39 Dywizja Piechoty (II RP)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. bryg. Bruno Olbrycht |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
39 Dywizja Piechoty (39 DP) – rezerwowa wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.
W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Lublin”. Zorganizowana w Rembertowie, Białej Podlaskiej i Dęblinie, działała w osłonie środkowej Wisły w rejonie Puław, Dęblina i Maciejowic. Podporządkowana dowództwu Frontu Północnego, walczyła pod Krasnymstawem, Cześnikami i pod Krasnobrodem[1].
Historia dywizji
[edytuj | edytuj kod]39 Dywizja Piechoty (rezerwowa) pod dowództwem gen. bryg. Brunona Olbrychta przeznaczona była do dyspozycji Naczelnego Wodza, jednakże z przeznaczeniem do Armii „Lublin"[2].
Co prawda w pierwszych dniach września miała się koncentrować w rejonie Gór Świętokrzyskich, lecz dopiero 6 września jej pododdziały zaczęły napływać w rejon środkowej Wisły. W miarę koncentracji obsadzały one mosty i przeprawy na Wiśle. Formowanie dywizji zakończyło się ostatecznie ok. 10 września i otrzymała ona rozkaz obrony odcinka Dęblin–Kazimierz Dolny. 39 DP rez. nie została sformowana w składzie etatowym. Dowództwo 93 pp wraz pododdziałami pułkowymi i I batalionem weszły w skład improwizowanej podgrupy „Radom” ppłk. dypl. Bronisława Kowalczewskiego podporządkowanej improwizowanej Grupie „Kielce” płk. dypl. Kazimierza Glabisza[3]. Dowództwo 94 pp wraz z pododdziałami pułkowymi i I batalionem weszły w skład improwizowanej Grupy „Sandomierz” ppłk. Antoniego Sikorskiego. Wchodziła wówczas w skład Armii „Lublin” gen. Tadeusza Piskora. Z powodu choroby dowódcy dywizji w rzeczywistości dowodził nią płk Bronisław Duch. 14 września – po zniszczeniu materiału wojennego w głównej składnicy uzbrojenia w Stawach i spaleniu benzyny lotniczej w magazynach w Dęblinie – dywizja odeszła w rejon Chełma. Następnie weszła w skład Frontu Północnego gen. Stefana Dęba-Biernackiego. 19 września jej siły główne zmierzały przez Pawłów i Rejowiec w kierunku Skierbieszowa. Następnie zaatakowała Niemców w Krasnymstawie, ale nie zdołała wyprzeć ich z miasta. 20 września atakowała skutecznie niemiecką 4 DLek. W dniach 21–22 września, wykonując odwrót spod Zamościa, stoczyła w rejonie wsi Cześniki nierozstrzygniętą, ciężką walkę z oddziałami niemieckiego VII Korpusu – bitwa pod Krasnobrodem 24–25 września. W kolejnych dniach brała udział w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim i skapitulowała wraz z innymi jednostkami 26 września, we wsi Szopowe na Lubelszczyźnie. Niektóre jej oddziały walczyły jeszcze do dnia następnego.
Planowana organizacja wojenna dywizji
[edytuj | edytuj kod]
Kwatera Główna 39 DP
- dowództwo i sztab 39 DP
- dowódcy broni 39 DP
- szefowie służb 39 DP
- komendant Kwatery Głównej 39 DP
- kompania gospodarcza Kwatery Głównej 39 DP
- kompania asystencyjna nr ? - kpt. Stefan Gądzio
- sąd polowy nr
- poczta polowa nr
- Piechota dywizyjna
- 93 pułk piechoty
- 94 pułk piechoty[a]
- 95 pułk piechoty
- samodzielna kompania km i broni towarzyszących nr 14 – kpt. Eugeniusz Ladenberger
- 51 pułk artylerii lekkiej
- samodzielny patrol meteo nr 51
- Jednostki broni
- baon saperów II b nr 56
- szwadron kawalerii dywizyjnej
- kompania telefoniczna nr 50
- pluton łączności Kwatery Głównej nr 50
- pluton radio nr 50
- drużyna parkowa łączności nr 50
- pluton pieszy żandarmerii nr 50
- Jednostki i zakłady służb
- kompania sanitarna nr 33 (231)[b]
- szpital polowy nr 231
- polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 231
- polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 231
- polowa pracownia dentystyczna nr 231
- dowództwo grupy marszowej służb typ II nr
- dowództwo grupy marszowej służb typ II nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- kolumna taborowa parokonna nr
- warsztat taborowy (parokonny) nr
- pluton taborowy nr
- pluton parkowy uzbrojenia nr
- park intendentury nr 231
Rzeczywisty skład bojowy 39 DP rez.
[edytuj | edytuj kod]- 9 pułk piechoty Legionów (bez I batalionu, z III batalionem 8 pułku piechoty Leg. i z II batalionem 93 pp rez.)
- 94 pułk piechoty improwizowany
- 95 pułk piechoty
- samodzielna kompania km i broni towarzyszących nr 14
- samodzielna kompania kolarzy nr 15
- 51 pułk artylerii lekkiej (bez III dywizjonu, z III dywizjonem 61 pułku artylerii lekkiej)
- II dywizjon 3 pułku artylerii lekkiej Leg., III dywizjon 3 pal Leg. 3 dywizjon artylerii ciężkiej
- 81 dywizjon artylerii Lekkiej
- 2 bateria motorowa artylerii przeciwlotniczej
- 3 batalion saperów
- 3 kompania łączności[8][9]
Obsada personalna kwatery głównej
[edytuj | edytuj kod]Obsada personalna kwatery głównej we wrześniu 1939 roku[10]
- dowódca dywizji – gen. bryg. Bruno Olbrycht
- dowódca piechoty dywizyjnej – płk dypl. piech. Bronisław Duch
- oficer sztabu – mjr dypl. Tadeusz Maria Paciorkowski
- oficer sztabu – kpt. Stanisław Michał Stankiewicz
- dowódca artylerii dywizyjnej – płk art. mgr Jan Antoni Filipowicz
- oficer sztabu – kpt. Tadeusz Krzyszkowski
- oficer sztabu – kpt. Eugeniusz Tomaszewicz
- oficer sztabu – kpt. Kazimierz Polak
- oficer sztabu – kpt. Tadeusz Szymański
- dowódca saperów dywizyjnych – mjr Tadeusz Górecki
- dowódca kawalerii dywizyjnej –
- szef sztabu – ppłk dypl. Włodzimierz Wisłocki
- oficer operacyjny – mjr dypl. Bożesław Józef Nieciengiewicz
- oficer informacyjny – kpt. Tadeusz Jan Górecki
- dowódca łączności – ppłk łącz. Aleksander I Winiarski
- kwatermistrz – mjr dypl. Franciszek Kłosowski
- szef służby uzbrojenia – kpt. Kazimierz Zaleski
- szef służby intendentury – kpt. int. Józef Zieliński
- szef sanitarny – mjr lek. dr Józef Leonard Nowicki
- komendant kwatery głównej – mjr piech. st. sp. Franciszek Rodziewicz
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ze względu, że etatowy 94 pp rez. ppłk. Gancarza wraz z I batalionem i pododdziałami pułkowymi wszedł w skład Grupy „Sandomierz”, z dowództwa 51 pal sformowano dowództwo improwizowanego 94 pp rez. ppłk. Gołkowskiego. Jako I batalion (wcielono batalion III/95 pp), jako II batalion (wcielono III/93 pp) III batalion (to etatowy III/94 pp)[4]
- ↑ Kompania pod dowództwem kpt. lek. dr Jana Karola Hauslingera została zmobilizowana w dniach 5-10 września 1939 roku w Głusku, a następnie w Kurowie z przeznaczeniem dla 39 DP. 13 września szef służby zdrowia Armii „Lublin” podporządkował kompanię Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej. Dowódca kompanii dr Jan Karol Hauslinger w relacji sporzadzonej 30 września 1947 roku posługuje się nazwą „kompania sanitarna nr 33”[5]. Ludwik Głowacki wymienił tę kompanię również z numerem „33”[6]. Wg Ryszarda Rybki i Kamila Stepana kompania sanitarna mobilizowana przez 2 Szpital Okręgowy dla rezerwowej dywizji piechoty nosiła numer „231”[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zawilski 2019 ↓, s. 798.
- ↑ Jurga 1975 ↓, s. 262.
- ↑ Głowacki 1976 ↓, s. 26.
- ↑ Maksimiec 2021 ↓, s. 187-188.
- ↑ Kuchciak 2017 ↓, s. 164.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 300.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 584.
- ↑ Głowacki 1976 ↓, s. 293-296.
- ↑ Maksimiec 2021 ↓, s. 39-40.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 352-353.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1976.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Michał Kuchciak. Nieznane relacje dotyczące Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej w 1939 roku. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 4 (262), s. 152-176, 2017. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 1640-6281.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Stanisław Maksimiec: Front Północny. Organizacja i walki we wrześniu 1939 roku. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-582-2.
- Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.