Euzebiusz z Cezarei

Euzebiusz z Cezarei
Euzebiusz Pamfil
	biskup Cezarei
Data i miejsce urodzenia	ok. 264 ; Cezarea Nadmorska
Data i miejsce śmierci	ok. 340 ; Cezarea Nadmorska
	Biskup Cezarei
Okres sprawowania	ok. 313 – ok. 340
Wyznanie	chrześcijańskie
Sakra biskupia	ok. 313
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Euzebiusz z Cezarei (ur. ok. 264, zm. ok. 340) – pisarz, teolog i historyk chrześcijański, biskup Cezarei w Palestynie od 313^[1]. Uczeń Pamfila z Cezarei, obrońcy twórczości Orygenesa – jako wyraz oddania dla swego mistrza przyjął przydomek syn Pamfila^[2].

Działalność pisarska

Uważany za twórcę dziejopisarstwa chrześcijańskiego, jest autorem Historii kościelnej (gr. Ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, łac. Historia ecclesiastica, Historia Ecclesiae; wyd. polskie 1924) – pierwszej próby przedstawienia dziejów Kościoła od jego założenia do czasów zwycięstwa Konstantyna Wielkiego nad Licyniuszem. Po śmierci władcy napisał też obszerny utwór panegiryczny na cześć Konstantyna zatytułowany De Vita Constantini.

Poza tym jest autorem wielu innych dzieł historycznych i dogmatycznych: Preparatio evangelica, Demonstratio evangelica. Pisał na temat rozbieżności w Ewangeliach^[3]. Ważnym źródłem historycznym jest również jego Kronika; napisana w grece opisuje dzieje chaldejskie, hebrajskie, egipskie i rzymskie do roku 325. W języku oryginalnym zachowana jedynie we fragmentach, w całości ocalała w łacińskim i ormiańskim przekładzie Hieronima. Zachowały się też fragmenty dzieła w kronikach syryjskich i bizantyńskich.

Euzebiusz był również wybitnym politykiem. Jako umiarkowany arianin, poparł jednak, dla zachowania jedności Kościoła, Credo uchwalone w Nicei (Nikea, gr. Νίκαια, Nikaia, dzisiaj Íznik) w roku 325. Jest ostatnim subordynacjonistą uważającym Syna Bożego za niższego od Ojca, niepotępionym za poglądy^[4]. Zaufany cesarza Konstantyna stworzył chrześcijańską filozofię władzy, która legła u podstaw tzw. teokracji bizantyńskiej.

Zwolennicy hipotezy o pełnym fałszerstwie tzw. Testimonium Flavianum wskazują Euzebiusza z Cezarei jako jednego z potencjalnych autorów tej krótkiej wzmianki o Jezusie zawartej w kopiach „Dawnych dziejów Izraela” Józefa Flawiusza, pochodzących z przełomu III i IV wieku, czyli z czasów działalności Euzebiusza^[5].

Dzieła

Historia kościelna. Agnieszka Caba (przekład na podst. tłum. Arkadiusza Lisieckiego); Henryk Pietras (opr.). Wyd. 2 zm. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2013, seria: Źródła Myśli Teologicznej 70. ISBN 978-83-7318-938-6.
Życie Konstantyna. Wstęp, tłumaczenie, przypisy Teresa Wnętrzak. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2007, seria: Źródła Myśli Teologicznej 44.
Praeparatio evangelica
Demonstratio evangelica
Kronika (fragmenty)
Komentarz do Izajasza
Contra Hieroclem

Zobacz też

Przypisy

↑ Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, s. 433, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.
↑ Por. Pamfil z Cezarei, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Jan Maria Szymusiak, Marek Starowieyski (oprac.). Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1971, s. 313.
↑ Eusebius of Caesarea, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-06-29] (ang.).
↑ Henryk Pietras, Początki Teologii Kościoła, WAM 2000, s. 192.
↑ KenK. Olson KenK., A Eusebian Reading of the Testimonium Flavianum, [w:] Eusebius of Cesarea, Tradition and Innovations, Harvard University Press, 2013, s. 97–114 [dostęp 2021-09-15] .

Bibliografia

Eusebius of Cæsarea. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-06-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Polskojęzyczne

Dzieła Euzebiusza z Cezarei w bibliotece Polona

Obcojęzyczne

Historia ecclesiastica (gr.)
Angielskie tłumaczenie Historii Kościelnej
Eusebius (c. AD 264–c.339) (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-09].

[1] Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, s. 433, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.

[2] Por. Pamfil z Cezarei, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Jan Maria Szymusiak, Marek Starowieyski (oprac.). Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1971, s. 313.

[3] Eusebius of Caesarea, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-06-29] (ang.).

[4] Henryk Pietras, Początki Teologii Kościoła, WAM 2000, s. 192.

[5] KenK. Olson KenK., A Eusebian Reading of the Testimonium Flavianum, [w:] Eusebius of Cesarea, Tradition and Innovations, Harvard University Press, 2013, s. 97–114 [dostęp 2021-09-15] .

[1]