Chrupaczki
 Zdjęcie poglądowe | |
| Rodzaj | |
|---|---|
| Kuchnia |
regionalna kuchnia podkarpacka |
| Miejsce powstania | |
| Obróbka żywności | |
| Składniki | |
|
mąka pszenna, skwarki, mleko, cukier, drożdże | |
| Uwagi | |
|
Pieczywo tradycyjne przypisane tylko do miasta Ulanowa. | |
Chrupaczki, regionalne ciasto w formie niewielkich, dowolnego kształtu placków z razowej mąki pszennej, pieczone na drożdżach z dodatkiem jaj, mleka, skwarek i cukru.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Chrupaczki to tradycyjny wypiek ulanowskiej kuchni, nawiązujący bezpośrednio do zawodu flisaka. Jak pisał Michał Janik, regionalista pochodzący z Ulanowa w lwowskiej gazecie "Lud" w 1904 roku, flisacy ulanowscy wyodrębnili swoje zawodowe nazewnictwo, zwyczaje i obyczaje, pieśni oraz wyżywienie.
Nadaremnie pani majstrowa piecze smaczne chrupaczki (rodzaj mazurków) dla zjednania małżonka i inny wikt zamieszcza w rajzetaszu, boć trudno przecież nie pamiętać o kolegach, zwłaszcza gdy takie jest prawo zwyczajowe.
Z kolei
Ulanowskim retmanom żony przygotowywały na drogę specjalne ciasto, które nie wysychało, tzw. chrupaczki. Było ono pieczone na drożdżach z mielonej na żarnach pszennej mąki, z dodatkiem jaj, mleka, słoniny i cukru.
Z powyższych informacji należy wnioskować, że chrupaczki były przeważnie pożywieniem retmanów, jako bogatszej części społeczności flisackiej. Służyły jako przegryzka podczas przebywania na wodzie. Wybuch II wojny światowej zatrzymał spławy drewna, a tym samym zostały powoli zapominane dawne tradycje, w tym również te dotyczące kuchni flisackiej. Obecnie odtworzone, są tradycyjnym produktem przywróconym po wielu latach do współczesnej rzeczywistości flisaków z Ulanowa. Są stałym elementem kultywowanej tradycji, podawane podczas spotkań i różnych uroczystości flisackich[1][2][3].
Składniki
[edytuj | edytuj kod]Razowa mąka pszenna, mleko, skwarki ze świeżej słoniny, drożdże, cukier[4].
Przygotowanie
[edytuj | edytuj kod]Ciasto zostaje zagniecione z mąki, mleka, i pozostałych składników, następnie wyrabia się je aż będzie sprężyste. Po wyrobieniu zostaje odstawione do wyrośnięcia. Następnie jest formowane na niewielkie placki o dowolnym kształcie grubości ok. 2 cm i pieczone[4][5][6].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]- kolor złocisty o zarumienionej skórce, na przekroju brązowy,
- grubość ok. 2 cm,
- kształt dowolny
- wielkość dowolna
- smak słodkawy o zapachu smażonej słoniny,
- cechuje je wilgotność, długotrwała świeżość oraz wysoka kaloryczność[6][1],
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w dniu 4 kwietnia 2007 w kategorii: Wyroby piekarnicze i cukiernicze w woj. podkarpackim[1].
Otrzymały w 2014 „Perłę” – najwyższe wyróżnienie w konkursie „ Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”, na najlepszy polski regionalny produkt żywnościowy[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Chrupaczki - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2024-10-09] (pol.).
- ↑ Z. Surowaniec, Echo dnia [online], Chrupaczki od majstrowej [dostęp 2024-10-09].
- ↑ Flisactwo z Ulanowa [online], KulturaLudowa.pl, 29 grudnia 2015 [dostęp 2024-10-09] (pol.).
- ↑ a b Ziemia ulanowska Nr 26 s. 27
- ↑ a b Niżańskie specjały [online], Powiatowe Biuro Informacji Turystycznej w Nisku [dostęp 2024-10-09] (pol.).
- ↑ a b Chrupaczki [online], www.polskasmakuje.pl [dostęp 2024-10-09].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ziemia Ulanowska, Wyd. Bractwo Flisackie pw. św. Barbary w Ulanowie, Nr 26, Ulanów 2007 s. 26 - 28
- Wilhelm Gaj-Piotrowski, Z flisackich tradycji Ulanowa - Małego Gdańska, Wydawnictwo Sztafeta, Stalowa Wola 2001 s.126