Ugoda zborowska
Ugoda zborowska została zawarta między Rzeczpospolitą i Kozakami 17 sierpnia 1649[1], po stoczeniu bitwy pod Zborowem, gdy wojskom koronnym nie udało się przyjść z odsieczą oblężonemu przez Kozaków i Tatarów Zbarażowi w czasie powstania Chmielnickiego na Ukrainie.
Na mocy zawartego porozumienia z Rzecząpospolitą
- zwiększono rejestr kozacki z 6 do 40 tysięcy żołnierzy,
- w 3 województwach kozackich: kijowskim, bracławskim i czernihowskim urzędy miała pełnić tylko szlachta prawosławna,
- wojska koronne oraz Żydzi nie miały mieć wstępu do miast, gdzie stacjonowały kozackie pułki rejestrowe,
- Hetmanem wojska zaporoskiego został Bohdan Chmielnicki,
- zgodzono się przyznać miejsce w Senacie prawosławnemu metropolicie kijowskiemu,
- Czehryń został przypisany do Buławy Wojska Zaporoskiego, którą otrzymał Starszy Wojska Zaporoskiego Bohdan Chmielnicki,
- zabroniono powrotu duchowieństwa unickiego na ziemie Hetmanatu (województwa czernihowskie, kijowskie, bracławskie),
- pozwolono Tatarom na splądrowanie Podola i Bracławszczyzny w drodze powrotnej na Krym,
- Rzeczpospolita zgodziła się na zapłatę 200 tysięcy talarów okupu chanowi krymskiemu Islamowi III Girejowi,
- jezuici oraz Żydzi mieli zostać usunięci z województw: bracławskiego, kijowskiego i czernihowskiego[2],
- ogłoszono amnestię dla powstańców.
W listopadzie 1649 sejm ratyfikował tę ugodę[3], jednak niezaakceptowana przez polskich senatorów duchownych, magnatów, a także poruszoną powstaniem ludność ruską, nigdy nie weszła w życie.
Przypisy
edytuj- ↑ Bartłomiej Kaczorowski (red.), Historia, Wyd. 2, Encyklopedia Szkolna PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 675, ISBN 978-83-01-15893-4 [dostęp 2023-09-26].
- ↑ Adam Tatomir, Tysiąc lat dziejów Polski, Warszawa 1962, s.133.
- ↑ Volumina legum t.4 s.130 "Aprobacja deklaracji łaski naszej Wojsku Zaporoskiemu danej"
Bibliografia
edytuj- Ludwik Kubala, Szkice historyczne seria 1, wyd.3 Kraków 1896; Jerzy Ossoliński wyd. 2 Warszawa 1924 (zwłaszcza rozdział 21 s. 344 - 363)
- Wawrzyniec Jan Rudawski, Historja Polska od śmierci Władysława IV aż do pokoju Oliwskiego, czyli dzieje panowania Jana Kazimierza t. 1 Petersburg Mohylew 1855, s. 92n.