Przejdź do zawartości

HMS Queen Elizabeth (2014)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy współczesnego lotniskowca brytyjskiego. Zobacz też: inne okręty o tej nazwie.
HMS Queen Elizabeth
Ilustracja
HMS Queen Elizabeth w 2018
Klasa

lotniskowiec

Typ

Queen Elizabeth

Historia
Stocznia

Babcock Marine, Rosyth Szkocja

Położenie stępki

7 lipca 2009

Wodowanie

17 lipca 2014

 Royal Navy
Wejście do służby

7 grud­nia 2017

Los okrętu

w służbie

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

65 000 t (pełna)

Długość

280 m

Szerokość

39 m (na linii wodnej)
73 m (całkowita)

Zanurzenie

11 m

Prędkość

25 węzłów

Zasięg

10 000 mil morskich

Uzbrojenie
3 zestawy Phalanx CIWS 20 mm
3 działka 30 mm plot
Wyposażenie lotnicze
40 samolotów i śmigłowców
Załoga

1450

Multimedia w Wikimedia Commons

HMS Queen Elizabeth (R08) – współczesny brytyjski lotniskowiec, główna jednostka typu Queen Elizabeth. Wszedł do służby w Royal Navy w 2017 roku. Przenosi około 40 samolotów i śmigłowców. Wraz z bliźniaczym „Prince of Wales” stanowią największe okręty zbudowane dla marynarki brytyjskiej.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: lotniskowce typu Queen Elizabeth.

Prace projektowe nad nowymi lotniskowcami brytyjskimi programu CVF (Carrier Vessel Future), mającymi zastąpić lekkie lotniskowce typu Invincible, prowadzono od 1998 roku[1]. Rozważano różne koncepcje, lecz ostatecznie zdecydowano się na okręty o wyporności 40 000 ton, w układzie STOVL – przystosowane do operowania z nich nowych samolotów pionowego i krótkiego startu i lądowania przy pomocy skoczni dziobowej (ang. ski-jump)[1]. Jako samolot już w 2002 roku wskazano amerykański myśliwiec wielozadaniowy Lockheed F-35B Lightning II[1][2]. Projektowanie i budowa lotniskowców zostały zlecone konsorcjum Aircraft Carrier Alliance (ACA), tworzonemu głównie przez przedsiębiorstwa BAE Systems i Thales UK[3]. Po fazie koncepcyjnej i demonstracyjnej projektu, 3 lipca 2008 roku Ministerstwo Obrony zawarło umowę z konsorcjum ACA na budowę dwóch lotniskowców[2]. Według pierwotnych planów, okręty miały być ukończone w lipcu 2015 i w 2016 roku, lecz budowa się opóźniła z różnych powodów, a koszty programu wzrosły do 6,2 miliarda funtów za oba okręty[1][2].

HMS „Queen Elizabeth” wypływa w próbny rejs, 2017

Budowa była prowadzona metodą blokową, z modułów prefabrykowanych w ośmiu stoczniach i następnie transportowanych drogą morską i scalanych w suchym doku stoczni Babcock Marine w Rosyth[2]. Cięcie blach na pierwszy z okrętów, uznane za położenie stępki, rozpoczęło się uroczyście w Govan 7 lipca 2009 roku[4]. Budowę kadłuba zakończono w listopadzie 2013 roku, montując jako ostatni blok skoczni dziobowej, a 17 lipca 2014 roku okręt opuścił suchy dok, co stanowiło wodowanie[5]. 4 lipca 2014 roku w Rosyth miała miejsce ceremonia chrztu jednostki, symbolicznie kończąca budowę okrętu[6]. Otrzymał on tradycyjne imię w marynarce brytyjskiej HMS „Queen Elizabeth” (pol. Królowa Elżbieta), noszone wcześniej m.in. przez pancernik z obu wojen światowych. Chrztu dokonała kró­lowa Elżbieta II, rozbijając o dziób butelkę szkockiej whisky zamiast tradycyjnego szampana[6]. Następnie okręt znajdował się w trakcie montażu i integrowania wyposażenia. 26 czerwca 2017 roku „Queen Elizabeth” wypłynęła na próbny rejs[7].

7 grud­nia 2017 roku w Portsmouth odbyła się uro­czy­stość wpro­wa­dze­nia lot­ni­skowca „Queen Elizabeth” do służby w Royal Navy, z udziałem kró­lowej Elżbiety II[8].

Skrócony opis

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: lotniskowce typu Queen Elizabeth.
Śmigłowiec Wildcat nad HMS „Queen Elizabeth”, 2019

Kadłub okrętów typu Queen Elizabeth ma 280 m długości[5] (284 m według innych danych[1]). Szerokość kadłuba na linii wodnej wynosi 39 m, a maksymalna 73 m[1]. Zanurzenie okrętów wynosi 11 metrów przy wyporności pełnej[1]. Wyporność pełna określana jest na 65 000 ton[5].

Architektura okrętów jest typowa dla powojennych lotniskowców uderzeniowych, z dużymi nawisami pokładu lotniczego na sponsonach nad oboma burtami i nadbudówkami przesuniętymi na prawą stronę pokładu, lecz ma także unikalne cechy. Pokład lotniczy ma długość 282 m, szerokość do 67 m i zachowuje maksymalną szerokość aż do rufy[1]. Na samym dziobie po lewej stronie pokład wznosi się w formie oprofilowanej skoczni (ang. ski-jump) pod kątem 13°[9]. Unikalną cechą okrętów tego typu jest zastosowanie dwóch osobnych wyspowych nadbudówek podobnej wielkości[5]. Dowodzenie okrętem odbywa się z nadbudówki dziobowej, a operacjami lotniczymi – z nadbudówki rufowej, lecz w razie uszkodzenia każda może przejąć zadania drugiej[5]. Hangar pod pokładem lotniczym ma wymiary 168,4 × 29,04 m lub według innych danych 155 × 33,5 m[5]. Może on pomieścić 20 samolotów F-35[5]. Dwie zewnętrzne windy dla samolotów umieszczone na skraju pokładu po prawej stronie, między nadbudówkami i za tylną nadbudówką[5].

Przewidywana grupa lotnicza w razie działań wojennych do celów uderzeniowych może liczyć 36 myśliwców wielozadaniowych Lockheed F-35 Lightning i cztery śmigłowce Merlin[10]. Normalnie w czasie pokoju ma stacjonować 12 samolotów[10]. Grupa do zadań pełnomorskiej ochrony floty (Maritime Force Protection) liczy 12 samolotów F-35B, 9 śmigłowców zwalczania okrętów podwodnych Merlin HM.2 i 5 śmigłowców wczesnego ostrzegania i kierowania Merlin HM.2 ASaC z systemem radarowym Crowsnest[11][12]. Do działań przybrzeżnych (Litoral Manoeuvre) można przenosić śmigłowce wojsk lądowych dla wsparcia piechoty morskiej, np. 12 transportowych Merlin HC.4, 6 wielozadaniowych Wildcat AH.1, 3 transportowe Chinook HC.2 i 8 armijnych szturmowych WAH-64 Apache[11][12].

Służba

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym dowódcą został kontradmirał Jerry Kyd[6]. Jeszcze przed formalnym wejściem do służby 7 grud­nia 2017 roku okręt przechodził próby morskie i szkolenie załogi. W ich trakcie, w sierpniu 2017 wziął udział w międzynarodowych manewrach na Atlantyku Saxon Warrior 2017, między innymi ćwicząc pływanie w szyku i procedury z amerykańskim lotniskowcem USS „George H.W. Bush”[13]. Przez pierwszy okres po wejściu do służby załoga zajmowała się przygotowywaniem do uzyskania przez okręt i jego systemy gotowości bojowej. Wiązało się to z przyjęciem do służby brytyjskiej całkiem nowego typu samolotu pionowego i krótkiego startu i lądowania. 25 września 2018 u wybrzeży USA doszło do pierwszych testowych lądowań amerykańskich samolotów F-35B[14]. W toku dalszych testów, 16 grudnia 2019 roku jeden z F-35B wystartował z lotniskowca zakotwiczonego w Portsmouth, obserwowany przez widzów, co było pierwszym startem na wodach brytyjskich[15].

9 czerwca 2020 na lotniskowcu wylądowały pierwsze operacyjne F-35B dywizjonu 617 RAF Dambusters[16]. We wrześniu zaokrętowano na pokładzie drugą eskadrę F-35B, tym razem z amerykańskiego dywizjonu VMFA-211 lotnictwa Marines (łącznie 14 samolotów obu eskadr)[17]. W składzie grupy lotniczej znalazło się ponadto 8 śmigłowców Merlin Mk2[17]. Lotniskowiec wraz z okrętami eskorty z kilku krajów NATO utworzył lotniskowcową grupę bojową CSG 21 (Carrier Strike Group)[17]. W październiku 2020 roku uderzeniowa grupa lotniskowcowa z lotniskowcem „Queen Elizabeth” i okrętami towarzyszącymi osiągnęła gotowość operacyjną, biorąc udział w międzynarodowych manewrach Joint Warrior na północnym Atlantyku[18].

W listopadzie 2021 roku w ramach ćwiczeń interoperacyjności na Morzu Śródziemnym, na „Queen Elizabeth” lądowały dwa włoskie F-35B, a dwa amerykańskie F-35B z VMFA-211 lądowały na włoskim lekkim lotniskowcu „Cavour”[19]. 9 grudnia 2021 roku zakończył się pierwszy rejs operacyjny grupy CSG 21[20]. Na okręcie bazowało 8 brytyjskich i 10 amerykańskich F-35B z wyżej wymienionych dywizjonów, lecz w trakcie rejsu został utracony na Morzu Śródziemnym w wypadku jeden brytyjski F-35B[20].

Według wcześniejszych założeń, w związku z wejściem do służby bliźniaczego nowszego lotniskowca „Prince of Wales”, po 2022 roku „Queen Elizabeth” miała być z powodów oszczędności finansowych wycofana do stanu rozszerzonej gotowości (umożliwiającej wejście do służby czynnej w czasie 3-6 miesięcy), a w latach 2025–2027 ma przejść modernizację do standardu nowszego z okrętów[21].

Jesienią 2022 roku „Queen Elizabeth” złożyła wizytę w USA i w dniach 28–29 września na jej pokładzie odbyła się konferencja Atlantic Future Forum w Nowym Jorku[22]. Do kraju wróciła 14 października, po czym w listopadzie złożyła wizytę w Oslo[22]. Grupa lotnicza na pokładzie obejmowała wówczas osiem F-35B, pięć śmigłowców Merlin i dwa Wildcat[22]. Lotniskowiec następnie stacjonował w Rosyth, będąc w stanie podwyższonej gotowości operacyjnej[22].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 34.
  2. ↑ a b c d Chała 2017 ↓, s. 12.
  3. ↑ Chała 2017 ↓, s. 9.
  4. ↑ Work begins on aircraft carriers. BBC News, 2009-07-07. [dostęp 2010-01-28]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h Chała 2017 ↓, s. 13.
  6. ↑ a b c Chała 2017 ↓, s. 18.
  7. ↑ Testy morskie HMS Queen Elizabeth. Agencja Lotnicza Altair, 2017-06-27. [dostęp 2020-10-07].
  8. ↑ MCh. Nowości programu CVF. „Morze”. Nr 1/2018. IV (28), s. 7, styczeń 2018. Warszawa. ISSN 2543-5469. 
  9. ↑ Chała 2017 ↓, s. 16.
  10. ↑ a b Chała 2017 ↓, s. 14.
  11. ↑ a b Chała 2017 ↓, s. 15-16.
  12. ↑ a b Apache na Queen Elizabeth. „Raport Wojsko Technika Obronność”. 7/2019. s. 58. 
  13. ↑ Joseph Trevithick: Royal Navy's New Supercarrier Trains Alongside Its US Counterpart For The First Time. The Drive, 9 sierpnia 2017. [dostęp 2020-12-11]. (ang.).
  14. ↑ Marcin Strembski. Koniec pierwszej fazy testów F-35B na lotniskowcu HMS Queen Elizabeth. „Lotnictwo”. Nr 12(204)/2018, s.10
  15. ↑ Andrzej Dominik. HMS Prince of Wales w służbie. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2020, s. 33. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x. 
  16. ↑ Dambusters na HMS Queen Elizabeth. Agencja Lotnicza Altair, 10 czerwca 2020. [dostęp 2020-12-07].
  17. ↑ a b c Dwie eskadry na Queen Elizabeth. Agencja Lotnicza Altair, 24 września 2020. [dostęp 2020-12-07].
  18. ↑ Maksymilian Dura: Brytyjczycy utworzyli pierwszą od 20 lat uderzeniową grupę lotniskowcową. Defence24, 2020-10-13. [dostęp 2020-10-14].
  19. ↑ Współdziałanie Cavoura i Queen Elizabeth. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 12/2021, s. 51. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x. 
  20. ↑ a b Maciej Hypś. Royal Navy na wzburzonym morzu. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2022, s. 6. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x. 
  21. ↑ Tomasz Kwasek. Rewolucja techniczna w cieniu finansowych ograniczeń?. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2019. XXIV (193), s. 16, lipiec-sierpień 2019. Warszawa. 
  22. ↑ a b c d Łukasz Golowanow: HMS Prince of Wales ma problem z oboma wałami napędowymi. konflikty.pl, 7 lutego 2023.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Queen Elizabeth Class. Royal Navy. [dostęp 2010-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-26)]. (ang.).
  • Marcin Chała. Największe okręty Royal Navy. „Morze”. Nr 10/2017. III (25), październik 2017. Warszawa. ISSN 2543-5469. 
  • David Hobbs: British Aircraft Carriers. Design, Development and Service Histories. Barnsley: Seaforth Publishing, 2013. ISBN 978-1-84832-138-0. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=HMS_Queen_Elizabeth_(2014)&oldid=74493743”