Hadrozaury

Jack Horner zasugerował w 1990 roku możliwy difiletyzm Hadrosauridae – lambeozaury miałyby pochodzić od ornitopodów podobnych do uranozaura, a hadrozaury płaskogłowe – od przypominających iguanodona. Wszystkie późniejsze analizy kladystyczne – w tym również Hornera z 1992 – potwierdzają jednak monofiletyzm tego taksonu. Pierwsza definicja Hadrosauridae jako nazwy kladu została przedstawiona w 1993 roku przez Davida Weishampela i współpracowników. Wedle niej Hadrosauridae to klad obejmujący wszystkich potomków ostatniego wspólnego przodka telmatozaura i parazaurolofa. Catherine Forster (1997) przedstawiła definicję Hadrosauridae jako nazwy mniej obszernego kladu, obejmującego Hadrosaurinae, Lambeosaurinae i wszystkich potomków ich ostatniego wspólnego przodka – w tym przypadku Telmatosaurus nie należałby do hadrozaurów, lecz szerszej grupy hadrozauroidów. Horner, Weishampel i Forster w 2004 roku przedstawili jednak definicję zbieżną z tą Weishampela i współpracowników z 1993 roku – Hadrosauridae sensu Forster, 1997 odpowiada w niej Euhadrosauria sensu Weishampel et al., 1993. Telmatosaurus jest według niej bazalnym hadrozaurem będącym grupą siostrzaną Euhadrosauria^[1].

Paul Sereno w 1998 zdefiniował Hadrosauridae jako klad obejmujący wszystkich potomków ostatniego wspólnego przodka zaurolofa i parazaurolofa – taka grupa obejmowałaby identyczne taksony co Hadrosauridae sensu Forster, 1997^[2]. Prieto-Márquez (2010) podał dwie definicje Hadrosauridae; według pierwszej Hadrosauridae to klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka Hadrosaurus foulkii, Edmontosaurus regalis, Saurolophus osborni i Lambeosaurus lambei oraz wszystkich jego potomków, według drugiej - klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka H. foulkii i Parasaurolophus walkeri oraz wszystkich jego potomków. Wyniki przeprowadzonej przez autora analizy kladystycznej sugerują, że gatunki Claosaurus agilis, Lophorhothon atopus i Telmatosaurus transsylvanicus mogą być bazalnymi przedstawicielami rodziny pozostającymi w nierozwikłanej politomii z H. foulkii oraz z kladem obejmującym wszystkich pozostałych przedstawicieli rodziny (Saurolophidae, tj. kladem obejmujący ostatniego wspólnego przodka Saurolophus osborni i Lambeosaurus lambei oraz wszystkich jego potomków), lub też być taksonami blisko spokrewnionymi z Hadrosauridae ale nie należącymi do rodziny. Z analizy tej wynika także, że Hadrosaurus nie tworzy jednej podrodziny z takimi rodzajami jak Edmontosaurus czy Saurolophus, lecz jest jednym z najbardziej bazalnych lub najbardziej bazalnym przedstawicielem Hadrosauridae; tym samym nie należy on do Saurolophidae, który to klad nie jest młodszym synonimem Hadrosauridae^[3]. Saurolophidae sensu Prieto-Márquez, 2010 obejmowałyby te same taksony, co Hadrosauridae sensu Sereno, 1998; stosowanie definicji Sereno w wypadku potwierdzenia się wynikającej z analizy Prieto-Márqueza pozycji filogenetycznej H. foulkii doprowadziłoby do sytuacji, w której Hadrosaurus nie należałby do Hadrosauridae.

Kladogram Hadrosauridae za: Horner, Weishampel & Forster, 2004^[1]

Drzewo ścisłej zgodności wygenerowane na podstawie 160 najbardziej oszczędnych drzew, uzyskane po usunięciu z macierzy danych gatunków Claosaurus agilis, Barsboldia sicinskii i Nipponosaurus sachalinensis, za Prieto-Márquezem (2010)^[3]