Formy prawne w Polsce

Formy prawne w Polsce – rodzaje bytu prawnego, jaki przybierają podmioty gospodarki narodowej, wynikające z przepisów prawnych określających status prawny i zasady funkcjonowania tych podmiotów^[1].

Formy prawne podmiotów gospodarki narodowej w Polsce

Podstawowa forma prawna^[2]^[1]:
- osoba prawna (kod 1),
- jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (kod 2),
- osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (kod 9).

Szczególna forma prawna^[1]^[2]:
- spółki cywilne prowadzące działalność na podstawie umowy zawartej zgodnie z Kodeksem cywilnym (kod 019),
- spółki przewidziane w przepisach innych ustaw niż Kodeks spółek handlowych i Kodeks cywilny lub formy prawne, do których stosuje się przepisy o spółkach (kod 023),
  - spółki wodne
  - związki wałowe
  - związki spółek wodnych albo związków wałowych,
  - spółki dla zagospodarowania wspólnot gruntowych
- uczelnie (kod 044),
- federacje uczelni,
- fundusze (kod 049),
  - fundusze emerytalne
  - fundusze inwestycyjne
- Kościół Katolicki (kod 050),
- pozostałe kościoły albo związki wyznaniowe (kod 051),
- europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej (kod 053),
- stowarzyszenia niewpisane do KRS (kod 055),
  - stowarzyszenia zwykłe,
  - kluby sportowe w formie stowarzyszeń, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej,
- organizacje społeczne oddzielnie niewymienione niewpisane do KRS (kod 060),
  - koła łowieckie
  - koła gospodyń wiejskich
  - Polski Związek Łowiecki
  - Polski Czerwony Krzyż
- partie polityczne (kod 070),
- samorządy gospodarcze i zawodowe niewpisane do KRS (kod 076),
  - Polska Izba Ubezpieczeń
  - Krajowa Rada Spółdzielcza
  - samorządy zawodów zaufania publicznego,
- fundacje rodzinne,
- przedstawicielstwa zagraniczne (kod 080),
- wspólnoty mieszkaniowe (kod 085),
- biura poselskie, senatorskie i posłów do Parlamentu Europejskiego,
- kancelarie komornicze,
- gospodarstwa rolne rolników indywidualnych,
- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (kod 099),
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych (kod 114),
- spółki akcyjne (kod 116),
- proste spółki akcyjne
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (kod 117),
- spółki jawne (kod 118),
- spółki partnerskie (kod 115),
- spółki komandytowe (kod 120),
- spółki komandytowo-akcyjne (kod 121),
- spółki europejskie (kod 122),
- przedsiębiorstwa państwowe (kod 124),
- towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (kod 126),
- instytucje gospodarki budżetowej (kod 132),
- związki zawodowe rolników indywidualnych (kod 133),
- towarzystwa reasekuracji wzajemnej (kod 134),
- główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji (kod 135),
- główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń (kod 136),
- ogólnokrajowe zrzeszenia międzybranżowe (kod 137),
- ogólnokrajowe związki międzybranżowe (kod 138),
- spółdzielnie (kod 140),
- spółdzielnie europejskie (kod 142),
- związki rolników, kółek i organizacji rolniczych (kod 143),
- związki rolniczych zrzeszeń branżowych (kod 145),
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (kod 146),
- cechy rzemieślnicze (kod 147),
- fundacje (kod 148),
- izby rzemieślnicze (kod 152),
- Związek Rzemiosła Polskiego (kod 154),
- stowarzyszenia (kod 155),
- związki stowarzyszeń (kod 156),
- związki sportowe (kod 158),
- polskie związki sportowe (kod 159),
- inne organizacje społeczne lub zawodowe (kod 160),
- kolumny transportu sanitarnego (kod 161),
- stowarzyszenia kultury fizycznej o zasięgu ogólnokrajowym (kod 162),
- zrzeszenia handlu i usług (kod 163),
- zrzeszenia transportu (kod 164),
- instytuty badawcze (kod 165),
- jednostki badawczo-rozwojowe (kod 141),
- ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń handlu i usług (kod 166),
- ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń transportu (kod 167),
- inne organizacje podmiotów gospodarczych (kod 168),
- izby gospodarcze (kod 169),
- przedsiębiorstwa zagraniczne (kod 171),
- związki zawodowe (kod 172),
- związki pracodawców (kod 174),
- federacje/konfederacje związków pracodawców (kod 175),
- kółka rolnicze (kod 177),
- rolnicze zrzeszenia branżowe (kod 178),
- oddziały zagranicznych przedsiębiorców (kod 179),
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (kod 180),
- stowarzyszenia ogrodowe (kod 181),
- związki stowarzyszeń ogrodowych (kod 182),
- jednostki terenowe stowarzyszeń posiadające osobowość prawną (kod 183),
- jednostki organizacyjne związków zawodowych posiadające osobowość prawną (kod 184)
- przedszkola publiczne (kod 381),
- przedszkola niepubliczne (kod 382),
- publiczne szkoły podstawowe (kod 383),
- publiczne gimnazja (kod 384),
- publiczne szkoły ponadpodstawowe (kod 385),
- publiczne szkoły ponadgimnazjalne (kod 386),
- publiczne szkoły artystyczne (kod 387),
- niepubliczne szkoły podstawowe (kod 388),
- niepubliczne gimnazja (kod 389),
- niepubliczne szkoły ponadpodstawowe (kod 390),
- niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne (kod 391),
- niepubliczne szkoły artystyczne (kod 392),
- publiczne placówki systemu oświaty (kod 393),
- niepubliczne placówki systemu oświaty (kod 394),
- inne publiczne jednostki organizacyjne systemu oświaty (kod 395),
- inne niepubliczne jednostki organizacyjne systemu oświaty (kod 396),
- publiczne zespoły szkół i placówek systemu oświaty (kod 397),
- niepubliczne zespoły szkół i placówek systemu oświaty (kod 398),
- organy władzy, administracji rządowej (kod 401),
- organy kontroli państwowej i ochrony prawa (kod 402),
- wspólnoty samorządowe (kod 403),
  - związki jednostek samorządu terytorialnego
  - związki metropolitalne,
- sądy i trybunały (kod 406),
- Skarb Państwa (kod 409),
- państwowe jednostki organizacyjne (kod 428),
- gminne samorządowe jednostki organizacyjne (kod 429),
- powiatowe samorządowe jednostki organizacyjne (kod 430),
- wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne (kod 431),
- inne państwowe lub samorządowe osoby prawne w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm. 3) (kod 439),
- bez szczególnej formy prawnej (kod 999).

Formy prawne przedsiębiorstw

Formy, jakie przyjmują przedsiębiorstwa w momencie rejestracji można podzielić na:

formy krajowe, które przewidziane są w ustawodawstwie danego kraju oraz
formy paneuropejskie, które są uregulowane w ustawodawstwie wspólnotowym i obowiązują we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej.

Wybór formy determinuje m.in. sposób rejestracji przedsiębiorstwa lub spółki oraz zasady organizacji, czyli jego strukturę organizacyjną.

Formy prawne przedsiębiorstw uregulowane jest w innym akcie prawnym.

Kodeks cywilny zawiera podstawowe zasady relacji między przedsiębiorcami, a także reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw:

spółka cywilna

Dalsze zasady ogólne zawiera Prawo przedsiębiorców, które ponadto obejmuje przepisy regulujące formę:

przedsiębiorca będący osobą fizyczną.

Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:

Inne osoby prawne uregulowane są w dedykowanych dla nich ustawach, m.in.:

- przedsiębiorstwo państwowe
- stowarzyszenie rejestrowe
- spółdzielnia
- fundacja.

Paneuropejskie formy prawne przedsiębiorstw

Od 1 maja 2004 roku w Polsce można również zawiązywać tzw. spółki paneuropejskie, które są uregulowane zarówno w ustawodawstwie wspólnotowym, jak i krajowym. Obejmują one takie formy prawne jak:

Oficjalnie używane skróty polskich form prawnych według krajowego ustawodawstwa

Pełna nazwa	Skrót dopuszczalny	Podstawa prawna
spółka akcyjna	S.A.	Kodeks spółek handlowych, art. 305 § 2
prosta spółka akcyjna	P.S.A.	Kodeks spółek handlowych, art. 300⁸ § 2
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością	sp. z o.o. lub spółka z o.o.	Kodeks spółek handlowych, art. 160 § 2
spółka jawna	sp. j.	Kodeks spółek handlowych, art. 24 § 2
spółka partnerska	sp.p. lub zwrot po nazwie spółki: „i partner” bądź „i partnerzy”	Kodeks spółek handlowych, art. 90 §§ 2 i 3
spółka komandytowa	sp.k.	Kodeks spółek handlowych, art. 104 § 2
spółka komandytowo-akcyjna	S.K.A.	Kodeks spółek handlowych, art. 127 § 2

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Forma prawna, [w:] Pojęcia stosowane w statystyce publicznej, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2023-03-05] .
↑ ^a ^b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2015 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń (Dz.U. z 2015 r. poz. 2009).

[GUS-1] Forma prawna, [w:] Pojęcia stosowane w statystyce publicznej, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2023-03-05] .

[Rozporządzenie-2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2015 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń (Dz.U. z 2015 r. poz. 2009).

[1]

Spółki kapitałowe	sp. z o.o. P.S.A. S.A.
Spółki osobowe	sp.j. sp.p. sp.k. S.K.A.
Inni przedsiębiorcy	przedsiębiorca będący osobą fizyczną (w tym jako s.c.) spółdzielnia przedsiębiorstwo państwowe instytut badawczy
Osoby prawne będące przedsiębiorcami fakultatywnie	stowarzyszenie rejestrowe inne organizacje społeczne i zawodowe fundacja
Paneuropejskie formy prawne	SE SCE EZIG przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe planowane: stowarzyszenie europejskie, SPE wycofane: EME