Przejdź do zawartości

Colyn de Coter

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Colyn de Coter
Ilustracja
Poliptyk z Pruszcza Gdańskiego
Data i miejsce urodzenia

ok. 1450-1455
Bruksela

Data i miejsce śmierci

ok. 1539-1540
Bruksela

Narodowość

niderlandzka

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

renesans

Colyn de Coter lub Colijn de Coter[a] (ur. ok. 1450–1455 w Brukseli[3] lub 1480[1], zm. ok. 1539–1540 w Brukseli[3] lub 1525[1]) – niderlandzki malarz renesansowy działający w Brukseli i Antwerpii; znany również jako Mistrz z Orsoy (od wykonanych skrzydeł ołtarzowych w kościele parafialnym w Orsoy, dzielnicy miasta Rheinberg)[4].

Twórczość artystyczna

[edytuj | edytuj kod]

Najstarszy dokument odnotowujący nazwisko malarza pochodzi z 1479 roku; są to księgi rachunkowe bractwa św. Alojzego z Brukseli[3]. Zachowały się również dwa kontrakty na wykonanie niezachowanych prac artysty: pierwszy datowany jest na rok 1493 i zawarty został pomiędzy Coterem a gildią św. Łukasza (w dokumencie artysta występuje jako mistrz Colyn van Brusele). Gildia zlecała wykonanie dekoracji sklepienia w kaplicy gildii, w Katedrze Najświętszej Marii Panny, namalowanie postaci aniołów[1]. Drugim zachowanym dokumentem jest umowa w formie rachunku sporządzona pomiędzy malarzem a bractwem św. Eligiusa z Brukseli. Według niej Coter, w latach 1509–1510, podjął się ozdobienia drzwi tabernakulum. Prace zostały zakończone w 1511 roku.

Charakterystyka prac

[edytuj | edytuj kod]
Archanioł Michał, obraz ołtarzowy z kościoła św. Albana w Kolonii

Jego styl nawiązywał do warsztatu Mistrza z Flemalle i Rogiera van der Weydena, a późniejsze dzieła do współczesnych mu mistrzów. Prace de Cotera klasyfikuje się w pięciu grupach[1]. Najwcześniejsze powiązane są z sygnowanym obrazem pt. Święty Łukasz malujący Marię Pannę. Nawiązują one do wczesnych prac mistrzów niderlandzkich. W tej grupie znajdują się ponadto: Legenda św. Rombolda, Mąż boleściwy, skrzydła rzeźbionego Ołtarza Pasji z katedry w Strängnäs, Chrystus Wstawiający i Madonna Wstawiająca, Madonna ze św. Janem Ewangelistą i św. Barbarą, Maria Magdalena Strapionych i Święty Jan Ewangelista płaczący.

Druga grupa prac charakteryzuje się wyrazistą formą inspirowaną pracami Campina. Należą do niej sygnowany Ołtarz Trójcy, chicagowska Madonna koronowana przez aniołów, Pokłon Trzech Króli i Ołtarz św. Albana. W kolejnych latach de Coter tworzył prace o bardziej osobistym i wyrazistym charakterze. Przykładem tego są skrzydła rzeźbionego ołtarza z kościoła św. Mikołaja z Miry w Rheinberg, przedstawiające sceny ze Zdjęcia z krzyża i Ecce Homo. Sygnowane dzieło Madonna koronowana przez anioły z prywatnej kolekcji z Düsseldorfu otwiera kolejną grupę prac powstałych pod wpływem współczesnych malarzowi artystów. Do tej grupy zalicza się tzw. Tryptyk Bernatsky’ego i liczne wersje Zdjęcia z krzyża z Brukseli, Düsseldorfu i Stuttgartu. Ostatnią grupę stanowią dwie prace powstałe pod wpływem van der Weydena: Pietà i Opłakiwanie[1].

Indywidualny styl de Cotera związany jest z odkrywaniem obrazowych efektów powiązanych z monumentalnie zatłoczonymi kompozycjami, stwarzającymi wrażenie horror vacui oraz z efektami trójwymiarowymi tworzonymi za pomocą światłocienia. Artysta stosował również iluminacyjne efekty dekoracyjne, używając np. brokatu czy odpowiednie rozdzielenie bloków kolorystycznych; dla nadania większej ekspresyjności jego postacie są skręcone, a ich twarze, na wzór brukselskich mistrzów iluminacyjnych, przepełnione są graficznymi detalami.

Twórczość Colyna de Cotera wywarła wpływ na malarstwo brukselskie w latach 1480–1515 oraz na twórczość artystów z Antwerpii i Mechelen. Nie kształtował on jednolitego stylu, wykorzystywał różnorodne kompozycje i sylwetki. Jego prace, związane stylowo z pracami wcześniejszych mistrzów niderlandzkich, a dodatkowo wzbogacone o własne innowacyjne podejście i techniki, zapewniły mu dużą popularność, a co za tym idzie, masową ich produkcję. W jego pracowni powstały panele przeznaczone dla katedry w Mechelen, skrzydła do pierwszego ołtarza w Strängnäs czy ołtarza św. Mikołaja. Coter tworzył również kartony dla brukselskiej pracowni gobelinów[5].

Przypisywane prace

[edytuj | edytuj kod]
Św. Jan Ewangelista płaczący (Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie)
Trójca Święta (Muzeum Luwru)
  1. Nazwisko występuje również w innych wariantach: Colin, Collin[1] lub Couter[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Robert Genaille: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
  • Robert Genaille: Słownik malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975.
  • Gordon Campbell: The Grove Encyclopedia of Northern Renaissance Art, t.I. New York: Oxford University Press, 2009. ISBN 978-0-19-533466-1. (ang.).