach 30. i 40., w tym trzy książki w latach II wojny światowej^[2]. Spośród nich najbardziej znaną jest Le problème de l’incroyance au XVIe siècle: la Religion de Rabelais, na kartach której Febvre zaproponował między innymi nową interpretację Życia Gargantui i Pantagruela Rabelais'a oraz zbadał tak biografię autora jak i problematykę ateizmu w XVI stuleciu^[2].

Wojny nie przeżył Marc Bloch (rozstrzelany przez Gestapo w 1944^[2]), Febvre stał się tym samym głównym kontynuatorem "Annales" w okresie powojennym, później zastąpił go uczeń, Fernand Braudel^[1]. Febvre podjął się dzieła dokończenia i publikacji książki Blocha pt. Apologie pour l'histoire ou Métier d'historien (1949) (polski tytuł: Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka)^[2]. Należał do francuskiej delegacji na konferencję w Londynie formującą UNESCO^[1]. Współtworzył szóstą sekcję École Pratique des Hautes Études, otwartą w 1948^[1]^[2]. Był autorem ok. 1300 recenzji naukowych^[2]. W 1949 przeszedł na emeryturę^[1]. Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Brukselskiego^[1]. W latach 90. wydano drukiem jego obszerną korespondencję z Markiem Blochem, tyczącą się głównie spraw związanych z „Annales”^[1].

Wybrane publikacje

Philippe II et la Franche-Comté. Étude d'histoire politique, religieuse et sociale, Paris, Honoré Champion, 1911, 808 p. Réédité aux Éditions Perrin, Paris, 2009, 816 p. (avec une préface d'Emmanuel Le Roy Ladurie).
Notes et documents sur la Réforme et l'Inquisition en Franche-Comté, Paris, 1911, 336 p.
Histoire de la Franche-Comté, Paris, Boivin, 1912, 260 p.
La Terre et l'évolution humaine, Paris, Albin Michel, « L'évolution de l'Humanité », 1922.
Un Destin. Martin Luther, Paris, Presses Universitaires de France, 1928.
Civilisation. Évolution d'un mot et d'un groupe d'idées, Paris, Renaissance du livre, 1930, 56 p.
(en coll. avec Albert Demangeon) Le Rhin. Problèmes d'histoire et d'économie, Paris, Armand Colin, 1935.
(dir.) : Encyclopédie française, 11 volumes parus de 1935 à 1940.
Le problème de l’incroyance au XVI. La religion de Rabelais, L’évolution de l’humanité, Paris, Albin Michel, 1947, 549 p.
Origène et Des Périers ou l'énigme du Cymbalum Mundi, Paris-Genève, Droz, 1942, 144 p.
Autour de l'Heptaméron. Amour sacré, amour profane, Paris, Gallimard, 1944, 300 p.
Les Classiques de la liberté : Michelet, Lausanne, Traits, 1946, 162 p.
Combats pour l'histoire, Paris, Armand Colin, 1952, 456 p.
Au cœur religieux du XVIe, Paris, SEVPEN, 1957, 359 p.
Pour une histoire à part entière, Paris, SEVPEN, 1962, 860 p.
Honneur et patrie : Texte établi, présenté et annoté par Thérèse Charmasson et Brigitte Mazon, Librairie académique Perrin, 1996, 324 pp., ISBN 978-2-262-01176-5.
De la « Revue de synthèse » aux « Annales ». Lettres à Henri Berr, 1911-1954, Paris, Fayard, 1997 (édition par Jacqueline Pluet et Gilles Candar).

Publikacje w języku polskim

(współautor: Henri-Lucien Martin), Narodziny książki, przeł. Anna Kocot, Maria Wodzyńska-Walicka, posłowie Paweł Rodak, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2014.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af WallaceW. Kirsop WallaceW., Lucien Febvre (1878 – 1956), [w:] PhilipP. Daileader, PhilipP. Whalen (red.), French Historians 1900-2000. New Historical Writing in Twentieth-Century France, Wiley-Blackwell, 2010, s. 218-238, DOI: 10.1002/9781444323658.ch15, ISBN 978-1-405-19867-7 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Lucien Febvre 1878–1956, [w:] MarnieM. Hughes-Warrington MarnieM., Fifty Key Thinkers on History, wyd. 3, Routledge, s. 84-90, ISBN 978-0-203-76262-2 (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcie Lucien'a Febvre

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af WallaceW. Kirsop WallaceW., Lucien Febvre (1878 – 1956), [w:] PhilipP. Daileader, PhilipP. Whalen (red.), French Historians 1900-2000. New Historical Writing in Twentieth-Century France, Wiley-Blackwell, 2010, s. 218-238, DOI: 10.1002/9781444323658.ch15, ISBN 978-1-405-19867-7 (ang.).

[:1-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Lucien Febvre 1878–1956, [w:] MarnieM. Hughes-Warrington MarnieM., Fifty Key Thinkers on History, wyd. 3, Routledge, s. 84-90, ISBN 978-0-203-76262-2 (ang.).

[1]