Albinizm

Bielactwo (albinizm)
	albinismus
	; Osoba dotknięta albinizmem
	Klasyfikacje
ICD-10	E70.3; Bielactwo
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł należy dopracować:

od 2017-10 → usunąć treści oparte na nierzetelnych źródłach lub podać w przypisach wiarygodne źródła informacji,
od 2017-10 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł,
niektóre przypisy niezgodne z zasadami uźródławiania artykułów medycznych.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Albinizm, bielactwo – uwarunkowany genetycznie brak lub niedobór pigmentu (melaniny) w organizmie. Osobnik posiadający tę cechę nazywany jest albinosem i charakteryzuje się białym lub bladoróżowym (związanym z prześwitywaniem naczyń krwionośnych^[1]) odcieniem skóry, białymi włosami, bladoróżowymi tęczówkami i czerwonymi źrenicami^[1]^[2] (z uwagi na prześwitywanie naczyń krwionośnych z dna oka)^[1]. Nazwę tego wrodzonego błędu metabolizmu wprowadził w 1908 roku Archibald Garrod, który zauważył utrzymywanie się zaburzenia w obrębie wybranych rodzin^[3]. Oprócz albinizmu całkowitego (uogólnionego) występuje także bielactwo nabyte^[1].

Z uwagi na brak ochronnego pigmentu w skórze, albinosi są bardzo wrażliwi na działanie promieni słonecznych, szybko ulegają poparzeniu i reagują stanami zapalnymi skóry. Z tego samego powodu obserwuje się u nich także zwiększoną zachorowalność na raka skóry. Albinizmowi często towarzyszą zaburzenia widzenia w postaci astygmatyzmu, oczopląsu oraz światłowstrętu^[1].

Albinizm dziedziczy się autosomalnie recesywnie^[1]. Oznacza to, że jeśli oboje rodzice są heterozygotyczni pod względem genu aktywności tyrozynazy to ich dziecko z 25% prawdopodobieństwem będzie albinosem. Podłoże genetyczne tej choroby leży w braku tyrozynazy przekształcającej prekursor melaniny w melaninę.

Częstość występowania

W przyrodzie albinizm występuje rzadko, u niektórych gatunków zwierząt (króliki, tchórze, szczury, myszy, papugi) stał się cechą charakterystyczną dla niektórych odmian. Polega on na nieregularnie rozłożonych przebarwieniach (gdzie nie ma melaniny) na całym ciele, a najczęściej na czole.

Częstotliwość występowania u ludzi wynosi średnio od 1:5000 do 1:15 000, jednak w niektórych populacjach może być znacząco wyższa (np. w Tanzanii częstotliwość występowania wynosi ok. 1:1400, a w niektórych grupach etnicznych w Afryce Południowej aż 1:1000)^[4].

Określenie to stosuje się także w stosunku do roślin, u których zaszła mutacja zaburzająca syntezę chlorofilu. Rośliny całkowicie albinotyczne nie mają szans przeżycia, jednak te z częściowym są niekiedy hodowane jako rośliny ozdobne (np. figowiec benjamina)^[5].

Prześladowania albinosów

Osobny artykuł: Prześladowania osób dotkniętych albinizmem.

W niektórych wierzeniach afrykańskich albinosów uważa się za wcielenia duchów zmarłych^[6], istnieje też przesąd występujący głównie we wschodniej Afryce, że części ciała albinosów mają magiczną moc, która może przynieść szczęście posiadaczowi amuletów czy eliksirów sporządzonych z części ciała albinosów. Stało się to powodem prześladowań tej społeczności, a także licznych morderstw^[7].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Człowiek i medycyna. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 10. ISBN 978-83-60563-15-1.
↑ Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 18, ISBN 978-83-01-16530-7 .
↑ Albinizm u ludzi – przypadek. biomist.pl, 2016-09-18. [dostęp 2011-08-25].
↑ E.S.E.S. Hong E.S.E.S., HH. Zeeb HH., M.H.M.H. Repacholi M.H.M.H., Albinism in Africa as a public health issue, „BMC Public Health”, 6, 2006, s. 212, DOI: 10.1186/1471-2458-6-212, PMID: 16916463 (ang.).
↑ Małgorzata Twardowska, Grażyna Kucharczyk, Grażyna Łętocha, Krystyna Stypińska: Szkolny słownik: Biologia. Złote wydanie. Wydawnictwo GREG, 2013, s. 11. ISBN 83-7327-410-3.
↑ Andrzej Szyjewski: Religie Czarnej Afryki. Wydawnictwo WAM, 2005. ISBN 83-7318-562-3.
↑ Monika Greszta: Przekleństwo białej skóry. gazeta.pl, 2008-08-26. [dostęp 2011-01-01].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[EAB-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Człowiek i medycyna. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 10. ISBN 978-83-60563-15-1.

[StB2-2] Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 18, ISBN 978-83-01-16530-7 .

[Biomist-3] Albinizm u ludzi – przypadek. biomist.pl, 2016-09-18. [dostęp 2011-08-25].

[pmid16916463-s212-4] E.S.E.S. Hong E.S.E.S., HH. Zeeb HH., M.H.M.H. Repacholi M.H.M.H., Albinism in Africa as a public health issue, „BMC Public Health”, 6, 2006, s. 212, DOI: 10.1186/1471-2458-6-212, PMID: 16916463 (ang.).

[Greg-5] Małgorzata Twardowska, Grażyna Kucharczyk, Grażyna Łętocha, Krystyna Stypińska: Szkolny słownik: Biologia. Złote wydanie. Wydawnictwo GREG, 2013, s. 11. ISBN 83-7327-410-3.

[Szyjewski-6] Andrzej Szyjewski: Religie Czarnej Afryki. Wydawnictwo WAM, 2005. ISBN 83-7318-562-3.

[Gazeta-7] Monika Greszta: Przekleństwo białej skóry. gazeta.pl, 2008-08-26. [dostęp 2011-01-01].

[1]