Dolina (rejon tarnopolski)

Dolina
Долина
	; Cerkiew Archanioła Michała dawny kościół pw. Świętej Trójcy
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	trembowelski
Populacja (2001); • liczba ludności	; 881
Nr kierunkowy	+380
Kod pocztowy	48163
	Położenie na mapie Ukrainy Dolina
	Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Dolina
	49°12′31″N 25°43′35″E/49,208611 25,726389
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dolina (ukr. Долина, Dołyna; do roku 1960 Janów, ukr. Янів) – wieś na Ukrainie (dawniej miasteczko) w rejonie tarnopolskim (do 17 lipca 2020 w trembowelskim) obwodu tarnopolskiego.

Wieś leży 15 km na południe od Trembowli, na wzgórzu nad rzeką Seret opasującą miejscowość z trzech stron.

Historia

Parafia rzymskokatolicka w Janowie została erygowana w 1611 przez właściciela Janowa kasztelana halickiego Jana Golskiego (brata wojewody ruskiego Stanisława Golskiego) i jego żonę Zofię z Zamiechowa. Kościół murowany pw. św. Trójcy poświęcony został w 1661. Do parafii rzymskokatolickiej oprócz Janowa należały Dereniówka, Kobyłowłoki z Papiernią, Młyniska, Podhajczyki z Wybranówką, Słobódka Janowska ze Zniesieniem. Parafia podlegała pod dekanat trembowelski.

W latach 1772–1918 miasteczko w Królestwie Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. Do 17 września 1939 w województwie tarnopolskim w Polsce.

W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Janów w powiecie trembowelskim województwa tarnopolskiego.

W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 10 Polaków, w tym kierownika szkoły Mikołaja Cirko i siostrę zakonną Józefę Kopaczyńską ze zgromadzenia służebniczek starowiejskich^[2]^[3].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj ukraińska rodzina Kryworukych - bracia Wołodymyr i Julian oraz ich matka Hanna - ukrywała Żydów. W 2011 roku Instytut Jad Waszem uhonorował ich za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[4]^[5]^[6]^[7].

Zabytki

kościół pw. Św. Trójcy, ufundowany w 1611 przez kasztelana halickiego Jana Golskiego i jego małżonkę Zofię z Zamiechowa^[8], poświęcony w 1661. Murowany z kamienia, posiada wielki centralny ołtarz przeniesiony z monasteru w Trembowli oraz cztery boczne ołtarze. W ścianie prezbiterium znajduje się nagrobek hrabiego Gabriela Skarbka i jego żony Tekli z Brzozowskich, oprócz niego tablice pamiątkowe poświęcone proboszczowi Boskiemu i wikaremu Kłakowi. W podziemiach kościoła znajdują się liczne nagrobki, jednak wejście do podziemi zostało zamurowane
zamek^[9], zbudowany również przez Jana Golskiego na planie prostokąta na wzgórzu obok kościoła pw. św. Trójcy. Jego mury, uszkodzone w kilku miejscach, chroniły również kościół. W rogach umocnione były basztami, z których najlepiej zachowała się północna, przerobiona na piwnicę proboszcza. W 1675 zamek zdobyli i uszkodzili Turcy. Zamek znajdował się później w posiadaniu rodziny Boguszów. Rodzina ta zbudowała u podnóża zamku fabrykę saletry
kaplica cmentarna, zbudowana w 1807, a poświęcona w 1841, kryjąca groby rodzin Skarbków i Łosiów
murowana cerkiew św. Mikołaja, zbudowana w 1725, stojąca na wschód od kościoła
ślady umocnień strzegących przeprawy przez Seret, znajdują się obok kościoła i cerkwi.

Ludzie urodzeni w Janowie

Emil Byk, poseł Rady Państwa
Bronisław Jahn

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu tarnopolskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
↑ HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 402, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .
↑ Józefa Kopaczyńska. Martyrologium [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2023-05-04] .
↑ Krivoruka Anna ; Son: Julian ; Son: Vladimir. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-23]. (ang.).
↑ КРИВОРУКИЙ ВОЛОДИМИР. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-23]. (ukr.).
↑ КРИВОРУКИЙ ЮЛІАН. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-23]. (ukr.).
↑ КРИВОРУКА ГАННА. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-23]. (ukr.).
↑ Jan K. Ostrowski: Kościół parafialny pw. Św. Trójcy w Podhajcach. [W:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 4. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, Antykwa, 1996, 402 il., s. 157. ISBN 83-85739-34-3.
↑ Janów (obecnie Dołyna) [zarchiwizowane 2013-08-14] .

Bibliografia

Jan K. Ostrowski: Kościół parafialny pw. Św. Trójcy w Janowie Trembowelskim. W: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 17. Kraków: Wyd. Antykwa, drukarnia Skleniarz, 2009, 508 s., 806 il., s. 151–162. ISBN 978-83-89273-71-0.
Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Janów. W: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. III. Warszawa, 1880–1902, s. 425.

Linki zewnętrzne

Janów 3.), miasteczko nad Seretem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 425 .
Zamek w Janowie Trembowelskim (obecnie Dołyna)

[spis-1] Liczby ludności miejscowości obwodu tarnopolskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).

[2] HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 402, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .

[3] Józefa Kopaczyńska. Martyrologium [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2023-05-04] .

[4] Krivoruka Anna ; Son: Julian ; Son: Vladimir. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-23]. (ang.).

[5] КРИВОРУКИЙ ВОЛОДИМИР. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-23]. (ukr.).

[6] КРИВОРУКИЙ ЮЛІАН. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-23]. (ukr.).

[7] КРИВОРУКА ГАННА. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-23]. (ukr.).

[8] Jan K. Ostrowski: Kościół parafialny pw. Św. Trójcy w Podhajcach. [W:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 4. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, Antykwa, 1996, 402 il., s. 157. ISBN 83-85739-34-3.

[Zamek-9] Janów (obecnie Dołyna) [zarchiwizowane 2013-08-14] .

[1]

Przynależność wojewódzka	woj. tarnopolskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Budzanów (od 1934) Trembowla
Miasteczka (1920–34)	Budzanów (→) Janów Strusów
Gminy miejskie (1920–39 →)	Budzanów Trembowla
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Darachów Iławcze Janów Łoszniów Mogielnica Mszaniec Strusów Trembowla

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948, od 2025)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)