Przejdź do zawartości

Flisak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Flisacy – sielankowy obraz Wojciecha Gersona
Flisacy Nad Wisłą, Wilhelm August Stryowski, 1881
Tradycyjna tratwa flisacka
Flisak na Dunajcu
Flisacy na Dunajcu w 1939

Flisak (oryl, flis) – przedstawiciel grupy zawodowej zajmującej się w dawnej Polsce flisem, czyli rzecznym spławem (transportem) towarów[1].

Z reguły byli to chłopi zamieszkujący nadrzeczne wsie, dla których spław był dodatkowym, sezonowym zajęciem. Z biegiem czasu wytworzyli oni swoje własne obyczaje i słownictwo. Kulturę flisacką upamiętnił m.in. Sebastian Fabian Klonowic w swoim poemacie Flis, to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi z 1595 roku[2].

Ważnym ośrodkiem dla spławów w Polsce od XVI do XX w. był Ulanów[3] położony u ujścia Tanwi do Sanu[4]. W 2014 roku flisackie tradycje z Ulanowa wpisane zostały na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie ulanowscy flisacy skupieni w Bractwie Flisackim pw. św. Barbary (patronki wodniaków), kultywują tradycje flisackie w formie turystyczno-rekreacyjnej[5].

Hierarchia

[edytuj | edytuj kod]

Starszy flisak kierujący spływem i odpowiedzialny za stan i transport tratew był zwany retmanem[6]. Ponieważ flisacy stanowili liczną grupę zawodową, w XVII wieku założyli własną organizację przypominającą rzemieślniczy cech miejski, a król Władysław IV Waza nadał im przywileje cechowe.

Flisak w legendach i przypowieściach

[edytuj | edytuj kod]

Wiersz o flisakach z Torunia:

Flisaczkowa żona,
siedzi sobie doma.
A flisaczek, nieboraczek,
robi na chleb jak robaczek,
płynie do Torunia.
Legenda o Sercu Lasowiackim na rzeźbie Serce Lasowiackim na rynku w Baranowie Sandomierskim

Legenda o sercu lasowiackim opowiadająca o miłości między flisakiem a dziewczyną z Dąbrowicy według opowiadania Anny Rzeszut została upamiętniona w inskrypcji znajdującej się na rzeźbie Serce Lasowiackie znajdującej się na rynku w Baranowie Sandomierskim[7][8].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wioletta Kałamucka, Tradycyjne sposoby wykorzystania zasobów rzek na przykładzie flisactwa w Ulanowie, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG”, 2.
  2. Paulina Siembida, Flisactwo z Ulanowa [online] [dostęp 2020-08-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-08].
  3. Kultura, ulanow.pl.
  4. Miasto i Gmina Ulanów - położenie i rys historyczny [online], www.lgdnisko.webd.pl [dostęp 2020-08-24].
  5. KRAJOWA LISTA NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO [online], niematerialne.nid.pl [dostęp 2020-08-24].
  6. Flisacy - Atrakcje Torunia. Przewodnik po Toruniu [online], www.turystyka.torun.pl [dostęp 2020-08-24] (pol.).
  7. Baranów Sandomierski - rynek [online], RMF FM [dostęp 2023-05-21] (pol.).
  8. Baranów Sandomierski - Niezbędnik turysty - Legenda o Sercu Lasowiackim - Interaktywny Portal Turystyczny Perły Polski [online], www.perlypolski.pl [dostęp 2023-05-21].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]