Karol Otto Kniaziewicz

Karol Otto Kniaziewicz

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	4 maja 1762 Assieten
Data i miejsce śmierci	9 maja 1842 Paryż
Przebieg służby
Lata służby	1774–1814
Siły zbrojne	Wojsko Rzeczypospolitej Legiony Polskie we Włoszech Armia Księstwa Warszawskiego Wojsko Polskie
Główne wojny i bitwy	wojny napoleońskie
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Karol Otto Kniaziewicz herbu własnego (ur. 4 maja 1762 w Asītes (Assieten) w ówczesnej Kurlandii, zm. 9 maja 1842 w Paryżu) – generał dywizji Wojsk Polskich, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech, twórca i dowódca Legii Naddunajskiej, uczestnik kampanii napoleońskiej, działacz emigracyjny.

W latach 1774–1776 uczył się w Szkole Rycerskiej i w Szkole Artylerii. Służył w 5 regimencie pieszym koronnnym. Wojnę polsko-rosyjską 1792 roku rozpoczął w stopniu porucznika, następnie awansował na majora, jednak po bitwie pod Boruszkowcami utracił ten stopień i został ponownie porucznikiem.

Uczestniczył w bitwie pod Dubienką (18 lipca 1792). Odznaczony Orderem Virtuti Militari w 1792 roku^[1]. W czasie insurekcji kościuszkowskiej służył w sztabie gen. Józefa Zajączka, ponownie w stopniu majora. Walczył pod Chełmem. W lipcu tego roku został pułkownikiem, a w sierpniu walczył już jako generał major. Walczył pod Maciejowicami (10 października 1794), gdzie dostał się do rosyjskiej niewoli razem z Tadeuszem Kościuszką. Ułaskawiony przez cara Pawła I wyjechał do Włoch, gdzie w 1797 roku wstąpił do Legionów Polskich jako dowódca 1 Legii.

3 lipca 1798 roku zajął Rzym. Odznaczył się pod Magliano (1 grudnia 1798), 4 grudnia pod Civita Castellana, 9 grudnia zdobył umocnienia pod Calvi oraz 30 grudnia twierdzę Gaeta. W styczniu 1799 roku został mianowany generałem dywizji. Za wojenne zasługi został wyróżniony przywiezieniem do Paryża zdobytych w kampanii neapolitańskiej 100 sztandarów, które osobiście wręczył Dyrektoriatowi. Na mocy uchwały Rady Pięciuset z 6 września 1799 roku, jesienią tego roku zorganizował Legię Naddunajską i 28 listopada otrzymał nominację na jej dowódcę. Na czele Legii bił się pod Offenbach 12 lipca 1800 roku i Hohenlinden (18 października tego roku), walnie przyczyniając się do zwycięstwa Francuzów.

Nie zgadzając się na pokój podpisany w Lunéville 9 lutego 1801 roku, podał się do dymisji. Wrócił do kraju i zajął się swoim majątkiem ziemskim. W 1807 roku nie przyjął propozycji cara Aleksandra I, który proponował mu dowodzenie wojskiem polskim u boku Rosji. W 1812 roku wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego i objął dowództwo 18 Dywizji Piechoty 5 Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego. W 1812 roku przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego^[2]. Walczył pod Smoleńskiem (17–18 sierpnia 1812), Możajskiem (7 września), Tarutino (18 października) i w bitwie nad Berezyną (26–28 listopada), gdzie na krótko przejął dowództwo nad resztkami Korpusu. Ranny w tej bitwie wrócił do Warszawy. W dowód uznania jego zasług wojennych został odznaczony 17 listopada 1812 Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari.

W marcu 1813 roku porzucił służbę u boku Napoleona. W maju 1814 roku został powołany przez króla Aleksandra do prac w Komitecie Organizacyjnym Wojskowym, jednak na skutek sporów z wielkim księciem Konstantym w grudniu wystąpił z tego Komitetu i opuścił kraj. Od 1817 roku mieszkał w Dreźnie, następnie w Paryżu. Po wybuchu powstania listopadowego został przedstawicielem Rządu Narodowego w Paryżu.

Po upadku powstania pozostał na emigracji. Był animatorem życia naukowego oraz autorytetem moralnym Wielkiej Emigracji. Członek władz Związku Jedności Narodowej^[3]. Jako stały gość domu Mickiewiczów należał do grona pierwszych słuchaczy recytacji powstających strof Pana Tadeusza. Uznawany jest za współtwórcę Biblioteki Polskiej w Paryżu Jego pasierbica Aleksandra była żoną gen. ks. Michała Gedeona Radziwiłła, Naczelnego Wodza armii powstańczej.

Był członkiem wolnomularstwa^[4].

Jako posiadacz francuskiej nagrody narodowej w postaci broni nagrodowej 24 września 1803 automatycznie został wliczony w poczet Legionistów (później przemianowanych na Kawalerów) Legii Honorowej. 14 czerwca 1804 został odznaczony Złotym Orłem tego samego orderu (czyli insygniami Oficera, błędnie opisywanymi jako insygnia Komandora, o czym świadczy wysokość jego pensji orderowej, pobieranej z tytułu tego odznaczenia^[5]), jego nazwisko widnieje na Łuku Triumfalnym w Paryżu.

Został pochowany na Cmentarzu w Montmorency pod Paryżem.

• Andrzej Szutowicz, Gen. Karol Kniaziewicz (1762–1842), Kawaliera, Drawno 2005.
• Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. 1, Wydawnictwo Ajaks, Pruszków 1998.
• Marek Tarczyński, Generałowie powstania listopadowego, Wydawnictwo MON, Warszawa 1988.

• Protokół Ozdobionych Krzyżem Orderu Wojska Polskiego w latach 1808–1813